Çin merkezli DeepSeek şirketinin yapay zeka modeli, ABD’li rakiplerinin önüne geçerek küresel yapay zeka yarışını yeniden şekillendirdi.
Çin’in bu misillemesi sonrasında ABD’li teknoloji hisselerinde sert geri çekilmeler takip edildi.
Peki, Çin gerçekten DeepSeek hamlesiyle ABD’li dev şirketleri tehdit edebilir mi? DeepSeek’ten hangi şirketler yararlı ve zararlı çıkabilir?
Birlikte inceleyelim.
ChatGPT’ye darbe: DeepSeek kullanıcılara ne vadediyor?
DeepSeek, daha az güçlü çipler ve düşük maliyetlerle yüksek performanslı yapay zeka modelleri geliştirme konusunda dikkat çekici bir başarıya imza attı.
DeepSeek, ABD’nin Nvidia (NVDA) gibi şirketlere uyguladığı çip kısıtlamalarını aşarak, daha düşük işlem kapasitesine sahip Nvidia H800 çiplerini verimli bir şekilde kullanarak modelini geliştirdi.
Şirketin R1 modeli, yalnızca 5,6 milyon dolarlık bir bütçeyle ve yaklaşık iki aylık bir süreçte geliştirildi. DeepSeek’in R1 modeli ile aynı performansı gösteren OpenAI’nin ChatGPT-o1 modeliyle bu rakam kıyaslandığında; DeepSeek, ChatGPT maliyetinin sadece 5%’i ile üretildi. DeepSeek’in CEO’su Liang Wenfeng, bu başarıyı daha az güçlü çipler kullanarak ve kaynakları daha verimli yöneterek elde ettiklerini belirtiyor. Bu da bizlere daha az kaynakla daha fazlasını başarmanın mümkün olduğunu gösteriyor.
Ayrıca Çin’in Nvidia H800 çiplerini kullanarak bu tür bir başarı elde etmesi, ABD’nin çip ihracat kısıtlamalarına rağmen DeepSeek’in rekabetçi kalabileceğini kanıtlıyor. Bu durum ABD’li yapay zeka şirketlerinin gelecekte karşı karşıya kalabileceği zorluklara işaret ediyor.
Dikkat çekici bir nokta: ABD hükümeti en güçlü çiplerden biri olarak gösterilen H100 çiplerinin Çin’e ihracatını kısıtlamasından sonra Çinli yapay zeka şirketleri, daha az güçlü olan H800 çiplerini en verimli şekilde kullanabilmek için mühendislik çözümleri geliştirmeye daha fazla odaklandı. Bu sayede daha az maliyetle daha iyi performans gösteren DeepSeek piyasaya sürüldü. Yani, ABD’nin ihracat yasakları yapay zeka endüstrisini yeniden şekillendirdi.
Yalnızca OpenAI’ın değil; DeepSeek Meta’nın (META), Google’ın (GOOGL) ve dolaylı olarak Microsoft’un (MSFT) da yapay zeka yatırımlarını tehdit ediyor. Microsoft CEO’su Satya Nadella da DeepSeek’in başarılarını “açık kaynaklı modellerin etkileyici bir şekilde geliştirilmesi” olarak tanımlayarak bu gelişmelerin ciddiye alınması gerektiğini vurguladı.
Buna ek olarak DeepSeek, kısa sürede rakibi ChatGPT‘yi geride bırakarak ABD App Store’unda en yüksek puan alan ve en çok indirilen ücretsiz uygulama oldu.
Nvidia’nın hakimiyeti sarsıldı mı?
Nvidia, uzun zamandır yapay zeka donanımında lider konumunda bulunuyor. Şirket, grafik işlemcileri ve CUDA yazılım ekosistemini kullanarak piyasada güçlü bir hakimiyet kurdu. Bu ekosistem; geliştiriciler, büyük teknoloji şirketleri ve kurumsal müşteriler için vazgeçilmez hale geldi.
İşte, Nvidia’nın bu “yapışkan” ekosistemi, müşteriler için yüksek geçiş maliyetleri yaratarak şirketin pazar liderliğini sağlamlaştırdı.
Buna karşın, Çinli DeepSeek daha uygun maliyetli bir yapay zeka çözümü sunmayı hedefliyor. Somut bir örnek vermek gerekirse; DeepSeek, Nvidia’nın “iPhone”una karşılık, “daha ucuz bir akıllı telefon” benzetmesiyle açıklanabilir.
Hatırlatmak gerekirse; akıllı telefon pazarında daha düşük fiyatlı alternatifler, pazar payını kaydırmış olsa da Apple’ın hisse fiyatı ve sadık kullanıcı tabanı üzerinde ciddi bir etki yaratmamıştı. Nvidia için de benzer bir senaryonun geçerli olup olmayacağı, DeepSeek’in performansı ve ekosistem kurma kabiliyetine bağlı olacak.
Eğer daha fazla şirket, DeepSeek’in stratejisini benimserse Nvidia’nın pahalı çiplerine olan talep azalabilir ve kısa vadede, bu durum Nvidia’nın gelir büyümesi üzerinde sınırlı bir etki yaratabilir.
DeepSeek’in etkisini değerlendirmenin en iyi yollarından biri, Nvidia’nın fiyat hareketlerini izlemek olabilir. Eğer hissede orta vadede yükseliş olursa, piyasa DeepSeek’in önemli bir tehdit oluşturmadığını düşünebilir. Bu durumda da Nvidia’nın ekosistemi çok güçlü olabilir ya da DeepSeek’in sunduğu çözüm yeterince farklılık yaratmıyor olabilir.
Öte yandan eğer Nvidia’nın hisselerinde düşüş takip edilirse, bu durum daha dikkatlice incelenmeli. Çünkü bu düşüş, DeepSeek’in etkisinden ziyade Blackwell çip teslimatlarındaki sorunlar, makroekonomik baskılar veya genel piyasa trendlerinden kaynaklanıyor da olabilir. Ama elbette, rekabet endişeleri de bu düşüşün bir parçası olabilir. Çünkü Nvidia’nın pazar payına ilişkin endişeler DeepSeek’ten önce de gündemdeydi.
Hangi hisseler etkilendi?
Teknoloji devleri arasında en büyük kaybı Nvidia (NVDA) yaşadı ve hisseleri 10%’dan fazla düştü. Öyle ki yapay zekanın poster çocuğu, düşüşün ardından tek bir günde piyasa değerinin 600 milyar dolar azaldığına tanık oldu.
Nvidia’nın yanı sıra, AMD (AMD) hisseleri 6,4%, Super Micro (SMCI) 12,6% ve Broadcom (AVGO) 17,4% oranında değer kaybetti. Alphabet (GOOGL) ve Microsoft (MSFT) gibi diğer teknoloji devleri sırasıyla 4,2% ve 2,1% oranında düştü.
Avrupa’da da teknoloji hisseleri satış baskısı altında kaldı. Hollanda merkezli yarı iletken üreticisi ASML (ASML) hisseleri 5,8% gerilerken, BE Semiconductor (BESI) 11%’in üzerinde düşüş yaşadı. İngiltere merkezli Arm Holdings (ARM) de 10% değer kaybetti.
ABD-Çin savaşı kızışıyor: Analistler ne düşünüyor?
Wall Street analistleri, ABD ve Çin’in yenilikçi teknolojilerde işbirliği yapmaları yerine birbirleriyle rekabet etmelerini eleştiriyor.
Diğer yandan birçok analist, Çinli DeepSeek’in kurumların ilk yapay zeka ürünü tercihi olmayacağını düşünüyor. Bunlarda biri de Wedbush’tan Dan Ives. Ives, bu satış dalgasını “altın bir satın alma fırsatı” olarak nitelendirerek “Hiçbir ABD Global 2000 şirketi, yapay zekâ altyapısını başlatmak için Çinli bir girişim olan DeepSeek’i kullanmayacak.” dedi.
Diğer analistlerin konuyla ilgili görüşlerine göz atalım. 👇
- Saxo Markets’in baş yatırım stratejisti Charu Chanana: “Nvidia gibi mevcut liderler güçlü bir konuma sahip olsa da bu sektörde üstünlüğün garantili olmadığının bir hatırlatıcısıdır. Çin’in DeepSeek’inin ortaya çıkışı rekabetin yoğunlaştığını gösteriyor ve şu anda önemli bir tehdit oluşturmasa da gelecekteki rakipler daha hızlı gelişecek ve yerleşik şirketlere daha hızlı meydan okuyacak. Bu haftaki bilançolar büyük bir test olacak.”
- IG Asia analisti Jun Rong Yeap: “Çin’in yeni yapay zerka modeli DeepSeek ile ilgili gelişmeler, yeni haftada ABD mega teknoloji şirketlerine yönelik bazı çekinceler oluşturuyor. Düşük kapasiteli çipler kullanan uygun maliyetli bir yapay zeka modeli olduğuna dair ilk görüşlerle birlikte teknoloji sektöründe bir bozulma ihtimali ortaya çıktı. Daha fazla netlik beklenirken, yatırımcılar büyüme yerine değer yatırımlarına yönelebilir.”
- Union Bancaire Privee’nin yönetici direktörü Vey-Sern Ling: “DeepSeek, daha az maliyetle güçlü yapay zeka modellerinin geliştirilebileceğini gösteriyor. Bu da az sayıdaki dev teknoloji şirketlerinin yüksek harcamalarıyla yönlendirilen tüm yapay zeka tedarik zinciri için yatırım tezini potansiyel olarak bozabilir. Düşük harcamaların etkisi çip tasarımcılarını, ekipman tedarikçilerini ve hatta fabrikaları etkileyebilir.”
- Abrdn’de fon yöneticisi Xin-Yao Ng: “ABD’li şirketler rehavete kapılamaz, çünkü Çin daha azıyla daha fazlasını yapmaya zorlanıyor ve en iyi kısayolları aramaya devam edecekler. Soru şu ki: DeepSeek’ten bir şeyler öğrenilirse yapay zeka yatırımları konusundaki tüm büyük beklentiler aslında düşündüğümüzden çok daha verimli hale gelebilir mi? Eğer öyleyse, tüm yapay zeka teknoloji tedarik zinciri varsayımlarını yeniden gözden geçirmek zorundalar.”
- Singapur merkezli Aletheia Capital’da Başkan Nirgunan Tiruchelvam: “Nvidia gibi hisselerin primli fiyatlanması, yapay zekaya olan yüksek talebi gösteriyor. Ancak DeepSeek gerçekten ‘düşük bir bütçeyle’ bir dil modeli inşa edebiliyorsa bu durum yatırımcıların yüksek çarpanlardan işlem gören ABD şirketlerinin değerlemelerini yeniden düşünmesine neden olabilir.”
- Maybank Securities’te kurumsal hisse senedi işlemleri başkanı Kok Hoong Wong: “Uzun zamandır teknoloji rallisi Nvidia ve yapay zeka temalı hisseler tarafından gerçekleşiyordu. Açık kaynaklı bir model olan Deepseek’in daha düşük özellikli çiplerle çalışabilmesi, Nvidia’nın hakimiyetine ve ChatGPT gibi diğer popüler yapay zeka sağlayıcılarına meydan okuyabilir.”
- JPMorgan analisti Sandeep Deshpande: “Yatırımcılar, ABD kısıtlamalarının Çin’in yapay zeka alanındaki ilerlemesini engellemekten ziyade, verimliliği önceliklendiren bir modelin geliştirilmesini sağlayan inovasyonu doğurduğundan endişe duyuyorlar. Son birkaç ayda haberler, 2025′te 80 milyar dolar harcayan Microsoft’un büyük sermaye harcamaları duyuruları hakkındaydı. Meta da yakın zamanda 6 milyar dolarlık yatırım duyurdu. Open AI ayrıca Stargate projesinin önümüzdeki dört yıl içinde ABD’de yeni yapay zeka altyapısı inşa etmek için 500 milyon dolar yatırım yapmayı planladığını duyurdu. Dolayısıyla, ABD’deki yapay zeka yatırımlarına akan bu önemli meblağlarla, DeepSeek’in son derece verimli ve düşük kaynak yoğunluklu yapay zeka modelinin böylesine önemli bir inovasyon ve başarı göstermesi, yatırımcılara yapay zeka yatırım döngüsünün fazla abartılmış olabileceği ve daha verimli bir geleceğin mümkün olabileceği düşüncesini getiriyor.”
- Roth analisti Rohit Kulkarni: “Stargate dahil ABD şirketleri yapay zeka veri merkezlerine biraz fazla mı para harcıyor? Evet, korkarız öyle. ‘İcatların anası ihtiyaçtır’ diye düşünüyoruz ve ABD şirketleri muhtemelen sınırsız sermayeye erişim yanılgısına düşmüş durumda. Yılın devamında yatırımcıların ABD’li büyük teknoloji şirketlerine yapay zeka sermaye yoğunluğunu optimize etmek için keşfettikleri yollar hakkında zor sorular sormaya başlayacaklarına inanıyoruz.”
- Jefferies analisti Edison Lee: “Hesaplama gücü ihtiyaçlarının yeniden değerlendirilmesi, önümüzdeki yıl yapay zeka sermaye harcamalarının düşmesine neden olabilir. DeepSeek’in başarısının hızlı model iyileştirmeleri için daha fazla hesaplama gücü elde etmeye devam etmeyi sağladığı belirtilebilir.”
- Bernstein analisti Stacy Rasgon: “DeepSeek, yapay zeka şirketleri için bir tehdit mi? Biz öyle düşünmüyoruz… DeepSeek’in “OpenAI’yi 5 milyon dolara kurmadığına” inanıyoruz; modeller harika görünse de mucize olduklarını düşünmüyoruz ve hafta sonunda ortaya çıkan Twitter kaynaklı paniğin abartılı göründüğüne inanıyoruz.”
- Citi analisti Atif Malik: “ABD şirketlerinin en gelişmiş yapay zeka modellerindeki hakimiyeti potansiyel olarak sorgulanabilirken, ABD’nin gelişmiş çiplere erişiminin bir avantaj olduğunu tahmin ediyoruz. Bu nedenle, önde gelen yapay zeka şirketlerinin daha gelişmiş çiplerden uzaklaşmasını beklemiyoruz.”
DeepSeek’in CEO’su aslında bir fon yöneticisi
DeepSeek’in arkasındaki CEO, 8 milyar dolarlık bir hedge fonu yöneten Liang Wenfeng.
Financial Times, High-Flyer adlı hedge fonunun hisse fiyatlarını etkileyebilecek fiyat hareketlerini belirlemek üzere algoritmalar oluşturmak için yapay zeka çipleri kullandığını açıkladı.
Fonun yatırımları hakkında detay bilinmezken 2024’te High-Flyer fonunun performansının piyasanın altında kaldığı belirtilebilir. Fon yöneticisi Liang’a yakın kişiler ise bu durumu, Liang’ın dikkatinin çoğunlukla DeepSeek’e odaklanmış olmasından kaynaklandığı şeklinde açıkladı.
ASML, DeepSeek’ten fayda sağlayabilir
ASML (ASML), yapay zeka altyapısının temelinde yer alan yarı iletken üretimi için kritik bir oyuncu olarak, DeepSeek’in başarılarından dolaylı ve doğrudan birçok şekilde fayda sağlayabilir.
DeepSeek’in R1 modelinin düşük maliyetli, verimli ve açık kaynaklı bir yapay zeka çözümü sunması, hem yapay zeka talebinin yaygınlaşmasını hem de daha fazla altyapı yatırımı yapılmasını tetikleyebilir. Bu durum ise ASML’nin geliştirdiği EUV litografi makinelerine olan talebi artırabilir.
Ayrıca, DeepSeek’in açık kaynaklı modelleri, küçük ölçekli işletmeler, akademik kurumlar ve start-up’ların yapay zeka projelerine katılımını kolaylaştırabilir. Bu da veri merkezlerinde kullanılan çiplerin talebini artırarak ASML’nin iş modeline katkı sağlayabilir.
DeepSeek’in daha az güçlü çiplerle yüksek performans elde etme başarısı, başlangıçta düşük maliyetli çözümlere yönelimi artırabilse de yapay zeka uygulamalarının artan karmaşıklığı ve ölçeği, yüksek performanslı çiplere olan talebi uzun vadede artırabilir. ASML’nin EUV teknolojisi ise bu talebi karşılamak için gereken teknolojik altyapıyı sağlama kapasitesine sahip olma özelliği ile öne çıkıyor.
Burada yer alan bilgiler yatırım tavsiyesi içermez. Bilgi için: Midas Sorumluluk Beyanı
Bu içerik hazırlanırken faydalanılan kaynak: CNBC, SeekingAlpha, FT, Morningstar, Forbes
