Küresel piyasalar, haftanın başında panik satışlarıyla sarsıldı.
Japonya borsası son 37 yılın en büyük düşüşünü yaşadı ve %12 değer kaybetti. ABD’de VIX endeksi tarihindeki en büyük artışı gördü. Panik dalgası, ABD’de açıklanan zayıf istihdam verileriyle tetiklendi ve yapay zekâ rallisinin ivme kaybetmesi, Japonya Merkez Bankası’nın faiz artışı ve Warren Buffett’ın Apple hisselerinin yarısını satıp nakit pozisyonunu artırmasıyla körüklendi.
Hamas-İsrail savaşına İran’ın dahil olması ve 3. Dünya Savaşı endişeleri de risk iştahını baskıladı. Ancak ABD hizmet PMI verisinin beklenenden iyi gelmesiyle piyasalar kısmen toparlandı ve VIX endeksi düştü.
Geçmişteki düşüşleri anlamak, olası panik satışlarında bize ne yapmamız gerektiğine dair ipucu sunabilir.
Tarihteki büyük piyasa düşüşlerine baktığımızda 1987’de Kara Pazartesi, 2003’te dot.com balonu, 2008’de küresel finansal kriz, 2020’de pandemi gibi düşüşler öne çıkıyor. Tarih elbette hiçbir zaman tam olarak tekerrür etmez, ancak şu ana kadar günümüzdeki görünüm 1987 çöküşünün hafifletilmiş haline benzediği söylenebilir.
1987’da yaşanan Kara Pazartesi’ye ilişkin detaylı bir okuma için “1987 Yılına Geri mi Döndük? Piyasalar Ne Zaman Toparlanacak?” başlıklı yazımıza göz atabilirsin. 👀
Kriz zamanlarında en önemlisi ise 1987’de olduğu gibi düşüşlerin daha büyük sorunlara neden olmadan çözülmesidir.
Günümüze döndüğümüzde yapay zekâ coşkusunun azalması ve yatırımcıların yapay zekâya yapılan harcamaları sorgulamaya başlaması hisseleri daha da düşürebilir. Ancak eğer panik azalır, tepki alımları devam eder ve Fed eylülde beklenen faiz indirimini gerçekleştirirse yeniden yükseliş hareketi görebiliriz.
Unutmamak gerekir ki piyasa hareketleri döngüseldir. Yani, her inişin bir de çıkışı vardır.
Analistler, 1940’a kadar yaşanmış kriz dönemlerini incelediklerinde S&P 500’ün genellikle bir kriz olayının meydana geldiği gün keskin bir düşüş yaşadığını, ancak sonraki yıl bir resesyonla örtüşmediği sürece hisselerin ortalama 9,2% arttığını raporladı.
Çöküş dönemlerinde doğru sektörlere yatırım yapmak portföyünü büyük değer kayıplarından koruyabilir.
Özellikle, talep görmeye devam eden ve defansif olarak izlenen temel tüketim, gıda perakende, sağlık, telekomünikasyon ve kamu hizmetleri gibi sektörlerin tarihsel olarak ekonomik krizlerde ve borsa çöküşlerinde dayanıklılık gösterdiği belirtilebilir. Bu sektörlerde faaliyet gösteren, gelir ve kâr büyüme beklentisi pozitif olan piyasa değeri yüksek hisseler pozitif ayrışabilir.
Telekomünikasyon
- 📱 TMUS – T-Mobile
Gıda Perakende
- 🏪 WMT – Walmart
- 🛒 COST – Costco
Temel Tüketim
- 🧴 CL – Colgate-Palmolive
- 🧻 PG – Procter & Gamble
- 🧼 UL – Unilever
- 🍫 MDLZ – Mondelez
Sağlık
- 💊 LLY – Eli Lilly
- 💉 NVO – Novo Nordisk
- 🩺 JNJ – Johnson & Johnson
- 💊 MRK – Merck
Kamu Hizmetleri
- ⚡ SO – Southern Company
- ⚡ DUK – Duke Energy
- ⚡ D – Dominion Energy
Resesyon endişeleri bir yana, yaşanan piyasa düşüşünde jeopolitik gerilimlerin de etkisi bulunuyor. Devam eden Hamas-İsrail gerginliğinin Hamas Lideri Haniye’ye suikast düzenlenmesiyle alevlenmesi ve İran’ın da İsrail’e karşı tehditleri yatırımcıların risk iştahını düşürüyor.
Bu gibi jeopolitik gerginlikler geçmişte de sıkça yaşandı. Özellikle Orta Doğu’da yaşanan gerginliklerin enerji emtialarını etkilediği belirtilebilir. Yükselen petrol ve doğalgaz fiyatları ise küresel enflasyonun yüksek kalmasında etkili olabilir. Bu durum, merkez bankalarının faiz oranlarını yüksek seviyede tutmasına ve resesyon endişelerin artmasına neden olurken küresel piyasalara olumsuz yansıyabilir.
Diğer yandan artan belirsizlik ortamında yatırımcılar riskli varlıklardan çıkarken altın gibi güvenli varlıklara da yönelebilir.
İran, günlük yaklaşık 3 milyon varil ham petrol üretimiyle küresel arzın yaklaşık 3%’ünü sağlıyor. Daha önemlisi ise dünyanın ham petrol arzının 20%’si Hürmüz Boğazı’ndan geçiyor. Bu durumda, ham petrol fiyatlarının arz endişeleriyle yükselmesi beklenebilir.
Sektörel bazda incelendiğinde otomotiv ulaşım, havacılık, boya, lastik, çimento ve kimya gibi petrol bazlı sektörler büyük darbe alabilir. Diğer yansan savunma, enerji, madencilik ve siber güvenlik gibi sektörler bu gibi jeopolitik risklerden fayda sağlayabilir.
Savunma
- 🚀 NOC – Northrop Grumman
- 🪖 LMT – Lockheed Martin
- ⚔️ RTX – Raytheon Technologies
Enerji
- ⛽ XOM – ExxonMobil
- 🏭 CVX – Chevron
Altın
- ⛏️ GOLD – Barrick Gold
- 🏅 NEM – Newmont Corporation
Siber Güvenlik
- 🛡️ PANW – Palo Alto Networks
Son olarak, İsrail’de yatırımı bulunan Intel (INTC), Microsoft (MSFT), Alphabet (GOOGL) ve Cisco (CSCO) gibi teknoloji şirketlerinin bu risklerden olumsuz etkilenebileceğini belirtmekte fayda var. ABD borsalarında işlem gören İsrailli ICL Group (ICL), Mobileye (MBLY) ve Tower Semiconductor (TSEM) hisseleri de olumsuz etkilenebilir.
Portföyünü Düşüşlerden Korumak İçin İpuçları
Bu çöküşleri önceden tahmin etmek zor, hatta imkansız olabilir. Ancak bu gibi durumlarda portföyünü korumak için alabileceğin önlemler var.
Bunlardan en önemlisi, yatırım vadeni iyi belirlemen ve portföyünü dengeli bir şekilde çeşitlendirebilmiş olman.
Bu noktada Morgan Stanley analistlerinin önerisine kulak vermekte yarar var. Buna göre analistler portföy dağılımının 55% hisse senetleri, 20% tahviller, 15% emtialar ve 10% nakit şeklinde olmasını öneriyor. Risk algısı düşük bir yatırımcıysan hisse senetlerindeki ağırlığı azaltarak tahvillere ağırlık verebilirsin. Özellikle devlet tahvillerinin bu gibi durumlara karşı en sağlam seçenek olduğunu unutma.
Hisse senedi ağırlığını hisse senedi fonlarıyla çeşitlendirmen de bir seçenek olabilir. Emtialar için de belirsizlik ortamında yüksek talep gören altın iyi bir seçim olurken emtia veya altın fonlarıyla paranı profesyonellere emanet edebilirsin.
Son olarak, portföyünün bir kısmını nakit olarak tutmak sana riski azaltma ve olası piyasa düşüşlerinde aşağıdan maliyetlenebilme gibi avantajlar sunabilir. Bu nakit pozisyonlarını döviz cinsinden tutabilir veya para piyasası fonları aracılığıyla nakit paranın enflasyona karşı değer kaybını sınırlayabilirsin.
Unutma ki borsa düşüşleri döngüseldir. Önemli olan vadesini iyi belirlemiş ve yatırımcı psikolojisini iyi sindirmiş bir yatırımcı olarak hareket edebilmen.
Bu içerik, içeriğin yayınlandığı günkü veriler baz alınarak hazırlanmıştır. İçerikte geçen hedef fiyat tahminleri, uzman ve analist yorumları bu içeriğin yayınlandığı tarihte geçerlidir. Bu tahmin ve yorumlar zaman içinde değişkenlik gösterebilmektedir. Bu sayfada yer alan haberler ve haberlerin içerdiği şirketler hakkındaki bilgiler yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Kullanılan hisse işlem görselleri; hisse adı, fiyatı ve grafikleri de dahil temsilidir, yatırım tavsiyesi değildir.
Detaylı bilgi için: Midas Sorumluluk Beyanı
Bu içerik hazırlanırken faydalanılan kaynak: Bankrate, US News, FactSet, StockRover, Investopedia
