-
Uygulamayı İndir
-
Midas’ı indirmek için QR kodu taratın
-
Midas’ı indirmek için QR kodu taratın
Varant, dayanak varlıklarını opsiyonlamak için kullanılan bir sermaye piyasası aracıdır. Bu araç, hisse senedi cinsinden varlıklar üzerinde önceden alım satım hakkı verir. Söz konusu senetler, piyasa beklentilerini kazanca çevirmek için kullanılır. Hissenin belli bir oranında senet satın alarak, borsadaki gidişata göre pozisyon edinmek ve bu beklentiyi kazanca çevirmek mümkündür.
Varant, hisselerle ilgili opsiyon sözleşmelerine dayanan bir araçtır. Bu araçlar, sözleşmelerin menkul kıymetler hâline getirilmesine dayanır. Hisselerin borsadaki gidişatına dair öngörüler varantlar ile yatırım hâline getirilir. Bu sözleşmeler, borsada işlem gördüğü için finansal araç kategorisinde yer alır. Bu senetler, aynı zamanda yapılandırılmış ürün sınıfındadır. Bu ürünleri kullanarak farklı borsalarda işlem yapmak mümkündür.
Farklı fiyat seviyesinden alınabilirlik, bahsedilen senetlerin başlıca özellikleri arasındadır. Söz konusu varlıklar, yatırımcı için bir yükümlülük değil haktır. Yatırımcı, senetleri belirli bir fiyat seviyesinden alma veya satma hakkına sahiptir. Bu satış işlemi, vade sonunda veya vadeden önce yapılabilir. Söz konusu finansal varlıklar, ihraççının şahsi sorumluluğundadır.
Borsada Hisse Seçme Rehberi: Beta Katsayısı Mucizesi
Borsada varant fiyatları, kaldıraç olarak bilinen etkene göre belirlenir. Bu etken, asıl hisse fiyatıyla opsiyon payları arasındaki ilişkiye dayanır. Dayanak varlık olan hisselerin fiyatlarındaki değişimler senetlerde çok daha yüksek seviyede seyreder. Örneğin; bir senedin kaldıraç değeri 20’yse, söz konusu ürün dayanak varlığa göre 20 kat daha fazla değer kazanır. Opsiyon sözleşmeleri, düşük bütçeli araçlardır. Bu araçlar, uygun bütçelerle yatırım yapmayı mümkün kılar.
Varantlar, anlaşmalı faiz oranlarıyla işlev görür. Söz konusu oranlar vadeye kalan gün sayısına göre belirlenir. Temettü miktarı ve ileriye dönük oynaklık gibi borsa hareketleri de fiyat üzerinde etkilidir. Dayanak varlıklarının değerlerindeki çapraz dalgalanmalar senetleri yoğun bir biçimde etkiler. Fiyatlar, temel dayanak varlık baz alınarak yukarıdaki kriterlere göre belirlenir.
Kayıp riskinin düşük olması, varant yatırım avantajlarında ilk sıradadır. Söz konusu senetler, hisse bedelinin küçük bir yüzdesiyle işlem görür. Ürünlerin değeri ve bu değerdeki değişimler kaldıraç sistemiyle belirlenir. Bu sayede yüksek bir riske girmeden yatırım yapmak mümkün olur. Bahsedilen hisseleri kullanarak piyasadaki değerlenmeden yararlanmak ve temettü edinmek mümkündür.
Varant yatırımı için geçerli olan avantajları bir örnek üzerinden anlatmak mümkündür. X hissesinin fiyatı 100 TL ise senet bedeli 10 TL olarak belirlenir. Bu opsiyon, temel dayanak varlığın %10’u fiyatındadır. Uygun bütçeli bir yatırım yapmak isterseniz, hisse senedi alıp büyük bir maliyeti karşılamak yerine senet edinebilirsiniz. Söz konusu opsiyonları edinerek piyasadaki yükselişlerden yararlanabilirsiniz.
Varant, kâr ve zararın limitsiz olduğu bir yatırım aracıdır. Bu araç, piyasadaki dalgalanmalardan dayanak varlıklarına göre çok daha yüksek bir oranda etkilenir. Borsadaki hızlı gelişmeler, varlıkların değerlerini kaybetmesine sebep olur. Paranın tamamen kaybedilebilir olması varant yatırım riskleri arasında ilk sıradadır. Piyasa yönünü doğru tahmin etmeden yapılan varant işlemlerinde böyle bir risk söz konusudur.
Varant, sınırlı zaman için geçerli olan bir araçtır. Bu sözleşmelerin geçerliliği vade süresiyle sınırlandırılmıştır. Vade sonuna yaklaşıldığında yatırım aracının değeri doğal olarak düşer. Piyasanın aleyhte seyretmesi hâlinde değer kaybının toplanması güçleşir. Böyle bir durumda yatırımları tamamen kaybetmek mümkün olabilir.
Vade değerini net bir şekilde ifade edebilmek için öncelikle bu kavramın ortaya çıkmasında etkili olan faktörleri bilmek gerekir. Bu etkenlerden biri olan vade, finans ve ekonomi konularında bankalar tarafından söz verilen bir para kazandırma yöntemidir. Borcun ödenmesi için tarafınıza verilen süreye de vade adı verilir. Finansal açıdan bakıldığında vade değeri, belirli miktardaki paranın süre sonunda getireceği tutar anlamını taşır.
Bankalar tarafından hizmete sunulan vadeli hesapta bekletilen paranın üzerine her ay belirli oranda faiz eklenir. Bu kavram, aylık olarak faiz işlenmesiyle yatırımcının hesabına giren tutar şeklinde de ifade edilebilir. Daha genel anlamda ise finansal yükümlülüğün sahibine ödenmesi gereken tutardır. Bu değerden bahsedebilmek için elde bulunan varlığın vade sonunun gelmesi gerekir.
Vadeli işlem değerlerinin sonucunu etkileyen pek çok faktör bulunur. Bunun temel sebebi vadenin de yapılan işleme göre değişmesidir. Kredi ve tahvil gibi menkul kıymetlerin çoğu için bu değer aynıdır. Ancak farklı finansal araçlar söz konusu olduğunda bu değerde birtakım değişiklikler gözlenir. Örnek vermek gerekirse takas işlemler için vade, nihai nakit ödeme tarihi olarak bilinir. Emtia işlemlerinde ise fiziki teslimat gerçekleştiğinde vadeden söz etmek mümkündür.
Vade değeri, yatırımcının işlemlerinden ne tür bir faiz aldığına da bağlıdır. Basit ve bileşik faizlerde farklı vade değerlerinden söz etmek mümkündür. Faiz türü, vade değerlerinin hesaplanmasında farklı formüller kullanılmasına neden olur. Dolayısıyla basit faizli vade değerleriyle bileşik türdekinin aynı olması beklenmez.
Yabancı Yatırımcının İlgisini Çekebilecek Cazip Hisseler
Toplam vade değeri, yatırımcının sözleşme bitiminde elde edeceği tutar anlamına gelir. Net değeri bulmak için sözleşme başladığı sırada hesabınıza yatırdığınız anaparayı bu tutardan çıkarmanız gerekir. Faiz, aylık olarak işlediği için vade değerleri de sürekli değişim gösterir. Aylık vade değerinizi öğrenmek istiyorsanız hesaplamanızı da buna göre yapmanız gerekir. Örneğin mart ayındaki değeri öğrenmek için şubattaki faiz getirisini anaparaya ekleyerek hesaplama yapmalısınız.
Vade değerlerini manuel olarak hesaplamak yerine formülleri kullanabilirsiniz. Verilen formüller, faiz türüne göre değişiklik gösterir. Dolayısıyla hangi faiz türünden vade değerini hesaplamak istiyorsanız o formülü tercih etmelisiniz. Bileşik faiz için formül şöyledir:
Vade değeri hesaplamak için basit faiz türünü kullanacaksanız şu formülü uygulamanız gerekir:
Bu formülleri uygulayarak siz de varlığınızın vade değerini kolayca hesaplayabilirsiniz. Ayrıca internette bu hesaplamaları sizin yerinize yapabilen araçlar da mevcuttur.
Kırık vadeli hesap, bankalarda sıklıkla kullanılan yöntemlerden biridir. Bu yöntem sayesinde 1, 3 ve 6 ay gibi farklı vadelere sahip hesap açılımı mümkün olur. Kısa sürede nakit ihtiyacını karşılamayı sağladığı için kırık vadeli hesap, banka müşterileri tarafından yoğun rağbet görür. Çünkü normalde vade süresi dolmadan hesabı kapattığınızda ya da para çektiğinizde faizden yararlanamazsınız. Sözleşmedeki vade sayısı uzadıkça bu tarz kayıpları yaşamak daha olası hâle gelir. Kırık vade sayesinde bu tarz kayıplar önlenebilir.
Ortalama vade modeli ise faiz riskini hesaplamak için şirketler tarafından kullanılan bir yöntemdir. Şirketler, alınan kredinin ne kadar sürede ödenebileceğini yuvarlak bir hesapla tahmin edebilmek için bu yönteme sıklıkla başvurur. Ortalama vade, faiz oranından bağımsız bir şekilde hesaplama aracı olarak kullanılır ve şirketlerin planlamaları için oldukça yardımcıdır.
Virman, sıklıkla bankacılıkta kullanılan bir terimdir. Fransızca kökenli bir kelime olan virman, transfer anlamına gelmektedir. Bir bankanın aynı şubesinde bulunan hesaplarınız arasında para transferi yaptığınızda virman işlemini gerçekleştirmiş olursunuz. Kişinin banka hesabında bulunan parayı ya da mevduatı kendine ait bir diğer hesaba aktarması virman işlemidir.
Virman işlemi basit bir örnekle açıklanabilir. Bir bankada maaş ve tasarruf için ayrı ayrı vadesiz mevduat hesaplarınız olduğunu farz edelim. Maaşınızdan belli bir tutarı mevduat hesabınıza aktardığınızda virman yöntemiyle transfer etmiş olursunuz. Tasarruf birikiminizden bankadaki diğer hesabınıza yapacağınız para transferi de aynı şekilde bu kapsam dâhilindedir.
Aynı banka şubesindeki hesaplar arasında yapılan virman işlemi, EFT ve havaleden farklıdır. Ayrı bankalarda bulunan hesaplar arasında yapılan aktarımlar EFT olarak adlandırılır. Havale ve virman birbirine yakın gibi gözükse de bu ikisi arasında işlem şekli bakımından bir farklılık bulunur. Havale, aynı bankada açılmış farklı kişilere ait hesaplar üzerinden gerçekleştirilir. Virman ise tek bir kişiye ait hesaplar üzerinden gerçekleştirildiği için bu iki transfer yönteminden ayrılır.
Bankadaki paranızı diğer hesaplarınıza aktarabileceğiniz gibi bir aracı kurumda bulunan hisse senetlerinizi virman ile bir başkasına gönderebilirsiniz. Bu yöntemi tercih ettiğinizde karşınıza iki farklı seçenek çıkar. Hisse senetlerinizi satıp 2 gün içerisinde hesabınıza geçen parayı yeni bir aracı kuruma aktarabilirsiniz. Bu parayla aynı hisseleri yeni aracı kurum üzerinden satın almanız mümkündür. Ancak transfer işlemi 2 günü bulabileceği için bu zaman zarfında senet fiyatlarının yükselme olasılığı söz konusudur. Bunun yerine cari yatırım virmanı yöntemiyle portföyünüzdeki varlıkları aktardığınızda yükselen hisse fiyatlarından etkilenmemiş olursunuz.
Bankadan bankaya hisse senedi transferi, risksiz bir virman işlemi olarak öne çıkar. Bu yöntem sayesinde hisse senetleri eski kurumdan yenisine doğrudan aktarılır. Böylece maddi kayıp oluşmadan portföyünüzdeki varlıkları başka bir bankaya transfer etmeniz mümkün olur. Virman işlemi ile hızlı, kolay ve kayıpsız bir şekilde hisse senedini başka bankaya aktarma imkânı bulabilirsiniz.
Virman hesap, ödeme işlemleri için özel olarak kullanılan bir hizmet sağlayıcısıdır. Bu tür bir hesap yalnızca bankalar aracılığıyla değil aynı zamanda ödeme kurumlarında da açtırılabilir.
Virman hesap; transfer, otomatik ödeme, nakit para yatırma ve çekme gibi işlemleri gerçekleştirmenize olanak sağlar. Üstelik bu hesap sayesinde nakit çek ve ödeme kartı gibi imkânlardan da yararlanılabilir.
Virman hesabı, sadece ödeme işlemleri için kullanılır. Dolayısıyla ödeme hesabında bulunan fonların yatırım ve tasarruf araçlarını finanse etmek için kullanılması mümkün değildir. Ayrıca bu tür bir hesabın çek defteri ile kullanılması da söz konusu değildir.
Virman hesabı, kullanıcıların kartla ödeme ve banka havalesi yapmasını mümkün hâle getirir. Bunun yanı sıra ATM’lerden para da çekilebilir. Virman hesabı, nakit para yatırma ya da banka havalesi yoluyla finanse edilebilmektedir. Birçok kurum, nakit yatırma ve çekme işlemleri için komisyon alır. Virman hesapla alınan ödeme kartlarıyla işlem yapmak ise ücretsizdir.
Borçlu ve alacaklı taraflar karşılıklı basit bir ödeme şekli üzerinde anlaşma sağlayarak virman hesap yönetebilir. Bu hesap türü; nakit çekimleri, ödemeleri, transferleri ve tahsilatları tek bir merkezden yönetme imkânı sunar. Üstelik bu hesabı dilerseniz geleneksel bir bankadan ya da online olarak açabilirsiniz.
En Yüksek Yıllık Kâr Büyümesi Açıklaması Beklenen Şirketler
Virman talimatı vermenin çeşitli yolları mevcuttur. Bu işlem için hesabınızın bulunduğu bankanın şubesine talimat verebilirsiniz. İlgili banka şubesine giderek virman için bilgilerinizi vermeniz ve vadesiz hesaplarınız arasında transfer yapmak istediğinizi belirtmeniz yeterlidir. Bu sırada transfer edilmesini istediğiniz tutarı ve meblağın aktarılacağı hesabın bilgilerini de şube yetkililerine iletmeniz gerekir. Üstelik banka şubelerinden yapılan virman işlemlerinde alt ve üst limit sınırı bulunmamaktadır. Virman talimatı verebileceğiniz saatler ve tercih edebileceğiniz yöntemler şu şekildedir:
Dilerseniz banka şubesine giderek virman talimatı verebilir ya da bu işlemi evinizden gerçekleştirmeyi tercih edebilirsiniz. Her iki türlü de hızlı ve güvenli şekilde para transfer etmeniz mümkündür. İşlem öncesindeki hesap bakiyesini ve aktarım yapacağınız meblağı kontrol ederek sorunsuz şekilde aktarım sağlayabilirsiniz.
Hesaptan karta virman, oldukça avantajlı bir seçenektir. Hesabın bulunduğu bankaya ait bir kredi kartı kullanılıyorsa bu yöntemle ekstre ödemelerini kolaylıkla gerçekleştirmek mümkün olur. Böylelikle hızlı ve zahmetsiz bir şekilde ödeme yapılabilir. Dilerseniz hesaptan karta virman için otomatik ödeme talimatı da verebilirsiniz.
Virman işlemi sırasında dikkat edilmesi gereken bazı hususlar mevcuttur. Hesaplar arası para transferi yaparken meblağın alınacağı ve aktarılacağı hesaplar doğru seçilmelidir. Transfer kişisel hesaplarınız arasında gerçekleştirileceği için tutarla ilgili herhangi bir sorun olsa bile büyük bir sorun olmayacaktır. Geri virman ile hatalı işlemleri düzeltmek yalnızca birkaç dakikanızı alır.
Hisselerinizi Midas yatırım hesabına transfer etmek son derece kolaydır. Midas’ın mobil uygulaması üzerinden Borsa İstanbul yatırım hesabınızı açmanız yeterli olur. Ardından uygulama aracılığıyla virman talep formunu doldurarak eski aracı kurumunuza gönderebilirsiniz. BİST Hisselerini Midas yatırım hesabına taşıma işlemi için uygulamaya girdikten sonra karşınıza çıkan adımları takip ederek profil oluşturabilirsiniz.
Bankalardan Midas yatırım hesabına virman yapmak son derece pratiktir. Farklı kurumlardaki yatırımlarınızı Midas yatırım hesabına hızlı ve kolay bir şekilde transfer edebilirsiniz. Öncelikle hisse senedi alım-satımları yapmanızı sağlayan Midas yatırım hesabını açmanız gerekir. Ardından Midas mobil uygulamasının profil sayfasında bulunan virman menüsüne girip bu işlemi kolaylıkla tamamlayabilirsiniz. Böylelikle banka şubelerine gitmenize gerek kalmadan süreci pratik biçimde gerçekleştirmeniz mümkün olur.
Bazı bankaların çalışma prosedürleri, uygulama üzerinden yapılan hisse senedi virman fonksiyonuna uygun değildir. Bunun için banka şubesine gitmeniz ya da çalıştığınız kuruma e-mail atmanız gerekebilir. Bu gibi durumlarda izlemeniz gereken adımları da Midas’tan kolaylıkla öğrenebilirsiniz. Midas tarafından size iletilecek e-postadaki yönlendirmeleri takip ederek ekstra yardım almanıza gerek kalmadan süreci tamamlayabilirsiniz.
Virman işleminin yapılması ya da hatalı işlemlerin geri alınması için ilgili finans kurumlarına dilekçe yazılmalıdır. Örneğin; yanlış bir hesap numarasına para transferi yapıldığında gönderilen hesap numarasının ve miktarın belirtildiği bir dilekçe yazılmalıdır. Paranın virmanla gönderileceği hesap ile kişinin kimlik ve iletişim bilgileri de evraka eklenmelidir. Kurumlar arası hisse virman yazısı örneği genel hatlarıyla şu şekildedir:
“X Yatırım Menkul Kıymetler A.Ş. nezdindeki hesabımda yer alan tüm hisselerimin Midas Menkul Değerler A.Ş. (Takasbank Kurum Kodu: MDS) nezdindeki XX numaralı hesabıma virman yapılmasını rica ederim. “
Hem dijital hem de fiziksel ortamlarda hazırlanan virman talep formlarında isim, soyad, tarih ve imza gibi kişisel bilgiler yer almalıdır. Bazı bankalarda virman işlemleri yalnızca şubeden gerçekleştirilirken birçok kurumda dijital platformlar aracılığıyla da yapılması mümkündür. Her iki durumda da virman talebi için gerekli bilgilerin yer aldığı talep formunun eksiksiz şekilde düzenlenmesi gerekir.
Volatilite ne demek sorusuna verilecek en temel yanıt, piyasa içerisinde yer alan belirli bir ürünün zamanla farklı fiyat dengelerine sahip olmasıdır. Ürün fiyat aralıklarında yaşanan denge kayıpları sebebiyle ortaya çıkan volatilite, piyasadaki oynaklığı temsil eder. Oynaklık risk ölçümü yapmak için ise genel olarak standart sapma eğimleri kullanılır. Özellikle Chicago Borsasında kullanılan bu yöntem, piyasa genelinde korku endeksi şeklinde adlandırılmakta ve yatırımlarda meydana gelen tüm dalgalanmaları ölçmektedir. İlk olarak 1993 yılında hesaplanmaya başlanan volatilite, piyasa güvenliği ve yatırımcılar açısından oldukça etkilidir.
Volatilite oynaklık hesabı yapmak için uzmanlar tarafından standart sapma eğimleri kullanılır. Piyasalardaki oynaklığın düşük olduğu zamanlarda volatilite değeri de azalmaya başlar. Oynaklığın fazla olduğu dönemlerde ise bu endeks normalden daha üst seviyelerde değer görmeye başlar. Oynaklık endeks hesabı için yapılan işlemler ve kullanılan değerleri aşağıdaki örnekle açıklamak mümkündür.
Yatırımcıların 1’e 100 kaldıraç oranıyla ve 1 lot değerindeki kontrat üzerinden işlem gerçekleştireceğini düşünerek oynaklık hesaplaması yapılabilir. Bu örnek için 1 volatilite endeks değerinin 14.80 USD olduğu varsayımından hareket edilebilir. Dolayısıyla yatırımcının hesabında en az 1480 USD bulunmalıdır. Gerekli piyasa analiz ve takiplerini gerçekleştiren yatırımcı işlemi 14.90 USD seviyesinde kapatabilir. Bu durumda yatırımcının hesabında meydana gelen mevcut oynaklık değerini hesaplamak için (14.90 – 14.80)*10 = 100 USD şeklinde işlem yapılır. Oynaklık dalgalanma seviyesi ve risk ölçüm değerleri de göze alınarak elde edilen 100 USD yatırımcının toplam kârı olarak belirlenir.
Net Nakit Pozisyonu En Güçlü 10 Şirket
Piyasadaki dalgalanma seviyesi yüksek olduğunda otomatik olarak volatilite oranları artışa geçer. Volatil dengelerin dalgalanması ne kadar yüksek olursa piyasadaki varlıklar da o kadar tehlikeye girer. Varlıkların korunması ve değer kaybının engellenmesi için dalgalanma seviyesinin kontrol altına alınması gerekir. Tüm değerleri doğrudan etkileyen volatilite artışı, bütün yatırım türlerinin risk altına girmesine sebep olur. Borsanın uzun süre %1 ve üzerinde artışa geçmesi ve düşmesi durumlarında piyasa volatilite etkisinde olarak değerlendirilir.
Varlıkların değerinde meydana gelen değişikliklerin büyüklük ve küçüklük oranını belirleyememe durumunda değerler volatilite etkisinde sayılır. Varlık değerlerinin çok kısa zaman içerisinde artı ve eksi yönde değişiklik gösterebileceğine işaret eden oynaklık, düşüşte de dengesizlikler sunar. Volatilite dengesinin normalden daha düşük olması, piyasadaki yatırımın değerlenmesini sağlar. Aynı şekilde volatilite etkisinde olan düşüşler her an yükseliş yapabileceği için oynak piyasa etkisi göz önünde bulundurulur.
Sermaye Piyasası Kurulu tarafından alınan kararlar doğrultusunda borsa içerisindeki Pay Piyasası’nda işleme alınan tüm yatırımlar için Volatilite Bazlı Tedbir Sistemi uygulanır. Yatırımcının tüm mal varlığını korumak ve değerlerin aşırı kayıplara uğramasını engellemek için geliştirilen bu sistem, hisselerin ani düşüşlerle yok olmasını önler. Yatırımcı için avantaj sunan tedbir sistemi, risk ölçümü sonrası ortaya çıkan oynaklığın zararlarına karşı da koruma sağlar.
VİOP, Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası’nın kısaltması olarak bilinir. 2005 yılında Türkiye’nin ilk özel borsası VOBAŞ ile söz konusu piyasanın temelleri atılır. 2012’de de İMKB Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası aktif olarak hizmet vermeye başlar. Aynı alanda iki ayrı koldan hizmet veren bu piyasalar 2013 yılında Borsa İstanbul çatısı altında toplanmıştır.
VİOP nedir sorusuna daha ayrıntılı bir cevap vermek de mümkündür. Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası’nda; hisse senedi, döviz, emtia, kıymetli madenler ve endeks gibi ürünlere dayalı sözleşmeler kullanılır. Bunlar sayesinde var olan fiyat değişim risklerinden korunup güvenle alım satım yapılabilir. Ayrıca VİOP kapsamında erken yatırımların gelecekte teslim edilmesi için anlaşmalar da yapılır. Türev araçların alım ve satımının yapıldığı elektronik ortam kaldıraçlıdır. Bu sistem sayesinde yatırımcılar daha az sermayeyle daha büyük hacimli işlemler yapma imkânına sahip olur.
Borsada Hisse Seçme Rehberi: Beta Katsayısı Mucizesi
Vadeli İşlem Opsiyon Piyasası özelliklerinden biri, alım satım imkânlarının hem yerlilere hem de yabancılara açık olmasıdır. Kaldıraç etkisinden yararlanmak, yüksek likiditeye ulaşmak, portföy çeşitlendirmek ve hedging gibi amaçlar doğrultusunda Vadeli İşlem Opsiyon Piyasası yatırımı yapılır. Bu piyasada işlem yapabilmek için bankalardan destek alabilirsiniz.
VİOP, canlı işlemlerin gerçekleştirildiği bir piyasadır. Bu doğrultuda belli başlı saatlerde işlemler yapılır. Borsa İstanbul tarafından belirlenen işlem ve seans zamanları değişkendir. Normal seansların son 10 dakikası kapanış aralığı olarak bilinir.
VİOP’ta yatırım yapabilmek için bankalardan birinde hesap açmanız gerekir. Bunun yanı sıra bu piyasada üyeliği bulunan kurumlar aracılığıyla yatırım yapmak mümkün olur. Bu piyasada yatırım yapmak için söz konusu kurumlar üzerinden hareket etmek zorunludur; çünkü Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası için belirlenen emirler, aracı kurum aracılığıyla borsaya iletilir. Emir iletilirken alım ve satım yönü, adedi, türü, yöntemi, süresi, sözleşmesi ve fiyatı gibi unsurlar bildirilir. Ayrıca VİOP için işlem teminatını yatırmanız gerekir. Bu teminat, yapılan her sözleşme için yatırılması gereken ücreti ifade eder.
Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası’na giriş yapmak için Sermaye Piyasası Kurulu tarafından belirlenen risk bildirim formu imzalanır. Piyasada yatırım yapmak için alım ve satım yapılacak varlıklar kararlaştırılır. Bu noktada kurum ve bankada bulunan yatırım uzmanlarından destek alabilirsiniz.
VİOP alım satım işlemlerinin çeşitleri vardır. İki farklı türde sözleşme mevcuttur: Vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri. VİOP’un vadeli işlem sözleşmeleri; fiyat, nitelik, vade ve miktar unsurlarından oluşur. Aynı zamanda bu sözleşmeler önceden kararlaştırılan vadede alma ve satma hakkı verir. Dolayısıyla genellikle spekülatörler, riskten korunmak isteyenler ve arbitrajcılar tarafından sıkça tercih edilir. Bu sözleşmeler; pay, endeks ve döviz vadeli olabilir. Bunun yanı sıra VİOP’ta kıymetli madenler, emtia, enerji ve yabancı endeksle vadeli sözleşmeler mevcuttur.
VİOP’un opsiyon sözleşmeleri satıcı ve alıcı arasında yapılır. Alıcı tarafa belli bir opsiyon primi verilir. Söz konusu olan yatırım aracının vade tarihine kadar işlem günü belirlenmiş fiyat üzerinden alımı ya da satımı gerçekleşir. Ayrıca pay endeksi ve senedi ile dolar-TL opsiyon sözleşmeleri de vardır.
Varlığa dayalı menkul kıymet, finans kurumlarının sahip olduğu alacakları karşılığında çıkarmış olduğu bir tür değerdir. Piyasada genellikle VDMK şeklindeki kısaltmasıyla görülür. Bu terim, yeni bir finansman tekniği olarak tanımlanabilir.
Kurumların bilançolarında yer alan teminata konu alacakların ya da senetlerin ikincil piyasada pazarlanabilir hâle getirilmesi menkul kıymetler olarak adlandırılır. Varlığa dayalı menkul kıymetler de özellikle yurt dışında oldukça sık başvurulan bir yöntemdir. Banka kredisine alternatif olarak görülen bu durum, reel sektörün elinde tuttuğu varlıklar üzerinden işlem görür.
Varlığa dayalı menkul kıymetler, finansal kurumların alacakları karşılığında çıkardıkları araçlardan birisidir. Bu sayede bahsi geçen finansal kuruluşlar, henüz gelmemiş olan alacaklarına likidite sağlar. Varlığa dayalı menkul kıymetlere konu olabilecek değerler ise şu şekilde sıralanabilir:
Kısaca varlığa dayalı menkul kıymetler, kaynak kuruluşun bilançosuna dâhil edilen alacakları temsil eder. Bu noktada alacaklar, sermaye piyasası araçları niteliğinde sayılır.
Güçlü Sektörlerin Rasyolarına Göre Cazip Hisseleri
Varlığa dayalı menkul kıymetler ihraç eden kurum/kuruluşlar arasında; bankalar, finansal kiralama şirketleri ve genel ortaklar bulunur. Ayrıca gayrimenkul yatırım ortaklıkları ve finansman şirketleri de bahsi geçen kuruluşlar arasında yer alır. Varlığa dayalı menkul kıymetlerin ihracı iki farklı şekilde yapılabilir. Bunlar; kendi ticari işlemlerinden kaynaklı alacaklar karşılığında doğrudan ya da devralınmış olunanlar üzerinden dolaylı şekilde açıklanabilir. Bankalar her ikisini de yapabilirken finansal kiralama şirketleri ise yalnızca kendi alacakları karşılığında VDMK çıkartabilir.
Varlığa dayalı finansman, ihraç edilmiş olan varlığa dayalı menkul kıymetler karşılığında toplanan paralarla oluşturulan fon olarak adlandırılabilir. Bu fon tarafından sağlanan finansman, yalnızca Türkiye’de kullanılabilir. Buradan gerçekleştirilecek her türlü ödeme ya da harcama için banka nezdinde işlemler yapılır. Varlık finansmanı fonu, kendisine ait bir tüzel kişiliğe sahip değildir ve kuruluş şekliyle süreli ya da süresiz olabilir.
Fon, doğrudan aktarım usulüyle yönetilir. Fon portföyünde yer alan varlıklardan elde edilmiş olan nakit akımları, gerekli kesintilerin yapılmasının ardından varlığa dayalı menkul kıymet sahiplerine aktarılır. Varlık Finansmanı Fonlarınının kKuruluş ve Faaliyetlerine İlişkin Tebliğ kapsamında olmayan hiçbir işlem, bahsedilen bu terimlerle adlandırılamaz ya da benzer ifadelerle açıklanamaz.
Varlığa dayalı menkul kıymetler için 6 ana alacak türü bulunur. Bunlar:
Varlığa dayalı menkul kıymetler için dayanak oluşturan bu alacak türleri sayesinde banka kredileri yerine ciro edilebilen enstrümanlar geliştirilmiş olur.
Fransızca kökenli valör terimi ile bankacılık işlemlerinde sıklıkla kullanılır. Söz konusu kelime, Fransızcada değer anlamına gelir. Bu terim, bir işlemin yapılış tarihi ile resmî olarak gerçekleşmesi arasındaki farkı ifade eder.
Valör ne demektir sorusu bankacılık işlemleriyle ilgilenenlerin sıklıkla karşılaştığı bir sorudur. Mevduat ve diğer birtakım finansal uygulamalarda faiz hesaplanırken baz alınan başlangıç tarihine valör adı verilir. Kredi hesaplamalarında ise alacak hareketlerinin işlem tarihinden sonraki ilk iş günü bu şekilde adlandırılır. Borç alma/verme durumlarında ise terim söz konusu işlem gününü belirtmek için kullanılır. Fon alım satımı ve hisse senedi de bu uygulamaların kapsamı altındadır.
Bankacılık terimleri söz konusu olduğunda “Valör tarihi ne demek?” sık karşılaşılan bir sorudur. İngilizcede “value date” olarak ifade edilen bu terim, doğrudan bir değer tarihini ifade eder. Söz konusu terim, işleme konulan bir varlığın değer kazanacağı tarihi belirtmek amacıyla kullanılır. Bu değer, altın ya da doğrudan para olabilir. Örnek vermek gerekirse mevduat hesaplarına faiz işlemeye başladığı ilk gün, valör tarihidir.
Söz konusu değer, bankaya faiz kazanımı amacıyla yatırılan meblağlar için kullanılabilir. Kişinin parayı yatırdığı günle bankanın faizi fiili olarak işleteceği tarih arasında fark olur. Bu durumda, bankanın parayı tahsil ettiği tarihi izleyen ilk iş günü bu şekilde adlandırılır. Daha açık bir şekilde ifade etmek gerekirse bu tarih, vadeli hesap açıldığında yatırılan paraya faizin işlemeye başladığı günü belirtir.
Borsada Hisse Seçme Rehberi: Beta Katsayısı Mucizesi
Bankacılıkta valör farklı anlamlar kazanabilir. Bu terim para transferi özelinde yatırılan meblağın hesaba geçeceği ileriki bir tarihi ifade eder. Örnek vermek gerekirse ayın 28’inde yapılan para transferi, hafta sonuna denk gelmesi nedeniyle karşı tarafa 29’unda geçer. Bu durumda işlemin doğrudan değer tarihi ayın 29’u olarak gösterilir.
Bir işlem aynı gün olabileceği gibi ileri bir günde de gerçekleşebilir. İleri gün valörlü işlem, yapılışından sonraki tarihte gerçekleşmiş kabul edilir. Örneğin; altın alımı yapıldığında söz konusu işleme dair bu ibare yer alabilir. Bu durumda satın alınan altının kişinin hesabına aynı gün yerine ileri bir tarihte aktarılacağı anlaşılır. Eğer faiz yatırım işlemi 1 gün valörlü olarak gözüküyorsa faiz kişinin hesabına hemen işlemez. Bu durumda bir gün faiz kaybı yaşanır.
Spot valör terimi, piyasada yapılan bir işleme bağlı ödemenin 2 iş günü sonra gerçekleşmesini ifade eder. Örnek vermek gerekirse salı günü yapılan bir işlem resmî olarak ancak perşembe günü gerçekleşir. Bu durumda para işlem yapılan tarihten 2 gün sonra hazır olur. Bu iki gün sürenin nedeni; işlemle alakalı mesajlar, kontroller ve fonlarla ilgili belirli bir zamana gereksinim duyulmasıdır. Bu durumda bankanın parayı sizin kullanımınıza hazır hâle getirebilmesi için zamana ihtiyacı vardır.
Finans üzerine yapılan çalışmalar, kişi ve kurumların yatırım alanında daha esnek hareket edebilmesini amaçlar. Bu doğrultuda pek çok kavram ortaya çıkar. Vadeli İşlemler Piyasası da bu kavramlardan biridir. Bu piyasa, vadeli işlem sözleşmelerinin alınıp satıldığı organize pazar türüdür. Pazarda önceden değeri, vade ayı, miktarı ve adedi belirlenen sözleşmeler alınıp satılır. Bu anlaşmalar, aracı kurum vasıtasıyla işlem görür.
Vadeli işlemler piyasası, ilgili sözleşmelerin alınıp satılmasını mümkün kılan ortama verilen isimdir. Burada aracı üyeler kavramı gündeme gelir. Bu kişiler, borsa tarafından belirlenmiş miktar ve oranlara riayet ederek teminat yatırır. Bu güvenceye dayanarak da vadeli alım ve satım işlemleri gerçekleşir.
Vadeli İşlemler Piyasası’nda karşılıklı alım ve satım yapanların birbirlerini tanıması gerekmez. Electronic trading denilen bilgisayar vasıtasıyla işlem yapılabilir. Tarafların güvenliği ve işlemlerin rahat bir şekilde yürümesi, saklama kuruluşu tarafından garanti edilir. Bu piyasada işlemler, karşılıklı olarak yüz yüze pazarlık yöntemiyle de gerçekleştirilir.
Borsada Hisse Seçme Rehberi: Beta Katsayısı Mucizesi
Ticaretle ilgilenen kişiler, etkin bir risk yöntemi kullanmak zorundadır. Vadeli İşlemler Piyasası, fiyat oluşumu ve risk transferi hususlarına yönelik iki temel işleve sahiptir. Bu piyasa, fiyatların rekabet koşulları altında oluşması ve ilgili değerlerin hızlı şekilde aktarılmasını sağlayarak gerçekçi bilgilerin toplanmasını mümkün kılar. Piyasalardan gerçekçi bilgiler edinerek fiyat oluşumunda aktif rol oynar. Vadeli İşlem Piyasaları, fiyat dalgalanmalarını azaltma açısından da etkilidir. Bu sayede geleceğe yönelik tahminlerde bulunmak kolaylaşır.
Vadeli İşlemler Piyasaları’nın temel yararı, finansal alım ve satımlarda oluşan fiyat dalgalanmaları karşısında tarafları sağlıklı yönlendirmektir. Riski azaltan bu uygulama, yatırımcılara yeni olanaklar sunar. Geleceğe yönelik verileri doğru analiz ederek sağlıklı adımlar atılmasında etkili olur. Bu pazarda yapılan sözleşmelerin belli standartlarda yürütülmesi için gerekli düzeni ve kuralları sağlar. Piyasaya geniş bir likidite sunarak katılımcılara rahat hareket alanı yaratır.
Vadeli İşlem Piyasası, standart özellikler taşıyan tipik sözleşmeleri kapsar. Bu akitlerin pazarda işlem görmesi için belli niteliklere sahip olması gerekir. Vadeli işlemin temel alacağı ürünün aranıyor olması için etkin ve derin bir nakit piyasasının var olması gerekir.
Vadeli işlem sözleşmelerinin temel aldığı araçlar, finansal ürünleri ve çeşitli malları kapsar. Bu sözleşmelere; tarımsal ürünler, finansal yatırımlar, enerji kaynakları, değerli madenler konu edinilir. Aynı zamanda döviz kurları sözleşmelerde ana meta olarak ele alınabilir. Bu ürünler, belli unsurlara göre ayrıştırılır ve her özel madde kendi özelliklerine göre piyasada işlem görür.