Bu yılın ikinci yarısında borsada yaşanan düşüşlerin temel nedenlerinden biri, yeni para girişlerinin neredeyse durma noktasına gelmesi yani “likidite sorunu” olarak değerlendirilebilir. Bu duruma katkıda bulunan etkenlerden biri de açığa satış yasağı olarak öne çıkıyor.
6 Şubat 2023 depremleri sonrasında alınan açığa satış yasağı önlemleri, yabancı yatırımcıların kotasyon girmesini zorlaştıran bir faktör haline geldi. Açığa satış yapmanın yasak olması, yabancı yatırımcıları uzun süredir Borsa İstanbul’dan uzaklaştırdı, aylık verilerek göre Ocak-Ekim arası dönemde yabancı yerleşik kişiler 3,44 milyar dolarlık satış işlemi gerçekleştirdi.
Çünkü spot piyasada sadece yükselişe yönelik strateji kurmak mümkünken, özellikle de Türkiye’nin içerisinden geçtiği ekonomik süreç düşünüldüğünde yabancı yatırımcılar genellikle her iki yönde de pozisyon alarak kendilerini risklere karşı korumayı tercih ediyor. Her ne kadar not artışları almış, gri listeden çıkarılmış olsak ve kredi risk primlerimiz düşmüş olsa da faiz artışlarıyla birlikte dezenflasyonist süreç henüz yeni yeni meyvelerini veriyor. Haliyle de ekonomimize güvenin hem yurt içi hem de yurt dışında kalıcı olması zaman alabilir. Söz konusu çift yönlü strateji esnekliğinin olmaması, uzmanlar tarafından yabancı ilgisinin azalmasının temel nedenlerinden biri olarak ifade ediliyor.
Öte yandan 25 Kasım’da devreye giren BISTTECH’in 3.11 sürümünde açığa satışa yönelik düzenlemelerle ilgili bazı hazırlıkların yapılması konuya ilişkin dikkatleri üzerine yeniden topladı. Bu durum, 25 Kasım itibarıyla açığa satış yasağının kalkacağı anlamına gelmese de, altyapı çalışmalarının hız kazanmasıyla önümüzdeki aylarda böyle bir adım atılma olasılığının artabileceğini düşündürüyor.
Konuya İlişikin Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) Başkanı İbrahim Ömer Gönül’de açığa satış yasağının kaldırılması için teknik çalışmaların devam ettiğini ve yasağın kısa bir sürede kaldırılmasını amaçladıklarını açıkladı.
Likidite Neden Önemli?
Likidite, borsaların sağlıklı ve etkin bir şekilde işleyebilmesi için temel bir unsurdur. Likitide, bir finansal varlığın hızlı, kolay ve değerinden çok fazla sapma olmadan alınıp satılabilme yeteneğini ifade eder.
Bunun da getirdiği en büyük ödül fonların ve büyük yatırımcıların piyasaya girişinin ve çıkışının daha kolay olmasıdır. Özellikle büyük fonlar alım-satım işlemlerini gerçekleştirebileceği yatırım fırsatlarını değerlendirirken hisselerin ve borsaların hacim ve likiditelerini göz önünde bulundurur.
Özellikle yabancı yatırımcı ilgisinin artış gösterebilmesinin en önemli faktörlerinden bir tanesi piyasaların likit olabilmesidir. Çok büyük varlığa sahip fonlar, yatırım yapacakları hisse senetlerine kolayca giriş yapıp çıkış yapabilme imkanlarını değerlendirir.
Örnek vermek gerekirse bir yabancı fon 2 milyar dolar değerinde gelişmekte olan ülkelere bir fon ayırıp yatırım yapmak istediğinde ilgili ülkedeki hisselerin günlük işlem hacminin ortalama olarak düşük tutarlarda olduğunu görmesi durumunda yatırım kararını sorgulatabilir.
Çünkü zayıf likidite ve hacim ilgili fonun herhangi bir hisseyi almak istediğinde karşı tarafta satıcı bulamaması veya tam tersi şekilde satış yapması gereken durumda bir alıcı bulamaması yönünde sonuçlanabilir. Ayrıca karşı tarafta yetersiz alıcı ve satıcı hisse fiyatlarının da oldukça volatil olmasını sağlayacaktır.
Açığa Satış Kalkacak Mı?
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, 25 Ekim’de Brookings Enstitüsü’nde yaptığı konuşmada , BIST 50’deki açığa satış yasağını kaldırmayı değerlendirdiklerini belirtti.
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz da önceki ay Borsa da açığa satış yasağının kaldırılması konusunda “Finansal İstikrar Komitesi başta olmak üzere ilgili kurumlarımız bunların etki değerlendirmelerini yapıyorlardır. Bunlar, yeri zamanı geldiğinde karar verilecek hususlar” demişti.
25 Kasım’da devreye giren BISTECH 3.11’de ise açığa satış işlemlerinin kaldırılmasına yönelik altyapı çalışmaları oluşturulmaya başlandı. Bu kapsamda ITCH API Protokolü güncellenerek, ‘Short Sell Status (MsgType = V)’ adı ile yeni bir mesaj eklenecek. Bu geliştirme, piyasa tarafından bir sonraki dönemler için açığa satış yasağının kaldırılması durumunda altyapı çalışmalarının başlandığı algısına sebep oldu.
En son olarakta SPK Başkanı Gönül’ün yapmış olduğu açıklamalar, açığa satış yasağının 2025 yılı bitmeden kaldırılmasına yönelik beklentileri artırdı.
Açığa Satış İşlemlerinin Yeniden Gündeme Gelmesi Hangi Hisseleri Etkileyebilir?
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in açıklamalarına göre açığa satış yasağı ilk olarak BIST 50 hisselerinde kaldırılacak.
BIST 50 hisselerinde bulunan düşük likidite ve hacme sahip hisseler ise fonların portföyleri için yeni bir yatırım alanları oluşturabilir.
Tabii ki burada unutulmamalıdır ki, bir hissenin sadece hacmi ve likiditesi, bir fonun onu tercih edebileceği anlamına gelmez.
Ayrıca bir hissenin hacim verilerini incelerken halka açık payların piyasa değerleri de göz önünde bulundurulmalıdır.
İşte BIST 50’de son 1 aylık ortalama hacmi, fiili dolaşımdaki paylarının değerine göre en düşük hisseler 👇
BIST 50’de yer alan şirketlerin son 1 aylık ortalama hacimlerinin fiili dolaşımdaki pay değerlerine göre oranı ortalama olarak 3,6% şeklinde gerçekleşti.
Açığa satış nedir?
Açık pozisyon, yatırımcıların düşmekte olan bir finansal varlıktan kâr etmek üzere başvurdukları bir alım-satım stratejisidir. “Short position” olarak da bilinen açık pozisyonda önce yüksek fiyattaki varlıklar ödünç alınır. Ardından fiyat düştüğünde bu varlıklar gerçekten satın alınıp aracıya iade edilir.
Açık pozisyon ne demek sorusunun cevabı borsa işlemleri kapsamında incelenmelidir. Bu strateji, hisse senetlerinin değerindeki düşüşten kazanç elde etmek üzere kullanılabilir. Normalde yatırımcılar, fiyatı yükseldiğinde satıp kâra geçmeyi planlayarak hisse senedi alır. Açık pozisyon ise bu durumun tam tersidir. Yatırımcılar, aracı kurumdan özel bir hesap dâhilinde ödünç olarak aldıkları hisseleri satarak açık pozisyon yaratır. Bu sürece açığa satış denir.
Burada yer alan bilgiler yatırım tavsiyesi içermez. Bilgi için: Midas Sorumluluk Beyanı
Bu içerik hazırlanırken kullanılan kaynaklar: Finnet, Borsa İstanbul
