Yatırım yaparken hislerine güvenmeli misin, yoksa onları bastırmalı mısın?
Bu, yatırım sürecinin en kritik sorularından biri.
Çoğu zaman “içgüdüyle hareket etmek” kötü sonuçlara neden olur; panikle satmak ya da aşırı coşkuyla pahalıdan almak gibi…
Ama son araştırmalar gösteriyor ki beynimizin bazı derin sinyalleri, sandığımızdan daha güvenilir olabilir.
Yatırımcı olmak için çok araştırmak yeterli değil
Bir hisseyi almadan önce bilançosuna, sektörüne, değerlemesine bakmak gerekir. Charlie Munger’ın “rasyonel ol” öğüdü bunun özeti aslında. Ama rasyonel olmak, “duygusuz” olmak anlamına gelmiyor.
Warren Buffett’ın “Başkaları açgözlüyken kork, korkuyken açgözlü ol” sözü tam da bu yüzden değerli. Buffett, duyguları yok saymıyor; tersine, onları tersine çevirerek kullanıyor.
İşin ilginç tarafı, beynimiz aslında bize farkında olmadığımız şekilde ipuçları gönderiyor.
Mesela, korkuyu işleyen amigdala bölgesi zarar görmüş insanlarda risk algısı kayboluyor; sonuç olarak, kayıpları önemsemeden yanlış kararlar alıyorlar.
Başka bir deneyde ise, beynin tıpkı kalp atışının hızlanması gibi “içten gelen uyarıları” işleyen insula bölgesi daha aktif olan yatırımcıların, fazla yükselmiş hisseleri daha erken sattığı ve daha çok kazandığı gözlemlenmiş.
Profesyonel yatırımcılar üzerinde yapılan son bir deneyde, iş daha da ilginç bir hale geliyor.
Hollanda’da 36 portföy yöneticisi, geçmişe ait ama markası gizlenmiş şirket bilgilerine bakarak “bu hisse sektöründen daha iyi mi performans gösterecek, yoksa kötü mü?” diye tahmin yapıyor.
Sonuç? Bilinçli tahminleri yazı-tura kadar isabetsiz çıkıyor. Ama beyinlerindeki ödül beklentisiyle ilişkili nucleus accumbens bölgesi ölçüldüğünde, hisse seçimlerinin gelecekteki performansını yaklaşık %68 doğrulukla tahmin etmek mümkün oluyor. Yani yatırımcıların beyni biliyor, ama dilleri bilmiyor.
Yatırım kararlarımız için buradan nasıl ders çıkarabiliriz?
Birincisi, duygularını tanımak çok önemli. Eğer paniğe kapıldığında hemen satıyorsan, belki de panik hissini tersine bir sinyal olarak okumayı öğrenmelisin. 2008 krizinde dibe vurma noktasında en çok korkan yatırımcılar, aslında tam da alım fırsatını kaçırdı.
İkincisi, bedeninin verdiği küçük tepkilere kulak ver. Heyecan, risk iştahını; huzursuzluk, fazla açıldığını gösterebilir. Profesyonel trader’ların kalp ritimlerini iyi takip edenlerinin daha uzun ömürlü olmasının nedeni tam da bu.
Sonuçta beynimiz bazen bizden akıllı davranıyor. Ama o sinyalleri duymayı, yorumlamayı öğrenmek bize kalıyor.
Warren Buffett başkalarının duygularını tersine çevirmeyi başardı. Belki sen de kendi duygularını tersine çevirmeyi öğrenirsen, kişisel finans yolculuğunda büyük bir avantaj yakalayabilirsin
.
Burada yer alan bilgiler yatırım tavsiyesi içermez. Bilgi için: Midas Sorumluluk Beyanı
