Maliyet düşüşünün üretim artışıyla birlikte gerçekleşmesi ölçek ekonomisi olarak adlandırılır. Başka bir ifadeyle; üretimin maliyetle ters orantılı bir biçimde seyretmesi bu şekilde adlandırılır. Ölçek ekonomisi koşullarının gerçekleşmesi, işletmenin kârlılık açısından avantaja geçmesini sağlar.
Ölçek ekonomisi, tek başına tasarruf veya kârlılıkla ilişkili değildir. Bu iki unsur aynı anda gerçekleştiğinde ölçek ekonomisi durumu ortaya çıkar. Bu durumda, hizmet ve ürünün çapı artarken maliyet eşzamanlı olarak düşer. Söz konusu durumun gerçekleşmesi işletme için operasyonel verimlilik ve sinerji sağlar. Bu sayede, üretim esnasında birim değişken avantajı elde edilir.
Ölçek Ekonomisi Türleri Nelerdir?
Ölçek ekonomisi, belirli dönemler için geçerli olan bir durumdur. Bu koşulun sebebi, üretim hacmi ve kârlılığın sınırsız olmamasıdır. Maliyet düşüşü ve üretim artışının belli bir limiti olmak zorundadır. Kârlılık, belli bir orana ulaştıktan sonra sabitlenir. Düşük maliyet yüksek üretim dengesinde olan bir işletmenin olumlu atmosferi sürdürülebilir hâle getirmesi gerekir. Bu sürdürülebilirliği sağlamak için de söz konusu koşulları oluşturan unsurlar belirlenmelidir. Ölçek ekonomisi türleri, bahsi geçen durumu oluşturan sebeplere göre içsel ve dışsal olarak ikiye ayrılır.
Net Nakit Pozisyonu En Güçlü 10 Şirket
İçsel Ölçek Ekonomisi Nedir?
İşletmenin kendi koşullarından kaynaklanan denge içsel ölçek ekonomisi olarak adlandırılır. Üretim/maliyet dengesinin kârlılık lehine olması, işletmenin geçirdiği değişimlerin sonucunda ortaya çıkar. Böyle bir durumda, düşük masraflarla yüksek üretim hacmi elde etmek mümkün olur.
İşçilerin uzmanlaşması, kârlılık getiren üretim/maliyet dengesine örnek gösterilebilir. Örneğin; bir fabrikada çalışan işçiler işlerini öncekine göre daha kısa sürede yaptığında zamandan tasarruf edilir. Bu sayede, daha az kaynak harcayarak üretim yapmak mümkün olur. Böyle bir durumda, işletmenin sahip olduğu sermaye verimli bir biçimde kullanılır. Olumlu değişimler, şirketin yatırım için elverişli bir hâle gelmesini sağlar. Yüksek kârlılık, yatırımları teşvik ederek işletmenin sürdürülebilir bir istikrara sahip olmasına yardımcı olabilir.
Dışsal Ölçek Ekonomisi Nedir?
Dışsal ölçek ekonomisi, endüstriyel kaynaklı değişimlerden kaynaklanan bir denge sağlanmasıyla mümkün olur. Bu durumda üretim/maliyet dengesi, olumlu seyreden çevresel ve bölgesel koşullara bağlı olarak değişir. Ürünlere olan talebin artması, dışsal dengeye örnek gösterilebilir. Talep artışı, işletmenin daha çok ürün satmasını sağlar. Bu sayede, maliyetleri azaltarak yüksek üretim hacmi yakalamak mümkün olur.
Üretim/maliyet dengesini sağlayan bir diğer unsur enflasyon düşüşleridir. Enflasyon düştüğünde hammadde, lojistik ve tedarik gibi masraflar azalır. Böyle bir durumda işletmenin kaynaklarını arttırarak maliyetleri düşürmesi mümkün olur. Talebin artması, sermaye artışını doğal olarak tetikler.
Ölçek Ekonomisi Örnekleri Nelerdir?
Ölçek ekonomisi örnekleri getiri kriterlerine göre belirlenir. Üretim ile maliyet arasındaki denge bu hususta belirleyicidir. Maliyete karşılık alınan üretim hacmi ve kârlılık seviyesi, işletmenin söz konusu kritere göre nasıl bir durumda olduğunu gösterir. Örneğin; maliyet artmasına rağmen üretim azalıyorsa bu durumda negatif ölçek ekonomisi söz konusudur. İşletmenin kârlılık elde etmesi, söz konusu unsurun pozitif seviyede olmasıyla mümkün olur.
Eksik ölçek ekonomisi kavramını bir örnek üzerinden açıklamak mümkündür. Tedarik aksaklıkları sebebiyle ham madde sorunu yaşayan bir işletmenin maliyetini arttırması gerekir. Böyle bir durumda yeni tedarik anlaşmaları gerekebilir. Söz konusu arayış, üretimin kısa bir süreliğine azalmasına sebep olabilir. Bu durumda, üretim/maliyet dengesi negatif bir seviyeye gelmiş olur.
Ayrıca “Ekonomi ve Finans Haberleri” sayfamıza da göz atabilirsiniz..
