Rekabetin ön plana çıktığı kapitalizm adlı sistem, üretim araçlarının özel mülkiyetine dayanıyor. Mal veya hizmetlerin üretim hacmi ve fiyatlarının arz-talebe göre belirlendiği bu sistemde serbest piyasa, ekonominin temel belirleyicisi olarak işliyor.
Modern dünyada sıkça karşımıza çıkan kapitalizm kavramı hem günümüzdeki genel ekonomik işleyişi hem de küresel ilişkileri anlamak adına kritik bir öneme sahip. Kapitalist sistemin işleyişinde özel mülkiyetin yanı sıra kâr motivasyonu, bireysel özgürlük ve sermaye birikimi oldukça büyük bir rol üstleniyor. Hala aklında tam oturmayan bir şeyler mi var? O halde “Kapitalist sistem nedir?” ve “Kapitalist ne demek?” gibi soruların yanıtını sayfanın devamında daha ayrıntılı bir şekilde bulabilirsin!
Kapitalizm Nedir?
İlk olarak kapitalizm nedir sorusunu tekrar kısaca açıklayarak başlayalım: Kapitalizm, üretim araçlarının özel mülkiyet altında bulunduğu serbest piyasa ekonomisine deniyor. Latince kökenli bir sözcük olan kapital esasında anapara anlamına geliyor. Kapitalist kavramı ise bu üretim sisteminin ilkelerini savunan bireyleri tanımlamak için kullanılıyor. Kapitalizmi destekleyen iktisadi sistemlerin başında liberalizm gelirken, Marksizm ve sosyalizm ise kapitalizme karşı çıkan başlıca siyasal öğretiler arasında yer alıyor.
Kapitalizm Nasıl Ortaya Çıktı?
Kapitalizm nasıl ortaya çıktı sorusunun cevabı bizi doğruca 1600’lü yılların Avrupa’sına götürüyor. Bir ekonomide mal üretmek için nispeten yeni bir toplumsal düzenleme türü olan kapitalizmin gelişimi, büyük ölçüde Sanayi Devrimi’nin ortaya çıkışı ile birlikte 17’nci yüzyılın sonlarına dayanıyor. Sistemin orijinine bakıldığında Avrupa’da feodalizmin çöküşü ile serbest piyasa ekonomisinin geliştiği ve kapitalizmin çoğunlukla Batı ülkelerinde etkinliğini artırdığı görülüyor.
Kapitalizmin doğuşunda bilimsel buluşlar ve barut da büyük önem taşıyor. Öyle ki barutun, toprak mülkiyetine dayalı feodal sistemin çöküşüne zemin hazırladığı ifade ediliyor. Bununla birlikte ticaretin artması ve kentlerin gelişmesi de elbette yeni bir ekonomik düzeni gerekli kılmış. Makineleşmenin ve endüstriyel üretimin arttığı Sanayi Devrimi ile emek gücüne olan talebin yükseldiği ve yeni bir sosyal yapının oluştuğu görülüyor. İşte, işçi sınıfı ve sermaye sahipleri gibi sınıfların belirgin hale gelmesi ve kapitalizmin temelinde yer alan özel mülkiyetin öneminin artması da böylelikle cereyan ediyor.
Kapitalizmin Özellikleri Nelerdir?
Şimdi; üretim, ticaret ve kâr odaklı bir ekonomik sistem olarak her birimizin hayatını bizzat şekillendiren kapitalizmin temel özelliklerini yakından inceleyelim:
- Özel mülkiyeti esas alan kapitalist sistemde bireyler ve şirketler, mallarını ve sermayelerini istedikleri gibi kullanma, işletme ve devretme hakkına sahip oluyor.
- Kapitalizmde devletin fiyatlar ve üretim miktarları üzerindeki etkisi sınırlı kalıyor. Bu durumda piyasa dengesini ağırlıklı olarak tüketici talepleri belirliyor.
- Ana hedefin kâr elde etmek olduğu kapitalist sistemde, özel sektör aktörleri pazarlama ve reklam gibi faaliyetlerle piyasada talep yaratarak daha yüksek gelir elde etmeye ve kârlarını artırmaya odaklanıyor.
- Rekabet kavramı sistemin en itici güçlerinden biri olarak öne çıkıyor. Şirketler arasındaki sürekli rekabet, daha iyi ürün ve hizmetlerin üretilmesini teşvik ederken tüketicilere de daha fazla seçenek sunuyor.
- Kapitalizm, inovasyon ve risk alma temeline dayanan girişimciliği alabildiğine destekliyor. Bu da ekonomik büyümeyi hızlandırarak yeni iş fırsatlarının oluşmasını ve piyasadaki rekabetin ivme kazanmasını sağlıyor.
Günümüzde Kapitalizm Örnekleri Nelerdir?
Pek çok ülkede uygulanan kapitalizm, ülkelerin iç ve dış dinamiklerine ve politikalarına bağlı olarak farklı şekillerde karşımıza çıkıyor. İşte günümüzdeki başlıca kapitalizm örnekleri:
- Amerika Birleşik Devletleri: Şüphesiz ABD, modern kapitalizm örnekleri arasında en belirgin ülkelerden biri. Liberal ve serbest piyasa odaklı bir kapitalizmin hakim olduğu ABD’de özel mülkiyetin geniş kapsamlı şekilde korunması ve düşük devlet müdahalesi temel özellikleri oluşturuyor. Bununla birlikte girişimcilik kültürü de ülkenin ekonomisinde büyük yer kaplıyor.
- Almanya: Sosyal piyasa ekonomisi ve kapitalizmi birleştiren Almanya’da da özel mülkiyet ve serbest piyasa kuralları işliyor. Bir yandan ise devlet, bazı sosyal politikalar uygulayarak gelir eşitsizliğini azaltmak adına çalışmalar yürütüyor.
- Güney Kore: Özellikle son yıllarda teknoloji ve endüstri alanlarında oldukça başarılı bir ülke olarak konumlanan Güney Kore’deki ekonomik model de girişimciliği ve serbest piyasayı öne çıkarıyor.
- Japonya: Uzun vadeli büyüme ve çalışan bağlılığına büyük önem veren Japon kapitalizminde teknoloji, otomotiv ve elektronik sektörleri sadece ülke ekonomisini değil; küresel pazarı da şekillendiriyor.
Kapitalist ekonomi nedir öğrendiğine göre aklına takılan diğer konuları da Midas’ın kapsamlı içerik kataloğunda tüm detaylarıyla keşfedebilirsin. Yatırım ve borsa hakkında en taze bilgilere ve çok daha fazlasına ulaşmak için hemen Midas App Store veya Midas Play Store’a tıklayarak uygulamayı indirebilirsin!
Hisse senetleri riskli yatırım ürünleridir. Şirketlere ortaklık, hem kârlarına hemde zararlarına ortaklık anlamına gelir. Ana paranızdan kâr etme ihtimaliniz olduğu gibi, zarar etme ihtimalinizde bulunmaktadır.
