-
Uygulamayı İndir
-
Midas’ı indirmek için QR kodu taratın
-
Bir ekonomide üretim faktörlerinin tamamının süreçte aktif rol oynayamadığı durumlara eksik istihdam adı verilir. Söz konusu terim, en temel anlamıyla verimsizliği ifade eder. Çalışanların deneyimlerinin, eğitimlerinin veya yeteneklerinin altındaki bir kapasitede iş yapması, eksik istihdam örneklerinden biridir. Bir doktorun veya avukatın garsonluk yapması, bu terime örnek olarak gösterilebilir.
Kişiler, boş vakitleri olmasına rağmen daha az çalışmak zorunda kalıyorsa yine eksik istihdamdan söz edilir. Tam zamanlı çalışma imkânı bulunan birinin daha az mesleki faaliyet göstermek zorunda kalması da terime örnek olarak verilebilir. Özetle ilgili durumda iş gücü gerektiği gibi değerlendirilemez ve süreç gittikçe verimsiz bir hâle bürünür.
Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO), kavramı daha anlaşılır hâle getirmek ve spesifikleştirmek için eksik istihdam türlerini iki farklı kategoriye ayırır. İş gücü verimliliğinin düşük olduğunu gösteren istihdam eksikliğinin kategorileri şöyle sıralanabilir:
İş için yeterli vakti bulunduğu hâlde yarı zamanlı çalışmak zorunda kalan kişiler zamana bağlı istihdam eksikliği kategorisine girerler. Bu kategoride çalışanlar, haftalık 40 ve daha az mesai saatinin altında faaliyet gösterirler. Tam zamanlı olarak çalışan fakat donanımından daha aşağıda bir iş yapan kişiler de yetersiz istihdam kategorisinde sayılabilirler. Yetersiz istihdam grubunda değerlendirilen kişiler, daha iyi mevki ve ücret teklif edildiğinde iş değiştirme eğilimi gösterirler. Yine de her iki kategorideki kişiler hâlen bir çalışan sayıldığı için istihdam eksikliğinin işsizlik oranına negatif bir katkısı bulunmaz.
Norveç Varlık Fonu'ndan Türk Şirketlerine 1,3 Milyar Dolar Yatırım!
İstihdam eksikliği, belli başlı bazı sebepler nedeniyle farklı ülkelerde ortaya çıkabilir. Bilhassa tarımsal faaliyetlerin yoğun olduğu ve sosyal güvenlik haklarının gelişmediği ülkelerde eksik istihdam oranı yüksektir. Ayrıca eğitim kurumlarından mezun olan kişilere mesleğini icra edebilecekleri yeterli bir sayıda talep bulunmadığında da eksik istihdamdan söz edilebilir.
Ülkede yarı zamanlı, kesintili veya geçici çalışma seçeneklerinin fazla olması da istihdamda bir eksikliğe neden olur. İşçi için çalışma süresinin emsalden daha az olacak şekilde belirlendiği durumlar, kısmi eksik istihdam olarak adlandırılır. Bir ülkenin çalışma modeli bu gibi durumlara çok fazla içkinse istihdam eksikliği kaçınılmaz hâle gelir.
Ekonomide eksik istihdamı hesaplamak için belli bir formül kullanılır. Bu formül sayesinde eksik istihdam boyutunu tüm şeffaflığıyla gözler önüne sermek mümkündür. Ekonomistlerin ülkeler hakkında yorumlarda bulunabilmek için kullandıkları formül şöyledir:
Yukarıdaki formül sayesinde istihdam eksikliğinin oranı net bir şekilde bulunabilir. İstihdamdaki eksikliği netleştirmek, ilgili sorunu çözüme kavuşturabilmek için son derece büyük önem arz eder. Bu nedenle verilen formül, ülke ekonomisinin daha iyiye gidebilmesi için sık sık kullanılır.
Ülkelerin istihdam eksikliği sorununu çözebilmek için öncelikle bu problemin hangi sebepler nedeniyle meydana geldiğini öğrenmek gerekir. Sorunu kökten çözebilmek için ülke özelinde araştırmalar yapılması şarttır. Çünkü istihdam eksikliği, birden fazla nedenle ortaya çıkabilir. Genel olarak ilgili problem, işsizlik sigortasının uygulanmadığı ülkelerde kendini gösterir. İş gücünü gerekli şekilde değerlendirebilmek için öncelikle sosyal güvenlik haklarını geliştiren ve koruyan birtakım düzenlemelerin yapılmasına ihtiyaç duyulur.
Tarımsal faaliyetlere verilen ağırlıktan dolayı istihdam eksikliği söz konusuysa farklı sektörleri geliştirmeye yönelik adımlar atılabilir. Eğitim programlarının mesleki kadrolarla yakın kapasitelere sahip olmasını sağlamak da sorunu çözmeye yardımcı olur. Problemi ortadan kaldırabilmek için ülkenin iş gücü yoğunluğunu, çalışanların eğitimini, deneyimini ve müsaitliğini ele almak gerekir.
Enflasyon endeksli tahvil, anapara ve faiz ödemelerini piyasadaki değişimlere karşı koruyan bir yatırım aracıdır. Yatırımcıların risk faktörünü azaltma görevini üstlenir. “Enflasyon endeksli tahvil nedir?” sorusuna detaylı bir cevap vermeden önce bu borç senetlerinin sağladığı faydayı belirtmek gerekir. Enflasyon oranı faizden yüksek olduğunda tahvilin sağladığı kazanç azalır. Bu durum, devletten veya özel sektörden tahvil talep edenler için risk taşır. Söz konusu riski önlemek için kupon faizi enflasyon oranına endekslenir.
Enflasyon, piyasadaki mal ve hizmetlerin değer kaybetmesi ve paranın alım gücünün düşmesi anlamına gelir. Tahviller ise kamu ve özel firmalar tarafından çıkarılan borç senetleridir. Bu senetler, kuponlu ve kuponsuz olmak üzere ikiye ayrılır. Enflasyon endeksli tahvil, kuponlu borçlanma araçları arasında yer alır. 3, 6 ve 12 aylık dönemlerle faiz ödemesi yapan bu senetlerin oranları, enflasyon rakamlarına endekslenir. Böylece piyasa koşullarından dolayı yatırımcıların getiri kaybı yaşaması önlenir.
Enflasyona endeksli tahvil fonu özellikleri arasında risk faktörünün düşürülmesi gösterilebilir. Piyasaların belirsiz olduğu dönemlerde tercih edilen bu yatırım aracı, faiz oranlarını sabitleme imkânı verir. Söz konusu borçlanma senedine sahip olan yatırımcılar, belirli dönemlerde kupon faizi getirisi elde eder. Bu sayede paranın alım gücü düşse dahi yatırımlardan elde edilecek getiride herhangi bir azalma meydana gelmez.
Enflasyona endeksli tahvil sonucunda kazanılacak getiride vade süresi belirleyici olur. Uzun vadeli borçlanma senetlerinin faiz oranı daha yüksektir. Aynı zamanda risk faktörü de kısa vadeye göre nispeten daha fazladır. Faiz oranını enflasyona endekslemek, anaparayı ve getiriyi korurken yatırımcıları bekleyen riskleri de önler. Böylece tahvil piyasasında arz ve talep dengesini korunur ve uzun vadeli borçlanmanın dezavantajlarını önlenir.
Borsada Hisse Seçme Rehberi: Beta Katsayısı Mucizesi
Piyasa dalgalanmaların yaşandığı dönemlerde enflasyon endeksli tahvil talebinde artış gözlemlenir. Yatırımlarını değer düşüşlerine karşı korumak isteyenler, borçlanma senetlerini belirli bir orana sabitlemek ister. Bu yatırım aracına dair oranı hesaplamak için anüite formülü kullanılır. Söz konusu formül şu şekildedir:
1 + Reel Faiz Oranı = 1 + Nominal Faiz Oranı / 1 + Enflasyon Oranı
Formülde yer alan nominal faiz oranı, tahvilin üzerinde yazan rakamı belirtir. Reel faize ise nominal değerden enflasyon oranının çıkarılması sonucunda ulaşılır. Bu hesaplama sonucunda elde edilen rakama tahvilin vade sonundaki değeri eklenir. Böylece paranın değer kaybı yaşadığı dönemde tahvilden elde edilecek kazanç öğrenilir.
Özellikle piyasalardaki belirsizliklerin arttığı dönemlerde “Enflasyon endeksli tahvil nasıl alınır?” gibi sorular merak konusu olur. Bu senet, uzun vadeli borçlanmalarda getiri ve risk dengesini koruma şansı verir. Belirli dönemlerde kupon getirisi sağladığı için yatırımcıları belirsiz piyasa ortamına karşı korur. Söz konusu borçlanma senedi, alım gücünün düştüğü zamanlarda yatırımlarını korumak isteyenler için son derece uygundur. Devlet ve özel sektör tarafından arz edilen borçlanma senetlerinde de enflasyona endeksli oranlar ile karşılaşmak mümkündür.
Alıcıya; finansal bir ürünü, kararlaştırılan tarih aralıklarında ve belirli fiyattan verme hakkı sağlayan kontratlara opsiyon denir. Egzotik opsiyonlar, standart şartları içeren normal kontratlardan farklı olarak daha karmaşık işlevli ürünlerdir. Söz konusu opsiyonlar alıcının ihtiyacına göre şekillenir. Bu nedenle de bir finansal ürünün belirlenen mali değeri geçmesi durumunda opsiyon geçerliliğini kaybeder.
Egzotik opsiyonlar nedir sorusuna verilecek cevapta toplam 7 türden bahsetmek mümkündür. Bunlar;
şeklindedir. Her bir opsiyon türü, farklı özelliklere sahiptir.
Egzotik opsiyon piyasası, vanilya olarak da isimlendirilen standart opsiyon sistemden çok farklı özelliklere sahiptir. Yatırımcıya özel koşullar sunan bu uygulama, son derece esnektir. Söz konusu sistem, yatırımcının talebine göre değişebilen koşulları sayesinde risk ve getiri dengesinin korunmasına katkıda bulunur. Esnek yapısı egzotik opsiyonları sürekli olarak gelişebilen ve yatırımcıya özel finansal bir anahtar yapar.
Egzotik opsiyon anlaşmaları; belirli vadede bir finansal ürünü veya malı, sınırlandırılmış bir fiyat üzerinden prim karşılığında talep eden kişiye verir. Ancak alıcıyı bir mecburiyete bağlamaz. Üstelik egzotik opsiyonlarda alıcı talep ederse satıcı işlem yapmak zorundadır. Bu sözleşme türüne göre alıcı opsiyonda varlığın fiyatının yükselmesini bekler. Satıcının beklentisi ise söz konusu finansal varlığın değerinin düşmesidir.
Güçlü Sektörlerin Rasyolarına Göre Cazip Hisseleri
Egzotik opsiyon türleri, kendi içerisinde çeşitliliğe sahiptir. Bunlardan ilki Asya olarak adlandırılan ve belirli bir dönemde fiyat aralığına bağlı olarak değişen opsiyonlardır. “Average option” olarak da tanımlanan bu türde fiyat, ortalama bir aralıkta değişir.
Bir diğer tür ise dijital ya da ikili opsiyon olarak adlandırılır. Bu uygulamada bir fiyat eşiği belirlenir. Opsiyon vadesi içinde varlığın değeri eşik fiyatını geçerse alıcı sabit bir ücret kazanır. Varlık değeri, belirlenen fiyat eşiğinin altında kalırsa alıcı primini kaybeder.
Egzotik kontratlar arasında yer alan diğer tür bariyer opsiyondur. Burada ise finansal ürünün fiyat eşiği önceden belirlenir. Söz konusu uygulamalarda, vanilya opsiyonların aksine, fiyat belirli bir eşiğe ulaşmadan aktif ya da pasif hâle gelmez. Dayanak varlığın geleceğinde belirsizliğin olduğu durumlarda fiyat seyrine göre tercihli sistemler de kullanılır.
Birden fazla dayanak varlığın seçildiği bir opsiyon çeşidi de vardır. Vadesi, fiyatları, kullanım özellikleri açısından farklılık içeren bu sisteme gökkuşağı denir. Diğer bir opsiyon türü olan lookback, varlığın geçmiş değerine bakarak piyasa dışında fiyat koyma fırsatı verir. Mevcut bir sistem üzerine kurulan anlaşmalar ise birleşik opsiyon olarak adlandırılır. Bu uygulamaların vadesi de kullanım fiyatı da iki adettir.
Başka bir ülkenin para birimi üzerinden çıkarılan tahvillere eurobond/eurotahvil denir. Eurobond, devletlerin dış borçlanma için ihraç ettikleri döviz cinsinden menkul kıymettir. Bu tahvillerin yalnızca euro olması gerekmez. Bazen devletler dolar cinsinden de tahvil ihraç edebilir.
Eurobondlar, hazinenin dış borçlanmada kullandığı uzun vadeli döviz bonolarıdır. Eurotahvili bonodan ayıran en önemli özellik ise bir yıldan uzun süreli vadeye sahip olmasıdır. Devletlerin yabancı para cinsinden ihraç ettiği bu eurotahvil türleri, yen ve sterlin cinsinden de olabilmektedir. “Eurotahvil nedir?” sorusunun cevabı kısaca bu şekilde açıklanabilir.
Eurotahvil nedir sorusunu yanıtladıktan sonra bu değerin özelliklerine de değinmek gerekir. Eurobondun en temel niteliği, uzun vadeli bir yatırım aracı olmasıdır. Eurotahvil, çoğu zaman devletlerin paraya ihtiyacı olduğu dönemlerde piyasaya sunulur. Eurobondlar kuponlu tahvil çeşitlerindendir. Üzerlerinde çoğunlukla sabit kupon faizi bulunmaktadır.
Eurobondlar, döviz cinsine göre yılda bir ya da iki dönem kupon faizi ödemesi de gerçekleştirir. Ödeme, ihraç işlemini gerçekleştiren kurumun güvencesindedir. Hamiline yazılı olarak çıkan bu dövizli menkul kıymetin yüksek likidite değeri vardır. Eurobond, genellikle 5 ila 30 yıl arası bir vade süresine sahiptir.
Yabancı Yatırımcının İlgisini Çekebilecek Cazip Hisseler
Eurobond almak isteyen bireyler, bankaların ve aracı finans kuruluşlarının yardımıyla bu yatırımı gerçekleştirebilir. Bu işlem, bankalarda genellikle mesai saatleri içinde yapılır. Yatırımcıların vadesi gelmeden eurobondlarını satması da mümkündür. Bunun için tahvil sahipleri, gün içinde ilan edilmiş alış fiyatını kullanarak eurobondları elden çıkarabilmektedir. Eurobondlar hem özel sektör hem de devlet tarafından yurt dışından kaynak sağlamak için kullanılabilir. “Euro tahvil nasıl alınır?” sorusuna bu şekilde yanıt verebilmek mümkündür.
Eurobond, yatırımcılara pek çok avantaj sunar. Hazine Müsteşarlığı tarafından ihraç edilen bu kıymet oldukça güvenlidir. Eurobond, kupon faizi sunduğu için dönemsel nakit akımını gerçekleştirir. Bazı eurobondları uluslararası piyasalarda alım satım yapabilmek mümkündür.
Eurobond tarihine kadar ana paranın ve faizin tamamı ödeme garantili olarak sunulur. Bu ürünler, genellikle döviz cinsi yatırım araçlarını kullanmak isteyen tüketiciler için uygundur. Euro tahvillerin risk iştahı düşük, yatırım vadesi ise uzundur. Eurotahvil faizleri ve fiyatları güncel olarak takip edilmelidir.
Merkez Bankası, finansal transferlerin çok daha rahat bir şekilde işleyebilmesi için çeşitli altyapı hizmetleri sunar. Bu hizmetler kapsamında EMKT nedir sorusuyla sıkça karşılaşılır. Borsa terimlerinden bir tanesi olan EMKT, Elektronik Menkul Kıymet Transferi kelimelerinin baş harflerinden oluşur. Bu kavram, çeşitli menkul kıymetlerin elektronik ortamda aktarılması şeklinde özetlenebilir.
Aktarım işlemi, bankalar arasında karşılıklı uzlaşma sonucunda gerçekleştirilir. Elektronik ortamda yapılan bu işlem, gerçek zamanlı ve kaydi olarak tamamlanır. İkinci nesil EMKT sistemi, Ödeme Sistemleri Yeniden Yapılandırma Programı çerçevesinde 2013 yılında hizmete alınmıştır. Elektronik Menkul Kıymet Transferi nedir sorusunun cevabı bu şekilde açıklanabilir.
Elektronik Menkul Kıymet Transferi nedir sorusunu cevapladıktan sonra bu işlemin çalışma mantığını açıklamak gerekir. EFT, FAST ve EMKT, Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası Ödeme Sistemleri arasında yer alır. Bu sistemler, hafta içi her gün 08.30 – 17.30 saatleri arasında kullanılır. Yarım iş günlerinde ise 13.00’e kadar faaliyet gösterir. Bunun yanı sıra müşteri ödemelerini gerçekleştiren bankalarda farklı çalışma saatleri belirlenebilir.
Bankalar arası yapılan ödemeler, 1 saniyeden daha kısa sürede alıcının hesabına aktarılır. Elektronik Menkul Kıymet Transferi bedeli ise döneme ve komisyon bedellerine göre değişiklik gösterir. EMKT bedeli ile ilgili işlemin yapıldığı bankadan bilgi almak mümkündür.
Borsada Hisse Seçme Rehberi: Beta Katsayısı Mucizesi
Elektronik Menkul Kıymet Transferi, çeşitli varlıkların elektronik ortamda eş zamanlı olarak aktarılmasını sağlar. EMKT sisteminin faydaları aşağıdaki gibi sıralanır:
Ayrıca EMKT sayesinde ödeme hizmetlerinin çeşitlenmesine fırsat veren yeni altyapılara imza atılabilir. Sistemin sağladığı faydalar, Elektronik Menkul Kıymet Transferi neden gereklidir sorusunun cevabı niteliğindedir.
Elektronik Menkul Kıymet Transferi, Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası Ödeme Sistemleri bünyesinde yer alan aktarım türlerinden bir tanesidir. Bu sistem içerisinde EMKT’nin yanı sıra Fonların Anlık ve Sürekli Transferi (FAST) ve Elektronik Fon Transfer (EFT) sistemi de yer alır. Buna bağlı olarak transfer sorumluluğunda işlem sahibinin ve işleticisinin TCMB olduğu söylenebilir.
Enflasyon telafisi yatırımcıların nominal ve enflasyona endeksli tahvil arasında kayıtsız kalmalarını sağlayan bir orandır. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın tanımına göre bu kavram; yatırımcıların reel anlamda kayıp yaşamamak için talep ettikleri enflasyon risk primi ve enflasyon beklentisi toplamıdır. Enflasyon telafisi kavramı, bu verinin hesaplanma biçiminden yola çıkılarak anlatılabilir. Bu telafi oranı; vade başta olmak üzere kalan tüm verileri aynı olan enflasyona endeksli tahvil ile nominal tahvilin getirileri arasındaki fark şeklinde ifade edilebilir.
Enflasyon telafisi; nominal ve enflasyona endeksli tahvil değerlerinin birbirinden çıkarılmasıyla bulunur. Bu kavramın hesaplamasının yapılması için reel ve nominal tahvil getirilerinin tek tek bulunması gerekir. Reel ve nominal tahvil parametrelerinin eksi veya artı yönlü hareketi bu oranın değişmesinde doğrudan etkilidir.
Güçlü Sektörlerin Rasyolarına Göre Cazip Hisseleri
Enflasyon telafisinin en temel etkisi, bu kavrama dair beklentilerin analiz edilmesine yardımıdır. Telafi verileri ile gerçek piyasalardaki enflasyon beklentilerine ışık tutulabilir. Üstelik enflasyonun telafisi, reel piyasa kaynakları yoluyla oluştuğu için oldukça güvenilir sonuçlar doğurur.
Enflasyonun telafisinde yaşanan düşüşler, yatırımcıların uzun vadede fiyat değişim oranlarında azalma beklediğini gösterir. Bu da daha istikrarlı bir ekonomi anlamına gelir ve yatırımcının piyasalara olan güveni artar. Bu nedenle gelişmiş ekonomilerde enflasyon telafisinin düşük veya yüksek olması piyasaya dair güvenilir veriler elde edilmesine yardımcı olur. Enflasyon telafisi nedir ve etkileri nelerdir gibi sorulara yanıt verdikten sonra bu kavramın öneminden bahsedilebilir.
Enflasyon telafisi kavramı reel ekonomik parametreler ile şekillenir. Bu kavram; enflasyon beklentileri, belirsizlik ve likidite gibi faktörlerden direkt olarak etkilenir. Dolayısıyla enflasyon telafisi kavramının yapılacak vaka analizlerinde güvenilir veriler elde edilmesine olanak sağladığı söylenebilir. Bu da kavramın öneminin daha iyi anlaşılmasına imkân verir.
Enflasyon telafisi aslında yatırımcıların piyasa içinde kendilerini korunaklı hissetmelerini de sağlar. Çünkü her ekonomide, küçük ya da büyük ölçekli enflasyon kavramının yansımaları görülür. Yatırımcıların bu gibi durumlarda kendini güvende hissetmesi yüksek enflasyon riskini düşürür ve fiyat istikrarını sağlar. Bu sayede ekonominin genel gidişatı olumlu yönde etkilenir.
Eurodollar, ABD doları cinsinden mevduatları ifade etmek için kullanılan bir borsa terimidir. Dolar cinsinden mevduatları ifade eden bu terim, yalnızca Amerika Birleşik Devletleri dışındaki bankalarda geçerlidir. Söz konusu banka, ABD’ye ait olsa dahi devlet sınırlarının dışında bulunuyorsa eurodollar terimini kullanması gerekir. Yani euro dolarlar, ABD bankalarının yurt dışı şubelerinde tutulan Amerikan parası cinsinden mevduatları ifade eder.
Bu mevduatların büyük çoğunluğu Batı Avrupa ülkelerindeki bankalarda tutulduğu için söz konusu kavramın başına “euro” sözcüğü getirilir. Ancak sadece Avrupa kıtasında değil, dünya üzerindeki tüm ülkelerde tutulan ABD doları hesapları bu isimle anılır. Euro dolarlar nedir sorusunun cevabı bu şekilde özetlenebilir.
Eurodolların özelliklerini kavramak için söz konusu piyasalara göz atmak gerekir. Dolayısıyla “Eurodolar piyasası nedir? Özellikleri nelerdir?” sorularına cevap vermek önemlidir. Eurodollar piyasaları, ulusal benzerlerine göre etkin işleyen pazarlardır. Bu piyasalar, mevduat sahiplerine daha fazla faiz öder. Üstelik fon talep eden bireyler, eurodollar piyasaları sayesinde daha düşük faiz oranıyla kredi alabilir.
Euro doların işleyişi ise kısaca şöyledir: Öncelikle işlemi yapacak olan bankanın Amerika Birleşik Devletleri sınırları dışında bulunması gerekir. Bu banka, faiz karşılığında Amerikan doları cinsinden mevduat kabul eder. Ardından bu fonları kullanarak tekrar dolar kredisi açar. Bu işlem, yabancı firmaların New York Piyasası’nda borçlanmalarını engellemek için ortaya çıkmıştır.
Güçlü Sektörlerin Rasyolarına Göre Cazip Hisseleri
1960’larda borçlanmayı önlemek için çeşitli yöntemlerle birlikte geliştirilen bu piyasa modeli, güncelliğini sürdürür. Çünkü yıllar içinde borsa adına büyük önem kazanmıştır. Euro dolarların önemi, bir ulusal paranın kendi ülke sınırları dışında oluşan tüm piyasaları ifade etmesidir.
Eurodollar, interbank işlemleri için de önemlidir. Bu terim, bankalar arası para piyasasını ifade eder. Bankalar sadece birey ve kurumlarla değil, kendi aralarında da para alışverişinde bulunabilir. Bu piyasaları yönetmek için eurodollar uygun bir tercihtir. Eurodolların bankalar açısından başka bir önemi daha bulunur. Bankalar, çok kısa vadeli döviz ihtiyaçlarını da bu piyasalardan karşılar.
Eurodollar piyasalarına başvuranlar, yalnızca kişiler ve bankalar değildir. Çok uluslu şirketler ve hükümetler de fon arz ve talepleri için euro dolar piyasalarına başvurur Hükümetler, aktif olarak kullanmadıkları döviz rezervlerini bu piyasalara yatırarak faiz geliri elde eder. Görüldüğü üzere kişi, kurum, şirket, hükümet ve bankaların eurodollar piyasaları aracılığıyla kâr elde etmesi mümkündür.
Etkin piyasa, bir çeşit hipotezdir. Bir piyasada, işlemde olan menkul kıymetlerin mevcut değerlerine bakılarak onlara ilişkin elde edilebilir tüm bilgilere ulaşıldığı varsayılır. Etkin piyasa hipotezinde fiyatı, alıcıların ve satıcıların belirlediği düşünülür. Pazar işlemcilerinin erişilebilir bilgilere, aynı anda ve simetrik olarak ulaştığı temel alınır. Bu doğrultuda ortaya çıkan para, denge fiyatı olarak algılanır. Etkin piyasa nedir sorusu bu şekilde açıklanabilir.
Bu hipotez, finansal piyasaların bilgi yönünden oldukça aktif çalıştığını gösterir. Buna göre bono ve senet gibi ticarete konu varlıklar, mevcut veriyi yansıtır. Ek olarak bu tez, yeni bilgiye en yüksek hızla tepki verildiğini savunur. Bu hipoteze göre yeni bilgi, şu anda bilinmeyendir. Ancak bu veri, gelecekte rassal bir şekilde ortaya çıkar.
Norveç Varlık Fonu'ndan Türk Şirketlerine 1,3 Milyar Dolar Yatırım!
Etkin piyasada tüm bilgiler kullanıcılara aktarılır ve bu kişiler tarafından verilerin değerlendirilmesi beklenir. Etkin piyasa özellikleri arasında, fiyatların rassal oluştuğu düşüncesi yer alır. Değerlerin birbirinden bağımsız oluştuğu varsayılır. Bu fiyatlar, elde edilen bilgiler ışığında değer alır. Yatırımcılar, elde ettikleri veriler doğrultusunda karar verir.
Etkin piyasalarda senet fiyatları ve beklentiler, önceden elde edilen bilgiler ışığında oluşur. Piyasa fiyatı, beklentinin altındaysa hisse senedi alışı gerçekleşir. Ancak menkul kıymetlerin fiyatı, pazarın üzerinde kalıyorsa hisse senedi satışı yapılır.
Senet ve bono gibi menkul kıymetlerin değerlerini; geçmiş fiyat bilgileri, ulaşılan veriler ve iç bilgiler etkiler. Bu veriler zayıf, yarı güçlü ve güçlü olarak sınıflandırılır. Zayıf formdaki etkinliklerde, menkul kıymetlerden az da olsa bir getiri sağlamak için eski fiyat hareketleri temel alınır. Yatırımcılar, geçmişteki ve şu anki fiyatları karşılaştırarak gelecekteki değeri kestirmeye çalışır.
Yarı güçlü formda hem piyasada oluşan fiyatlar hem de geçmiştekiler incelenir. Bunlara ek olarak kamuya açıklanmış bilgiler göz önünde bulundurulur. Bu formda tüm bilgiler fiyatlara yansır. Bundan dolayı, normalin üstünde getiri elde etmek mümkün olmaz. Güçlü formda ise piyasa fiyatları, geçmiş değer bilgileri ve kamuya açıklanan tüm veriler incelenir. Bunlara ek olarak firma içi bilgiler de göz önünde bulundurulur. Bu formda da firma sahipleri ortalamanın üzerinde gelir elde edemez.
Piyasada anomali gözlemlenebilir. Bu durum, sunulan veriler ile olağan olmayan eylemlerin uyuşmamasından doğar. Hipotez kapsamında fiyatta sapma mümkündür. Etkin piyasa koşullarında, bu durum mevsimsel ve fiyat anomalisi olarak ikiye ayrılır. Mevsimsel, bir dönem öncesi ya da sonrası oluşan sapmaya denir. Fiyat anomalisi ise aşırı ya da düşük reaksiyondan kaynaklı piyasada oluşan sapma durumunu ifade eder.
Etkin piyasada, doğru koşulların sağlanması önemlidir. Yatırımcıların gerekli tüm verilere erişimi sağlanmış olmalıdır. Bu doğrultuda yatırımcılar, hisse senetlerinin alım ve satımını etkin piyasa modeli doğrultusunda gerçekleştirebilir.
Enflasyona endeksli tahvil, anapara ve faiz ödemelerini belirli bir fiyat göstergesine bağlayan yatırım aracıdır. Piyasalardaki para değişimlerine göre değer kaybı yaşatmayan bu tahvil grubu, belirli bir oranda sabit getiri sağlamayı hedefler.
Enflasyona endeksli tahviller ile şirketler, hisse senedi satarak ya da tahvil ihraç ederek piyasaya fon sağlar. Firma, senedi satın alan yatırımcılara belli dönemlerde sabit bir ödeme yapar. Buna kupon ödemesi denir. İşletme, vade dolduğunda anaparayı alıcıya geri öder. Tahvilin fiyatı kuponların ve ödenecek tutarın toplam değerine eşittir.
Enflasyon endeksli tahvillerin en temel özelliği, para birimindeki reel kayıp riskinden bağımsız olmalarıdır. Piyasadaki dalgalanmalara karşı vadeye kadar sabit bir değer sunan bu araç, anaparayı ve yatırımcıyı korurken satın alma gücünü de aynı şekilde sürdürür.
Enflasyona endeksli tahvil doğrultusunda bireyler, yatırım kararı alırken kuponları belli bir süre ödünç verip dönemsel faiz geliri elde etmeyi hedefler. Tahvil satın alındığında anonim şirkete doğrudan nakit akışı gerçekleşir. Dönemsel işlemler ve para iade durumunda da nakit elde edilir. Bu senetlerin değeri, yatırımcının gelecekte elde ettiği nakit akışının bugünkü değeri olarak tanımlanabilir.
Tahvillerin belirli bir yatırım dönemindeki vadeye kadar olan getirisi değişkenlik gösterir. Vade uzadıkça senetlerin getirisi artış gösterir. Bununla orantılı olarak tahvillerin süresi kısaldıkça getirisi de düşer. Tahvil değerlendirmesinde; nominal değer, piyasa ihraç değerleri ve kupon faizi önemli rol oynar. Nominal kavramı, menkul kıymetin üzerinde yazan değerdir. Piyasa değeri ise menkul kıymetin arz ve talep doğrultusunda oluşan fiyatıdır. İhraç değeri, senetlerin ilk alımdaki ortaya çıkar. Kupon faizi ise senedin belirlenmiş ödenen faizidir.
Yabancı Yatırımcının İlgisini Çekebilecek Cazip Hisseler
Tahvil değerlendirmesi yaparken faiz ve enflasyon oranları göz önüne alınır. Faiz oranı arttıkça senedin fiyatı düşer. Tam tersi durumda faiz düştükçe tahvil fiyatları yükselir. Bu doğrultuda tahviller, faiz oranı riski taşır. Enflasyona endeksli tahviller, riskten korunmak isteyen yatırımcılar tarafından tercih edilir. Bu tahvillerin reel getirisi, piyasadaki dalgalanmalara rağmen yatırıcılara öngörülebilir bir kâr sunar.
Tahvil faiz ödemeleri, vade süresince eşit olarak gerçekleştirilir. Buna bağlı olarak enflasyona endeksli tahvil hesaplamak için anüite formülü kullanılır. Ortaya çıkan değere, tahvilin vade sonundaki değeri eklenir.
Bir örnekle açıklamak gerekirse menkul kıymetin üzerinde yazılı olan nominal değer 2000 TL olsun. Bu senedin %20 nominal faizi ve 1 yıl vadesi vardır. Enflasyon oranı, %12 olursa bu tahvilin getirisi aşağıdaki gibi hesaplanabilir.
1+Reel Faiz Oranı= 1+Nominal Faiz oranı/1+Enflasyon oranı
Bu formülden yola çıkarak yukarıdaki örnek hesaplandığında reel getiri oranı %74 olur. Riskten kaçınmak için tercih edilen bu sistem, özellikle piyasadaki dış ve iç kaynaklı dalgalanmalar karşısında yatırımcıları korur.
Efektif, bankacılığa özgü bir kavramdır. İngilizcede effective, Fransızcada ise effectif olarak karşımıza çıkan bu sözcük, hazır para anlamına gelmektedir. Özellikle Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın literatüründe yer alan bu kavram, piyasada sıklıkla kullanılır. Efektif para, TCMB’nin hem alımını hem de satımını yaptığı ve Türk lirası cinsinden kurunu belirlediği dövizdir. Piyasalarda ise yatırımcıların ya da işletmelerin ellerinde bulunan ve her an kullanılabilecek olan nakit parayı tanımlar.
Bu sözcük bankacılıkta sermaye ya da yatırımlar açısından da farklı bakış açılarını ifade eder. Bu terim, bankacılıkta çek ve senet benzeri kıymetli evrakın yanı sıra kâğıt ve madeni paraları da kapsar. Örneğin dövize ihtiyacı olan bir kişi, bunu çek ya da poliçe olarak karşılamak yerine banknot temin ederse efektif döviz oluşur. Bu sözcük, sermaye bağlamında kullanıldığında ise nakit para anlamını taşır.
Net Nakit Pozisyonu En Güçlü 10 Şirket
Bu para türü, kaydi forma dönüştürülmeden elde tutulur. İşletmeler ya da yatırımcılar, nakit olarak bulunan bu paraları diledikleri işlem için kullanabilir. Bu kavramdan söz edilebilmesi için paranın nakdî olarak kullanıma hazır durumda bulunması gerekir. Bu noktadan yola çıkarak efektif sözcüğünü üç farklı başlık altında değerlendirmek mümkündür. Bu kelimenin birinci anlamı bankacılıkta likiditeye yani nakit paraya karşılık gelir. Sözcüğün metal para ya da banknot için de kullanılması mümkündür.
Üçüncü olarak karşımıza çıkan anlam ise Türk Parasının Kıymetini Koruma Kanunu ile ilgilidir. Söz konusu kelime, bu bağlamda TCMB tarafından alımı ve satımı yapılan ülke paralarını tanımlar. Bu kavramın en önemli özelliği, yatırımcıların diledikleri zaman kullanabilecekleri hazır parayı ifade etmesidir. Tüm bunların yanı sıra efektif sözcüğü, borsada da karşımıza çıkar. İlgili kelime bu bağlamda sürekli olarak alım ve satım işlemlerinin gerçekleştirildiği canlı bir borsa yönetimini anlatır. Efektif nedir sorusunun cevabını öğrenen bireyler, söz konusu kavramın etkilerini merak eder.
Efektif sözcüğü piyasalarda hem fiyatlandırma hem de talep aşamasında sıklıkla kullanılır. Pazarın içinde nakit paranın dolaşması ekonomiye canlılık katar. Öte yandan efektif fiyat kavramını alıcı tarafından alışveriş esnasında fiilî olarak ödenen bedel şeklinde tanımlamak mümkündür. Dolayısıyla üretici tarafından piyasaya sürülen malın fiyat değişimleri, iki farklı kavramı doğurur. Virtüel fiyat, üreticinin tüketiciden talep etmeyi tasarladığı miktarı belirtir.
Ürünün el değiştirmesinin sonucunda ortaya çıkan bedel ise efektif fiyat olarak adlandırılır. Bu sistem sayesinde piyasada nakit akışı sağlanmış olur. Bahsi geçen hazır para, yatırımcıların çok daha rahat hareket etmesine imkân tanır. Çek ve senet benzeri kıymetli evrak aracılığı ile yatırım yapmak hem zaman kaybına hem de ekstra maliyete neden olabilir. Efektif para, kişilerin hazır nakit ihtiyacını karşıladığı için yapılan işlemler kolay bir hâl alır.
Bu sitede size daha iyi hizmet sunabilmek için çerezleri kullanıyoruz.