-
Uygulamayı İndir
-
Midas’ı indirmek için QR kodu taratın
-
Midas’ı indirmek için QR kodu taratın
Ciro, ticari faaliyet yürüten işletmelerin kazanç performansını gösteren bir kriterdir. Bu parametre, işletmenin belli bir zaman içindeki kazancını belirtir. Ciro hesaplaması, farklı dönemsel periyotlarla yapılır.
Kazanç performansı, küçük işletmelerden kurumsal şirketlere kadar her işletme için önemlidir. Ciro, söz konusu işletmelerin işlem hacimlerini gösteren bir parametredir. Bahsedilen parametre üzerinden gerçekleştirilen hesaplamalar, kâr zarar analizinin yapılmasını sağlar. Ciroyu tespit etmeden kârlılık, maliyet ve kazanç gibi ölçümleri yapmak mümkün değildir. Bu hesaplamalar aynı zamanda şirketlerin yatırım potansiyelinin belirlenmesine de yardımcı olur. Ciro verileri, yatırımcılara şirketin kârlılığı ve değeri hakkında bilgi verir.
Güçlü Sektörlerin Rasyolarına Göre Cazip Hisseleri
Ciro hesaplamaları dönemsel periyotlara göre yapılır. Bu gösterge, şirketin ürün ve hizmet satışlarından belli bir zaman içinde elde ettiği maddi dönüşleri ifade eder. Hesaplamalar; yıllık, aylık, haftalık ve günlük olarak yapılır. Kazanç ve kârlılık hesabı yapmak için yaygın olarak kullanılan ciro çeşitleri şunlardır:
Yukarıdaki türlere ek olarak, bazı kurumsal firmalarda saatlik ciro hesabı da yapılır. Ödemelerin saat bazında yapıldığı şirketlerde bu hesaplamalar tercih edilebilir. Ciro hesaplamaları, cari dönemlere göre altı veya üç aylık periyotlarla da yapılabilir. Söz konusu periyotlar, şirketlerin kâr ve kazanç dengesine göre belirlenebilir.
Kâr hesabı yapmak için öncelikle ciroyu belirlemek gerekir. Bu iki parametre, benzer bir yapıda olmalarına rağmen tam olarak aynı durumu ifade etmez. Ciro ile kâr arasındaki fark, giderlerin hesaplanmasıyla ortaya çıkar. Söz konusu giderler düşüldükten sonra şirketin elinde kalan miktar kârı ifade eder. Ciro ise belli bir periyotta elde edilen net satış rakamıdır.
Ciro hesaplama işleminin ilk adımı zaman aralığının belirlenmesidir. Bu aralık, ödeme ve satış faaliyetlerine göre belirlenir. Zaman aralığı seçildikten sonra brüt satışların hesaplanması gerekir. Ciro; indirim, ödenek ve iadeler dâhil edilmeden hesaplanır. Bu maliyetler çıkarıldıktan sonra şirketin net cirosu elde edilir. Aylık ve yıllık ciro hesaplamalarında enflasyon oranlarını ve buna bağlı olarak ortaya çıkan maliyet artışlarını da göz önünde bulundurmak gerekir.
Ciro hesabını bir örnek üzerinden açıklamak mümkündür. Brüt satışı 1000 TL olan bir şirketin 100 TL indirim, 50 TL ödenek ve 50 TL iade giderine sahip olduğu düşünülürse, net ciro miktarı 800 TL olarak bulunur. Kârlılığı bulmak için ise bu sonuçtan maliyetleri düşmek gerekir. Örneğin; söz konusu şirketin günlük maliyetleri 300 TL civarındaysa, 500 TL’lik bir kârlılık oranı söz konusudur. Bu hesaplama, belirli bir zaman aralığındaki brüt kazanca göre yapılabilir.
CDS (Credit Default Swap – Kredi Risk Primi) bir ülke tarafından alınan kredinin geri ödenmeme riskini ifade eder. Söz konusu risk değeri, kredi talebinde bulunan ülkenin finansal güvenilirliğini anlatır. CDS’in yüksek olması, ülkeler için iflas ve finansal kriz riskinin dikkate alınması gereken bir seviyede olduğunu gösterir.
Her kredinin belli bir ölçüde geri ödenmeme riski vardır. Bu durum, bireysel finansmanların yanı sıra ülkeler tarafından alınan krediler için de geçerlidir. Borcun geri ödenmemesi, alacaklının finansal açıdan zor duruma düşmesine sebep olabilir. CDS primi, bu tür riskleri önlemek için kullanılan bir değerdir. Söz konusu prim, kredi veren ülkelerin varlıklarının geri ödememe durumuna karşı sigortalanması için kullanılır. Bu değer aynı zamanda finansman sağlayıcılarının almayı kabul ettiği risk oranını ifade eder.
Yabancı Yatırımcının İlgisini Çekebilecek Cazip Hisseler
CDS risk primi, kredi değerlendirme kuruluşları tarafından hesaplanan bir değerdir. Söz konusu puan hesaplanırken ülkenin genel ekonomik ve siyasi koşulları dikkate alınır. CDS risk hesaplama için kullanılan başlıca parametreler şunlardır.
Yukarıdaki maddelerden yola çıkmak gerekirse bir ülkenin CDS puanını belirleyen temel unsur finansal ve siyasi istikrardır. Kırılgan ekonomiye sahip ülkelerde bu puanın yüksek olması normaldir. Kredilerin geri ödenmesini zorlaştıran iç ve dış sorunlar, kredi temerrüt takasının yüksek olmasına sebep olabilir. Bu konu hakkında hakkında detaylı bilgi edinmek isterseniz “Borçları Ödeyememezlik Riski” başlıklı içeriğimizi okuyabilirsiniz.
CDS yükselmesi, ülkeye yönelen yatırımların azalması anlamına gelir. Risk primi yüksek olan bir ülkeye yatırım yapmak maliyetli olur. Her 100 puan için %1 oranında bir sigorta maliyeti mevcuttur. Örneğin; 300 CDS puanına sahip ülkeye yatırım yapan bir kurumun parasını sigortalamak için bu %3 oranında maliyete girmesi gerekir. Bu maliyetin yükselmesi, uluslararası yatırımların azalmasına sebep olur.
Kredi risk primi yükseltildiğinde ekonominin iyileştirilmesi için önlemlerin alınması gerekir. Söz konusu puanın yüksekliği, ülkedeki ekonominin kırılganlığının işareti olarak kabul edilir. Yukarıda belirtildiği gibi, finansal istikrar sağlandığı zaman CDS puanı doğal olarak düşer.
Enflasyon, CDS’in yükselmesinin temel sebeplerinden biri olarak kabul edilir. Ülke içi enflasyon, arz ve talep dengesini bozduğu için ekonomik istikrarsızlığa sebep olur. Böyle bir durumda alım gücü düşeceği için yatırımlar doğal olarak azalır. Bu süreçler ise ülkenin kredi ve yatırım açısından riskli bir duruma gelmesine sebep olabilir. Söz konusu etken, Türkiye’nin CDS priminin yüksek olmasının başlıca sebepleri arasındadır.
Kredi risk primi yalnızca iç etkenlere bağlı olarak yükselmez. Arz sorunu yaratan global olaylar da ülkedeki finansal istikrarın sarsılmasına sebep olur. Pandemi ve Rusya-Ukrayna Savaşı buna örnek gösterilebilir. Türkiye’yi etkileyen küresel olaylar, bölgeye yapılan yatırımların doğal olarak riskli biçimde tanımlanmasına sebep olmuştur.
Cari kur, döviz piyasalarında bir birim yabancı paranının istem ve alım neticesinde oluşturduğu ulusal para birimi değeridir. Bu değer kısaca, aynı gün ulusal para birimi ile takası gerçekleştirilen dövizin kurdaki yansımasıdır. Cari kur değerinde ülkelerin enflasyon oranları devreye girmez. Bu kur verilerine bakarak enflasyon oranlarına ilişkin bilgi edinmek mümkün değildir.
Cari değer, günlük işlemler neticesinde oluşmaktadır ve piyasanın döviz alım satımına dair nasıl konumlandığını gösterir. Kişiler genellikle döviz alım satımı yaparken piyasalardaki bu kuru kullanır. Amaç, cari kur bilgilerinden ve farkından faydalanarak kâr elde etmektir. Yabancı para değeri, piyasalardaki arz ve talep doğrultusunda belirlenir. Cari kur nedir sorusunu yanıtladıktan sonra bu değerin ayrıntılarına geçmek mümkündür.
Cari kur değerlendirme işlemleri ülke paralarının kıymetinin takdir ve tespitini ifade eder. Yabancı paraların değerlendirilmesi yapılırken bunların esas alınan gün ve zamanda haiz oldukları kıymetler göz önünde bulundurulur. Yabancı paralar da iktisadi bir kıymet olduğu için Vergi Usul Kanunu’nun değerlendirme hükümlerine tabidir. Değerlendirmeye ilişkin kapsamlı bilgi edinmek için ilgili kanunun 280. maddesi incelenebilir. Maddede, yabancı paraların borsa rayici ile değerlendirilebileceği yer alır. Yabancı paranın borsa rayici yoksa kurun Maliye Bakanlığı tarafından tespit edileceği de aynı maddede belirtilir.
Yabancı Yatırımcının İlgisini Çekebilecek Cazip Hisseler
Cari kur farkı hesaplama oldukça kolay bir işlemdir. Kur farkı, cari hesaplarda yapılan işleme bağlı olarak değişiklik gösterir. Temelde döviz alımı sırasında ülke parası ile ödenen miktarın, satış esnasında ilgili değerden çıkarılmasının sonucunda elde edilir. Örneğin bir kişinin güncel kur ile 1 Amerikan dolarını 14 Türk lirasına aldığını varsayalım. Bu kişi, elindeki Amerikan dolarını 15 Türk lirasına satarsa alım satım değeri arasındaki 1 Türk lirası, cari kur farkı olur.
Bu kur farkı her zaman kâr yönünde hareket etmeyebilir. Piyasa aktörleri bazen yüksek değerden yabancı para alıp alt seviyelerden satmak zorunda kalabilir. Burada dikkat edilecek husus piyasa hareketlerinin yönünü doğru gözlemlemektir. İstikrarlı ekonomilerde kur farkı yüksek olmadığından yatırım faaliyetleri güvenli bir biçimde gerçekleştirilir. Öte yandan kur farkı yüksek olduğunda yatırımcılar alım satım yapmaktan kaçınabilir.
Ekonomik kalkınmada önemli rol oynayan cari açık, refah seviyesinin yükselmesi için dengeli bir profilde seyretmelidir. Bu dengenin negatife doğru kaydığı ülkelerde, ekonomik büyüme düşüktür. Ülke refahı açısından oldukça önemli olan cari açık nedir, nasıl kapanır sorularına geçelim.
Cari açık; giderlerin gelirlerden daha fazla olması durumudur. Söz konusu işlemlerin tümü cari denge kalemlerini oluşturur. Bu kalemlerin belirli bir dönem içindeki değerleri üzerinden cari açığın varlığı tespit edilebilir. Kavram, negatif sonuç verdiğinde açık oluşturan kalemler şöyledir:
Yüzeysel olarak sadece ithalat ve ihracat verileri arasındaki fark üzerinden düşünülse de cari denge kalemleri oldukça geniş kapsamlıdır. Dolayısıyla dış ticaret dengesinin tek başına pozitif sonuç vermesi yeterli değildir. Totalde negatif sonucun çıktığı durumlar, cari açık olarak tanımlanır.
Cari açığın her ülkede farklı bir nedeni olabilir. Bu durumun oluşmasında rol oynayan bazı önemli unsurlar vardır. Etkisi yüksek olan bu etkenler, açığı ortaya çıkarmakla birlikte kapatılmasını da zorlaştırabilir. Cari dengede açık olmasının bazı nedenleri şu şekilde sıralanabilir:
Bunların dışında, açığın kapatılması için yapılan yatırımlar da cari dengeyi negatif anlamda etkiler. Bu yatırımların başarısız sonuçlanması ise açığı büyütebilir. Kısaca bu nedenler arasında güçlü bir bağlantı söz konusudur.
Yabancı Yatırımcının İlgisini Çekebilecek Cazip Hisseler
Cari açık hesaplama işlemlerinde birden çok kalem ele alınır. Bunları, ödeme dengesi bilançosu içerisinde yer alan cari denge kalemleri oluşturur. Dış ticaret, hizmetler, net faktör ve cari transfer dengelerini ifade eden veri grubunun toplanması ile hesaplama yapılır. Söz konusu cari açık verileri şöyle bir formülle bulunur.
Formüldeki toplama işlemi yapıldıktan sonra elde edilen sonucun pozitif ya da negatif çıkmasına göre cari açığın varlığı tespit edilebilir. Sonuç 0 ise bir denklik söz konusudur. 0’dan büyük sonuçlar açık olmadığını gösterir. 0’ın altında kalan cari dengede ise açık mevcuttur. Cari açık oranlarını bulmanın bir diğer yöntemin de ise GSYİH verisi kullanılır.
Cari dengedeki açığı etkileyen en yüksek oran dış ticaret dengesine aittir. Dolayısıyla açığın kapanması için yapılan ilk çalışmalar, genellikle bu alanda olur. Üretimin az olduğu ülkelerde ihracat yapmadan önce ithalata ağırlık verilir. Bu da açığın doğmasına sebep olur. İthalat işlemlerine kota getirilmesi de sıkça başvurulan bir uygulamadır. Ayrıca geçmiş yıllarda devalüasyon ile ülkeyi ucuzlatarak ihracatı artırmayı amaçlayan çalışmaların yapıldığı da görülmüştür.
Cari faiz oranı, piyasada fon arzının ve talebinin karşılanması sonucunda ortaya çıkar. Bu terim, reel faiz ile karıştırılmamalıdır. Cari faiz oranı teorik bir değeri ifade eder ve enflasyon faktörü dışarıda bırakılarak hesaplanır.
Cari faiz oranı nedir sorusunu yanıtlarken her bir terimin sözlük anlamını incelemek gerekir. Cari kelimesi; hukuk, muhasebe ve iktisat alanlarında sık kullanılan bir sözcüktür. Bu kelime, temel olarak bir ürünün ya da hizmetin yürürlükte olan değerini ifade eder. Örnek olarak, döviz alış-satış işlemlerinde cari kur üzerinden hesap yapılır. Dövizin o esnada sahip olduğu değer cari kur olarak tanımlanır. Buradan yola çıkarak da cari faizin teorik bir değer olduğunu söylemek mümkündür.
Faiz, modern ekonomideki temel kavramlardan biridir. John Maynard Keynes, faizi paranın kullanımı için bir ödeme olarak tanımlar. Bu tanıma göre faiz, paranın işletilmesine karşılık alınan bir kârdır. Faiz oranı işletilen anapara üzerinden bir yüzde ile belirlenir. Başka bir ifadeyle faiz, paranın değerindeki değişiklik miktarını ifade eder.
Cari ve reel faiz arasındaki fark bu noktada önem kazanır. Reel faiz, paranın piyasadaki değeri üzerinden belirlenen bir orandır. Metanın üretim bedeli yükseldikçe para doğal olarak değerini kaybeder. Reel faiz belirlenirken piyasadaki değer kaybı dikkate alınır. Cari faiz ise enflasyon faktörü dikkate alınmadan hesaplanır. Bu oran, paranın teoride sahip olduğu değer üzerinden belirlenir. Ancak paranın işletilmesi için belirli bir ücret ödenir. Fon ve kredi kullanımlarında da doğal olarak belli bir faiz ödenir. Fon kullanımından feragat edilmesi hâlinde işletim için gereken bedelin ödenmesi gerekir. Bu miktar cari faiz oranı olarak adlandırılır.
Borsada Hisse Seçme Rehberi: Beta Katsayısı Mucizesi
Piyasadaki arz ve fon talebi karşılandığı zaman enflasyonun etkisi azaltılabilir. Bu talebin karşılanması, paranın alım gücünün stabil tutulmasına yardımcı olur. Böyle bir durumda faiz, paranın piyasadaki ederi üzerinden değil teorik değeri üzerinden belirlenebilir. Cari faiz oranı ne demek sorusunu bu şekilde yanıtlamak da mümkündür.
Cari faiz oranı nasıl hesaplanır sorusunun yanıtı ise basit bir formül ile verilebilir. Bu oran, F = A x P x Z formülü ile kolayca hesaplanabilir. Formülde yer alan;
ifade eder. Cari hesap faiz oranı hesaplanırken bu değerler bahsi geçen fon talebine bağlı olarak değişir. Dolayısıyla her bir arz-talep durumunda farklı sonuç ortaya çıkabilir.