B
Bileşik Faiz

Bileşik faiz veya diğer adı ile mürekkep faiz tanım olarak; ara dönemlerde gerçekleşen faizlerin anaparaya eklenmesi sonucunda ortaya çıkan toplam üzerinden ödenen faiz anlamına gelmektedir. Farklı bir açıdan ele alındığında ise, bileşik faiz geçerli ise yatırımcıların bankaya koydukları anaparaları sabit sayılmamaktadır. Çünkü mürekkep faiz söz konusu olduğunda faizin faizi hesaplanarak tekrar eklenir, böylelikle yatırımcının koyduğu anapara üzerinde her devrede farklılık olur. 

Aslında bakıldığında mürekkep faiz uygulamasında doğrusal olmayan bir ilişki söz konusudur. Ülkemizdeki hukuk sisteminde bileşik faiz uygulaması için bazı istisna durumlar olmakla beraber; uygulanması yasaklanmıştır.

external link icon
betacontent (1)

Borsada Hisse Seçme Rehberi: Beta Katsayısı Mucizesi

Bileşik Faiz Uygulaması İçin Gereken Koşullar Nelerdir?

Mürekkep faiz uygulamasının istisnai durumlar dışında yasaktır. Mürekkep faizin uygulanabilmesi için yerine getirilmesi istenen koşullar şöyle sıralanmaktadır: 

Yukarıda ifade edilen iki koşulun yerine getirilmesi gerekmekte olup; koşulları yerine getiren kişiler veya kurumlar bankaya yatırmış oldukları anapara üzerine mürekkep faiz alabilmektedir. Bileşik faiz içerisinde ifade edilen devrelerin 1 yıldan kısa periyotlarda gerçekleşmesinden dolayı çok fazla devre bulunabilir. Devrelerin fazlalığı hesaplama açısından mürekkep faizin uzun zaman aldığının göstergesidir. 

Bileşik Faiz Hesaplaması Nasıl Yapılmaktadır?

Mürekkep faizin nasıl hesaplandığına ilişkin bilgi alınmadan önce bileşik faiz hesaplamasında önemli olan formüller ve harflerin bulunduğu bilinmelidir. Yatırımcının bankaya yatırdığı anapara tutarı, bankalar tarafından dönemsel olarak uygulanan faiz yüzdesi ve faizin tekrarlanma zamanı bileşik faiz uygulamasında bilinmesi gerekenlerdir. Mürekkep faiz hesaplanırken yatırımcının bankaya yatırdığı anapara “p” harfi ile ifade edilmektedir. Formül içerisinde p ile gösterilen ilgili yerlere kişilerce bankaya yatırılan anapara tutarı yazılır. Formülde anapara üzerine işleyecek olan dönem faiz “İ” harfi ile gösterilir, faizin tekrarlanma dönemi yani  faizin yineleme zamanı ise “N” ile ifade edilmektedir. 

Bankalar tarafından anapara üzerine ilk işleyen faiz ilgili tutara eklendikten sonra yineleme tutarı yazılmaktadır. Devre diğer bir ifade ile dönem sayısı “T” olarak gösterilir. Mürekkep faiz ile ilgili öne çıkan hususlardan birisi de uygulamanın aylık veya yıllık olarak yapılabileceğidir. Yanlış bir hesaplama yapılmaması için mürekkep faizin aylık mı yoksa yıllık mı yapılacağına dikkat edilmelidir. 

Mürekkep faiz hesaplamasında kullanılan formül; F= (N+1) / 100 olarak ifade edilmektedir. Vadelerin tamamlanmasının ardından elde edilen faizler anapara üzerine eklenmektedir. Faiz eklendikten sonra ortaya yeni bir anapara çıkar ve ilgili anapara üzerinden hesaplanan yeni faiz bileşik faizdir. Vadenin tamamlanmasının ardından ortaya çıkan toplam sermaye: Yeni Anapara * (1+Faiz Oranı) Dönem Sayısı bir başka gösterim ile A.(1+n)t formülü ile hesaplanmaktadır. 

Mürekkep faiz hesaplaması yapacak olan kişilerin, üslü ifade içeren formül kullanılmasından dolayı logaritmik işlemler yapabilen gelişmiş hesap makinelerine ihtiyacı vardır. İleri seviye işlemlerin gerçekleştirilemediği hesap makinelerinde bileşik faiz hesaplaması yapmak mümkün olmayacaktır. 

Bileşik Faiz (Getiri) Ne İşe Yaramaktadır?

Mürekkep faiz diğer adıyla mürekkep faiz, kişi veya kurumlara ciddi oranda faiz getirisi sağlayacağı için kanunlarca yasaklanmıştır. Kişi ve kurumların yukarıda da belirttiğimiz üzere iki koşula dikkat ettikleri sürece mürekkep faiz işleyebilmektedir. İlgili koşulları yerine getiren kişi ve kurumlar için; ticari nitelik taşıyan antlaşmalar, kredi kartı sözleşmeleri başta olmak üzere bazı sözleşmeler için de kanunen esneklik tanınmıştır. Mürekkep faiz uygulaması ile birlikte bankalar yüksek kazanç sağlamaktadır. 

Basit Faiz İle Bileşik Faiz Arasındaki Farklar Nelerdir?

Paranın kullanımı karşılığında tahsil edilen ilave borç, faiz olarak adlandırılmaktadır. İlave borç olarak da isimlendirilen faizin iki farklı tahsil edilme şekli vardır. Tahsil şekilleri; basit faiz ve bileşik faiz olarak isimlendirilir. Basit faiz, anapara miktarının yüzdesi olarak hesaplanmakla birlikte; bileşik faiz ise, anapara üzerinden hesaplanan ilk faizin eklenmesi ile ortaya çıkar. 

Basit faiz hesaplamasında dönüş az iken; mürekkep faizde dönüş basit faize kıyasla oldukça yüksek olmaktadır. Mürekkep faiz hesaplamaları basit faize oranla karmaşık bir yapıya sahiptir. Basit faiz hesaplaması ile elde edilen getiri bileşik faiz ile kıyaslandığında daha düşük olarak görülür. 

Boğa Piyasası

Boğa piyasası finans dünyasında sıkça kullanılan bir terimdir. Çeşitli piyasalarda meydana gelen yükseliş trendini ifade etmek için kullanılır. Finans alanında yüzeysel bilgiye sahip kişilerin bile boğa piyasasında kâr elde etmesi mümkündür.

Boğa piyasası nedir sorusu özellikle yatırım alanında yeni olan kişiler tarafında merak edilir. Bu terim, sıklıkla kripto para piyasaları için kullanılsa da aslında çok daha geniş bir kapsama sahiptir. Boğa piyasası, tüm borsalar için kullanılabilir. Boğa piyasası ne demek sorusuna borsalarda meydana gelen hızlı yükselişler şeklinde cevap verilebilir. Bu terim ismini, boğanın hızlı bir şekilde harekete geçmesinden alır. Boğa, saldırı anında boynuzları ile yukarı doğru bir hareket gerçekleştirir. Bu hızlı hareket, borsada işlem gören varlıkların yukarı yönlü gerçekleştirdiği ani yükselişlerle ilişkilendirilirek boğa piyasası terimi ortaya atılmıştır. Terim, genel bir tabir olarak yükseliş gösteren tüm piyasalar için kullanılsa da aslında fiyatlardaki artışın bu şekilde isimlendirilebilmesi için en az %20 oranında olması gerekir.

Boğa Piyasasının Aşamaları

Boğa piyasası hızlı şekilde yaşanan bir yükseliş olarak tanımlansa da aslında bu trendin arkasında zamana yayılmış çeşitli aşamalar bulunur. Bu aşamaları iyi anlamak boğa döneminde kazanç elde etmek için gereklidir. Ayrıca boğa piyasası ne kadar sürer sorusuna cevap verebilmek de ancak bu aşamaların anlaşılmasıyla mümkün olur. Bu piyasa tipi 3 ayrı aşamadan oluşur.

İlk aşama toplama evresi olarak nitelendirilebilir. Bu aşamada, borsadaki varlıklarından bekledikleri sonuçları elde edemeyen ve zararına satış yapan kişilerin piyasadaki ürünleri daha büyük ölçekli yatırımcılar tarafından toplanır. Bu evre, hazırlık süreci olarak da düşünülebilir.  

İkinci aşama ise alım dalgası olarak isimlendirilir. Bu aşamada büyük yatırımcıların yapmış oldukları alımlar piyasada yukarı yönlü bir hareket yaratmaya başlar. Yaşanan bu yükseliş küçük ve orta ölçekli yatırımcıları alım yapma konusunda cesaretlendirir. Bu aşamada hâlen yatırım yapma fırsatı mevcuttur.

Üçüncü aşama ise doygunluk olarak ifade edilir. Bu aşamada yaşanan yoğun alım nedeniyle piyasa hacmi sınıra ulaşır. 3. aşamayı boğa döneminin bitişi olarak ifade etmek de mümkündür. Bu aşamada büyük satışlar ve sert düşüşler görmek mümkündür. Yaşanan bu sert düşüşler ise ayı piyasası olarak isimlendirilir. 

external link icon
ekonomi-ve-para

Net Nakit Pozisyonu En Güçlü 10 Şirket

Boğa Piyasası Örnekleri

Boğa piyasası terimin daha iyi anlaşılabilmesi için durumu örneklendirmek faydalı olabilir. Bu amaçla 2000’li yıllarda yaşanan altın fiyatlarındaki dalgalanma incelenebilir. 2000’li yıllarda, altın fiyatları ons üzerinden 800 $ seviyesindeyken hızlı bir şekilde 1900 dolara kadar yükselmiştir. Bu durum geleneksel anlamdaki boğa dönemine güzel bir örnektir. 

Günümüzde yatırımcıların büyük ilgi gösterdiği kripto para dünyasında da boğa piyasası örnekleri mevcuttur. Yatırımcılardan yoğun ilgi gören bitcoinde de 2013 ve 2017 yıllarında büyük ses getiren boğa piyasası dönemleri yaşanmıştır. Bu yıllarda yaklaşık 10-20 kata varan oranda değer kazanan kripto para, daha sonra piyasada yaşanan doygunluk sebebiyle 4 yıl süren bir ayı dönemine girmiştir.

Borsa Emirleri

Borsa emirleri, piyasalarda işlem gerçekleştirmek için verilen direktiflerdir. Farklı emir türleri, kâr elde etmek ve kazançlı işlemler yapmak için yatırımcıların piyasada alacakları aksiyonları ifade eder. Bu emirler, piyasalara aracı kuruluşlar tarafından iletilir. 

Piyasalarda işlem yapmak için kullanılan emirleri ve bunların çeşitlerini açıklamadan önce borsanın tanımını yapmak gerekir. Borsa; ticarete konu olan malların, kripto varlıkların, ulusal paraların ya da kıymetli belgelerin alım-satım işlemlerinin gerçekleştirildiği bir piyasadır. Bu alım-satım işlemlerini gerçekleştirmek için yatırımcılar belirlenen emirleri kullanır. Aracı kurumlara verilen bu emirler neticesinde borsa işlemleri gerçekleştirilir. Borsa emirleri yatırımcıların doğru hamleler yapabilmeleri için oldukça önemlidir. Bu yüzden borsada emir vermenin ne demek olduğu bilinmelidir.

external link icon
ekonomi-ve-para

Net Nakit Pozisyonu En Güçlü 10 Şirket

Yatırımcıların borsa emirleri iki gruba ayrılır. Yatırımcılar alım-satım işlemlerini doğrudan borsaya iletememektedir. Bu emirler, aracı kurumlar vasıtasıyla borsa kurallarına uygun hâle getirilerek piyasaya aktarılır. Yatırımcıların aracı kurumlara ilettiği direktiflere müşteri emri denir. Aracı kurumlar tarafından piyasalara iletilen direktifler ise borsa emri olarak adlandırılır. Borsada emir verme işlemi doğru yatırımlar yapmak için kritik bir önem arz eder.  

Özellikle kripto piyasasındaki güncel terimlerden biri de borsa emir defteridir. Borsa emir defteri nedir sorusuna, yatırımcıların çeşitli varlıklar için verdikleri alım-satım direktiflerinin fiyat seviyelerine göre düzenlenmesi şeklinde yanıt vermek mümkündür. Pek çok borsada; para birimleri, hisse senetleri, tahviller ve daha birçok kıymet için verilen direktifleri listelemek maksadıyla emir defteri kullanılır. Örneğin, kripto borsasında bir dijital paranın emir defterindeki alım-satım bilgileri uygulama ekranında gösterilir. Böylece yatırımcılar, bu varlık için belirli bir strateji oluşturulabilir.  

Borsa Emir Tipleri

Özellikle kripto borsasında yatırımcıların kârlı işlemler yapabilmeleri maksadıyla geliştirilen pek çok farklı emir türü bulunur. Borsa emir tipleri kullanıcının tercihlerine göre etkinleştirilebilir. Limit emrinde kullanıcılar alacakları ya da satacakları varlığın belirli bir fiyatla eşleşmesi durumunda işlem gerçekleştirir. Stop limit emri sayesinde ise yatırım aracı belirlenen fiyata ulaştığında alım ya da satım işlemi yapılır. Kripto para piyasalarında kullanılan diğer emirler; piyasa, stop-piyasa, takip eden zararı durdur, yalnızca yayınla ve limit KA/ZD şeklinde sıralanabilir.

Kripto dışında kalan borsalarda kullanılan emirler ise normal ve özel olmak üzere iki alt başlığa ayrılır. Normal emirler:

şeklinde çeşitlenir. Özel emirler ise borsa tarafından belirlenen limitlerin üzerinde işlem gerçekleştirmek için kullanılır. Özel emirler; günlük, anlık ve tarihli olmak üzere 3 çeşittir. Özel emirlerin işleme alınabilmesi için borsa onayı gerekir.