5 Nisan 2013 tarihine kadar Menkul Kıymetler Borsası ismiyle anılan Borsa İstanbul, kısaca BİST olarak da ifade edilmektedir. 1985 yılından itibaren sermaye piyasası bünyesinde faaliyette bulunan yabancı ve Türk bankaları başta olmak üzere; aracı kurumlara takas hizmeti ile birlikte saklama hizmeti de verir. Borsa İstanbul’da işlem gören menkul kıymetlerin bulunduğu piyasalar şu şekildedir: 

• Borçlanma Araçları Piyasası,
• Kıymetli Madenler ve Kıymetli Taşlar Piyasası,
• Pay Piyasası,
• Vadeli İşlemler ve Opsiyon Piyasası,
• Gelişen İşletmeler Piyasası.

Borçlanma araçları piyasası, borçlanma araçlarının alınıp satıldığı piyasa olarak tanımlanır. Sabit getirili menkul kıymetler olarak da adlandırılan borçlanma araçlarına örnek vermek gerekirse; devlet iç borçlanma senetleri, banka ve finansman bonoları, özel sektör tahvilleri ve gelir ortaklığı senetleri bunlardan bazıları içerisinde bulunur. Borsa İstanbul bünyesinde yer alan piyasalardan bir diğeri de Kıymetli Madenler ve Kıymetli Taşlar Piyasası’dır. 

İlgili piyasa, adından da anlaşılacağı üzere kıymetli madenlere ve kıymetli taşlara yönelik işlemler yürütülür, Borsa İstanbul’da faaliyet gösteren bir başka piyasa da pay piyasası olarak öne çıkar. Pay piyasası bünyesinde; paylar, borsa yatırım fonları, kira sertifikaları, gayrimenkullerin sertifikaları, varantlar, gayrimenkul yatırım fonları ve girişim sermayesi yatırım fonlarına ilişkin katılım payları işlem görmektedir. Sermaye piyasası araçlarına ilişkin düzenlenen vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri ve diğer türev araçların işlem gördüğü piyasa ise vadeli işlemler ve opsiyon piyasası olarak adlandırılmakta. 

Yapı itibariyle vadeli işlemler ve opsiyon piyasası kaldıraçlıdır. Vadeli işlem sözleşmesinde yer alan taraflara standart miktarda malı veya finansal nitelik taşıyan göstergeyi, belirlenmiş olan ileri tarih için bugün üzerinde anlaşılan fiyat üzerinden alıp satma sorumluluğu verilir. Borsa İstanbul’da bulunan son piyasa ise gelişen işletmeler piyasası adıyla anılmaktadır, pay piyasasının ayrı bir alt pazarı olarak öne çıkan Gelişen İşletmeler Piyasası, gelişme göstermeyi vadeden şirketlerin sermaye piyasaları bünyesinden fon sağlayabilmeleri için ihraç edecekleri ilgili payların alınıp satıldığı piyasalardır. 

Gelişen İşletmeler Piyasası’nın amacı; gelişme ve büyüme potansiyeli bulunan şirketlerin fon sağlamalarına yönelik pay ihraç etmeleri için hem düzenli hem de şeffaf bir ortam sağlamaktır. Gelişen İşletmeler Piyasasının kafanızda daha da netleşmesi adına yukarıda bahsedilen payların işlem görebilmesi için gereken kriterler bulunur.  Borsa İstanbul’a borsa üyesi sıfatıyla katılabilen dört farklı tip üye bulunmaktadır. Borsa İstanbul’a üye olabilecek dört farklı borsa üyesi tipi de şöyle sıralanır: 

• Şirketler ve Şirketlerin Ortakları,
• Yatırımcılar,
• Servis Sağlayıcılar,
• Aracılar.

Güçlü Sektörlerin Rasyolarına Göre Cazip Hisseleri

Borsa Üyeleri Hangi Kategorilerde İncelenir? 

Borsaya üye olabilen 4 üye tipi kendi içerisinde farklı kategorilerde incelenmektedir. Peki borsa üyeliği oluşturabilecek 4 farklı tip üye nasıl kategorilendirilir?: 

• Şirket ve şirket ortakları bağlamındaki sınıflandırmada iki farklı kategoriden üyelik oluşturulabilmektedir. Yeni girişimlerin borsa İstanbul bünyesinde üyelik için başvuru aşamasında kurmuş oldukları şirketin kuruluş tarihinin üzerinden minimum 6 ay maksimum ise 5 yıl geçmesi beklenmektedir. Şirket ve şirketlerin ortakları sınıflamasındaki ikinci kategoride ise yükselen girişimler yerini alır. Yükselen girişimlerin yeni girişimlerden farkı sizin de tahmin edeceğiniz üzere yeni girişimlere kıyasla daha yenilikçi ve büyümeye meyilli yapılarda olmalıdır.

• Borsa üyesi olabilecek bir başka kategori de yatırımcılardır. Yatırımcılar borsa üyesi olma  aşamasında iki farklı kategoride olabilir. Bireysel Katılım Yatırımcısı olarak da isimlendirilen Lisanslı Melek Yatırımcılar ve Nitelikli Yatırımcılar olarak ayrılmaktadır, dolayısıyla her iki kategoriden kişilerin sağlaması gereken koşullar farklılaşır. Melek yatırımcıların sertifikalarının bulunması birçok vergisel avantajı da beraberinde getirecektir. Nitelikli Yatırımcılar denildiğinde aklınıza hem tüzel kişi hem de gerçek kişi yatırımcılar gelmelidir. Yatırımcılar hem tüzel hem de gerçek kişi özelliğine sahip ise, borsaya üye olma hususunda Nitelikli Yatırımcı olarak statüye sahip olacaktır. 

• Borsa üyesi olabilen dört farklı tip üyeden üçüncüsü ise, servis sağlayıcılardır. Diğer üyelerde de olduğu gibi üyeliğin oluşturulması için gereken koşullar ve belgeler bulunmaktadır. Servis sağlayıcılar borsada gerçekleşen işlemlere yönelik ilgili şirket ve yatırımcılara danışmanlık hizmeti, bağımsız denetim ve hukuki ek hizmetler sunar. Servis Sağlayıcıların önemli özelliklerinden birisi de yalnızca tüzel kişiliğe sahip olmaları. 

• Aracılar borsaya üye olabilen dört farklı tip üyeden sonuncusudur, ayrıca sıfatları itibariyle vekil konumundadır. Alıcıların ya da satıcıların adına veya hesabına yönelik gerçekleştirilecek işlemleri yönetmektedir. Aracılar; alıcı ve satıcı adına ya da hesabına işlem yapabilen danışmanlar olabildiği gibi; hukuk firması, fon ve finansal kuruluşlar, aracı kurumlar ve bankalar da olabilmektedir. Diğer bir ifade ile sıralı ikililere ek olarak; aracı olarak nitelendirilen ilgili tüzel kişileri de içerir. Aracıların sahip oldukları yetki ve sorumluluklar ise şöyledir: 
• Vekil konumunda olmalarından dolayı, şirket ya da yatırımcıların adına veya hesabına borsada işlem yapabilme hakkı, sorumluluğu ve yetkisine sahiptir. Aracılar arasında yerini almak isteyenlerin elektronik olarak başvuru yapabilmeleri de mümkündür. 

Boğa piyasası finans dünyasında sıkça kullanılan bir terimdir. Çeşitli piyasalarda meydana gelen yükseliş trendini ifade etmek için kullanılır. Finans alanında yüzeysel bilgiye sahip kişilerin bile boğa piyasasında kâr elde etmesi mümkündür.

Boğa piyasası nedir sorusu özellikle yatırım alanında yeni olan kişiler tarafında merak edilir. Bu terim, sıklıkla kripto para piyasaları için kullanılsa da aslında çok daha geniş bir kapsama sahiptir. Boğa piyasası, tüm borsalar için kullanılabilir. Boğa piyasası ne demek sorusuna borsalarda meydana gelen hızlı yükselişler şeklinde cevap verilebilir. Bu terim ismini, boğanın hızlı bir şekilde harekete geçmesinden alır. Boğa, saldırı anında boynuzları ile yukarı doğru bir hareket gerçekleştirir. Bu hızlı hareket, borsada işlem gören varlıkların yukarı yönlü gerçekleştirdiği ani yükselişlerle ilişkilendirilirek boğa piyasası terimi ortaya atılmıştır. Terim, genel bir tabir olarak yükseliş gösteren tüm piyasalar için kullanılsa da aslında fiyatlardaki artışın bu şekilde isimlendirilebilmesi için en az %20 oranında olması gerekir.

Boğa Piyasasının Aşamaları

Boğa piyasası hızlı şekilde yaşanan bir yükseliş olarak tanımlansa da aslında bu trendin arkasında zamana yayılmış çeşitli aşamalar bulunur. Bu aşamaları iyi anlamak boğa döneminde kazanç elde etmek için gereklidir. Ayrıca boğa piyasası ne kadar sürer sorusuna cevap verebilmek de ancak bu aşamaların anlaşılmasıyla mümkün olur. Bu piyasa tipi 3 ayrı aşamadan oluşur.

İlk aşama toplama evresi olarak nitelendirilebilir. Bu aşamada, borsadaki varlıklarından bekledikleri sonuçları elde edemeyen ve zararına satış yapan kişilerin piyasadaki ürünleri daha büyük ölçekli yatırımcılar tarafından toplanır. Bu evre, hazırlık süreci olarak da düşünülebilir.  

İkinci aşama ise alım dalgası olarak isimlendirilir. Bu aşamada büyük yatırımcıların yapmış oldukları alımlar piyasada yukarı yönlü bir hareket yaratmaya başlar. Yaşanan bu yükseliş küçük ve orta ölçekli yatırımcıları alım yapma konusunda cesaretlendirir. Bu aşamada hâlen yatırım yapma fırsatı mevcuttur.

Üçüncü aşama ise doygunluk olarak ifade edilir. Bu aşamada yaşanan yoğun alım nedeniyle piyasa hacmi sınıra ulaşır. 3. aşamayı boğa döneminin bitişi olarak ifade etmek de mümkündür. Bu aşamada büyük satışlar ve sert düşüşler görmek mümkündür. Yaşanan bu sert düşüşler ise ayı piyasası olarak isimlendirilir. 

Net Nakit Pozisyonu En Güçlü 10 Şirket

Boğa Piyasası Örnekleri

Boğa piyasası terimin daha iyi anlaşılabilmesi için durumu örneklendirmek faydalı olabilir. Bu amaçla 2000’li yıllarda yaşanan altın fiyatlarındaki dalgalanma incelenebilir. 2000’li yıllarda, altın fiyatları ons üzerinden 800 $ seviyesindeyken hızlı bir şekilde 1900 dolara kadar yükselmiştir. Bu durum geleneksel anlamdaki boğa dönemine güzel bir örnektir. 

Günümüzde yatırımcıların büyük ilgi gösterdiği kripto para dünyasında da boğa piyasası örnekleri mevcuttur. Yatırımcılardan yoğun ilgi gören bitcoinde de 2013 ve 2017 yıllarında büyük ses getiren boğa piyasası dönemleri yaşanmıştır. Bu yıllarda yaklaşık 10-20 kata varan oranda değer kazanan kripto para, daha sonra piyasada yaşanan doygunluk sebebiyle 4 yıl süren bir ayı dönemine girmiştir.

Borsa emirleri, piyasalarda işlem gerçekleştirmek için verilen direktiflerdir. Farklı emir türleri, kâr elde etmek ve kazançlı işlemler yapmak için yatırımcıların piyasada alacakları aksiyonları ifade eder. Bu emirler, piyasalara aracı kuruluşlar tarafından iletilir. 

Piyasalarda işlem yapmak için kullanılan emirleri ve bunların çeşitlerini açıklamadan önce borsanın tanımını yapmak gerekir. Borsa; ticarete konu olan malların, kripto varlıkların, ulusal paraların ya da kıymetli belgelerin alım-satım işlemlerinin gerçekleştirildiği bir piyasadır. Bu alım-satım işlemlerini gerçekleştirmek için yatırımcılar belirlenen emirleri kullanır. Aracı kurumlara verilen bu emirler neticesinde borsa işlemleri gerçekleştirilir. Borsa emirleri yatırımcıların doğru hamleler yapabilmeleri için oldukça önemlidir. Bu yüzden borsada emir vermenin ne demek olduğu bilinmelidir.

Net Nakit Pozisyonu En Güçlü 10 Şirket

Yatırımcıların borsa emirleri iki gruba ayrılır. Yatırımcılar alım-satım işlemlerini doğrudan borsaya iletememektedir. Bu emirler, aracı kurumlar vasıtasıyla borsa kurallarına uygun hâle getirilerek piyasaya aktarılır. Yatırımcıların aracı kurumlara ilettiği direktiflere müşteri emri denir. Aracı kurumlar tarafından piyasalara iletilen direktifler ise borsa emri olarak adlandırılır. Borsada emir verme işlemi doğru yatırımlar yapmak için kritik bir önem arz eder.  

Özellikle kripto piyasasındaki güncel terimlerden biri de borsa emir defteridir. Borsa emir defteri nedir sorusuna, yatırımcıların çeşitli varlıklar için verdikleri alım-satım direktiflerinin fiyat seviyelerine göre düzenlenmesi şeklinde yanıt vermek mümkündür. Pek çok borsada; para birimleri, hisse senetleri, tahviller ve daha birçok kıymet için verilen direktifleri listelemek maksadıyla emir defteri kullanılır. Örneğin, kripto borsasında bir dijital paranın emir defterindeki alım-satım bilgileri uygulama ekranında gösterilir. Böylece yatırımcılar, bu varlık için belirli bir strateji oluşturulabilir.  

Borsa Emir Tipleri

Özellikle kripto borsasında yatırımcıların kârlı işlemler yapabilmeleri maksadıyla geliştirilen pek çok farklı emir türü bulunur. Borsa emir tipleri kullanıcının tercihlerine göre etkinleştirilebilir. Limit emrinde kullanıcılar alacakları ya da satacakları varlığın belirli bir fiyatla eşleşmesi durumunda işlem gerçekleştirir. Stop limit emri sayesinde ise yatırım aracı belirlenen fiyata ulaştığında alım ya da satım işlemi yapılır. Kripto para piyasalarında kullanılan diğer emirler; piyasa, stop-piyasa, takip eden zararı durdur, yalnızca yayınla ve limit KA/ZD şeklinde sıralanabilir.

Kripto dışında kalan borsalarda kullanılan emirler ise normal ve özel olmak üzere iki alt başlığa ayrılır. Normal emirler:

• Limit fiyatlı emirler
• Özel limit fiyatlı emirler
• Özel limit değerli emirler
• Kalanı iptal et emri
• Açılış fiyatlı emirler
• Kapanış fiyatlı emirler

şeklinde çeşitlenir. Özel emirler ise borsa tarafından belirlenen limitlerin üzerinde işlem gerçekleştirmek için kullanılır. Özel emirler; günlük, anlık ve tarihli olmak üzere 3 çeşittir. Özel emirlerin işleme alınabilmesi için borsa onayı gerekir. 

• 1
• 2
• 3
• 4