Türev ürünler, yatırımcıların fiyat dalgalanmalarına karşı uyguladığı risk yönetiminde kritik rol oynuyor. Bu ürünler, doğru stratejilerle kullanıldığı zaman riskten korunmanın yanı sıra yüksek kazanç imkanı da sağlıyor.
Türev ürünler genellikle riskten korunmak ve belirli seviyede risk alarak getiriyi artırmak amacıyla kullanılıyor. Kaldıraç kullanımıyla ilişkili olan türev işlemler ise geleneksel spot işlemlerden ayrışıyor. Genellikle yüksek likiditeye sahip piyasalarda işlem gören türev ürünlerin getiri ve zarar ihtimali de yüksek oluyor. Peki türev ürünler nelerdir, hangi özellikleri barındırır? Bu soruların cevaplarını bizden öğrenmeye ne dersin? Hadi öyleyse, odaklanmaya hazırsan tüm bildiklerimizi anlatmaya hemen başlayalım!
Türev Ürünler Nedir?
Değeri bir dayanak varlığın değerindeki değişimlere göre değişen ürünlere türev ürünler deniyor. Burada söz konusu olan dayanak varlık döviz birimi, emtia, endeks veya faiz oranı olabiliyor. Vade dolayısıyla zaman ve spot piyasadaki fiyat dalgalanmaları nedeniyle değişkenlik değerlerine sahip türev ürünler; risk yönetimi, spekülasyon ve arbitraj amacıyla kullanılıyor.
Hisse senetleri, tahviller, yabancı para, faiz ve bazı temel varlıklara bağlı olan ürünler, tezgah (OTC) üzerinden veya bir borsa aracılığıyla işlem görebiliyor. Organize ve tezgâhüstü pazarlar olmak üzere ikiye ayrılan türev piyasası; Futures, Opsiyon, SWAP ve Forwards adıyla bilinen işlemlerin yapılmasına olanak sağlıyor.
Türev Ürünlerin Çeşitleri Nelerdir?
Finans piyasalarının önemli yapı taşları arasında yer alan türev ürünler, çeşitli türleriyle yatırımcılara farklı fırsatlar sunuyor. Kullanımı en yaygın olan türev ürünler aşağıdaki gibi sıralanıyor:
Forward (Vadeli) İşlemler
Döviz ve emtia üzerine yapılan vadeli alım/satım işlemlerine forward işlemler deniyor. Her iki taraf için de bağlayıcı nitelikte bir anlaşma olan bu işlemler, temel olarak bugünden gelecekteki kuru sabitlemek amacıyla yapılıyor. Taraflar, anlaşma tarihinde (valör) miktar, fiyat ve para değişimi tarihi (vade) konusunda mutabık kalıyor fakat para değişimi yapmıyor.
Önceden belirlenmiş bir fiyattan alma ve satma yükümlülüğü getiren forward işlemlerde işlem büyüklüğünün belirli bir yüzdesi kadar teminat alınması da söz konusu oluyor. Vade geldiği zaman iki taraf da önceden anlaşma sağladıkları kur üzerinden yükümlülüklerini yerine getiriyor.
Opsiyon İşlemleri
Herhangi bir varlığın anlaşılan tarihte belirlenmiş sabit bir fiyattan satma ya da satın alma hakkı veren araçlara opsiyon adı veriliyor. Türev piyasası araçlarından opsiyon; hisse endeksi, emtia ve döviz üzerine yapılan, alıcısına hak, satıcısına ise yükümlülük sağlayan vadeli işlemleri kapsıyor.
Vadeli Para Takası (Para Swap) İşlemleri
Swap işlemleri, belirli bir zaman diliminde varsayımsal parasal değeri eşit olan herhangi iki mal varlığının gelecekteki nakit akışlarını takas yapmayı ifade ediyor. Döviz cinsinin veya faizinin değiştirilmesi için yapılan bu işlemlerle her iki taraf da kendilerine uygun koşullara geçiş yapıyor. Swap işlemlerinde yatırım miktarı, işlem vadesi boyunca ilgili spot kur üzerinden farklı bir para birimine çevriliyor. Bu miktar vade sonunda ise forward kur üzerinden tekrar ilk para birimine dönüştürülüyor.
Futures İşlemleri
Futures sözleşmeler, bir mal ya da finansal aracın gelecekteki bir tarihte, önceden belirlenmiş bir fiyattan alınıp satılması işlemini ifade ediyor. Vadeli işlem piyasasının temeli sayılan bu işlemler sayesinde yatırımcı kendini finanse etme ve varlığını risklere karşı koruma imkanı yakalıyor. Bu sözleşmelerde malın kalitesi ve miktarı gibi detaylar da belirtiliyor.
Türev Ürünlerin Özellikleri Nelerdir?
Temel olarak piyasa hareketlerine karşı risk koruması sağlayan türev ürünlerin özellikleri aşağıdaki gibi sıralanıyor:
- Türev işlemlerde hem getiri ihtimali hem de zarar olasılığı yüksek oluyor.
- Bazı yatırımcılar türev ürünler vasıtasıyla spekülasyon yapabiliyor.
- Türev ürünler, belirli bir vade süresine sahip oluyor. Bu süre zarfında sözleşme şartları geçerli oluyor ve vade sonunda işlem gerçekleştiriliyor.
- Forward işlemler, her iki tarafı da bağlayan bir anlaşma olarak öne çıkarken, Futures işlemler ise bir malın önceden belirlenen fiyatla ileri tarihte alınmasını veya satılmasını sağlıyor.
Finans dünyasından popüler kavramlar hakkında bilgilere ulaşmak Midas ile çok kolay! Midas’ın kapsamlı içerik yelpazesinde merak ettiğin konuları derinlemesine araştırabilir, aradığın bilgilere rahatça ulaşabilirsin. App Store veya Play Store üzerinden Midas uygulamasını indir, keşfetmeye ve kazanmaya hemen başla!
Hisse senetleri riskli yatırım ürünleridir. Şirketlere ortaklık, hem kârlarına hemde zararlarına ortaklık anlamına gelir. Ana paranızdan kâr etme ihtimaliniz olduğu gibi, zarar etme ihtimalinizde bulunmaktadır.
