Finansal piyasalarda işlem yaparken hesabının güvenliğini sağlayan sistemlerden biri teminat seviyesidir. Yatırım hesabındaki özsermayenin, açık pozisyonları sürdürmek için gereken teminat miktarına oranını gösterir ve bir nevi hesabının sağlık göstergesidir. Forex, vadeli işlemler ya da hisse senedi piyasalarında kaldıraç kullanan yatırımcılar için teminat seviyesi, pozisyonların devam edip edemeyeceğini belirleyen ölçüttür. Teminat seviyesi düştüğünde, ek para yatırman gerekebilir, yoksa pozisyonların kapanabilir. Bu nedenle teminat seviyesi risk yönetiminin temel taşlarından biri ve piyasalarda sağlam adımlar atmanın anahtarıdır. Peki teminat seviyesi nedir, nasıl hesaplanır ve yatırım kararlarını nasıl etkiler? Finansal okuryazarlığını artırmak istersen teminat seviyesi rehberimizi okumaya devam edebilirsin.
Teminat Seviyesi Nedir?
Kaldıraçlı işlemlerde, hesabındaki özsermayenin, açık pozisyonlarını sürdürmek için gereken teminatla olan ilişkisini yüzde olarak ifade eder. Örneğin, Forex piyasasında 1:100 kaldıraçla işlem yapıyorsan 100.000 dolarlık pozisyona sadece 1.000 dolar teminat yatırman gerekir. Teminat seviyesi, hesabındaki paranın bu teminatı ne kadar karşıladığını gösterir. Eğer seviye yüksekse hesabın rahat nefes alır, düşükse risk çanları çalmaya başlar. Özellikle volatil piyasalarda pozisyonlarını koruman için hayati önem taşır.
Piyasalarda işlem yaparken teminat seviyesini izlemen sürprizlerden kaçınmanın en iyi yoludur. Mesela piyasada ani fiyat hareketi olursa hesabındaki kayıplar teminat seviyesini aşağı çekebilir. Aracı kurumlar genellikle %100’ün altında bir seviye için “teminat tamamlama çağrısı” (margin call) yapar. Çağrı aldığında ya para yatırman ya da pozisyon kapatman gerekir. Teminat seviyesini yüksek tutman ise hesabını güvende tutar ve esneklik sağlar. Yatırım konusunda kaldıraçlı işlemlere yeni başladıysan riski yönetimi adına atman gereken adımlardan ilki teminat seviyesini öğrenmek olabilir.
Forex Teminat Seviyesi Nedir?
Kaldıraçlı piyasaların hızlı dünyasında Forex teminat seviyesi hesabının nabzını tutmak açısından iyi bir araç olabilir. Forex’te işlem yaparken toplam işlem hacminin bir yüzdesine denk gelecek şekilde her pozisyon özelinde belirli teminat yatırman beklenir. Bu nedenle teminat seviyesi, hesabındaki özsermayenin (hesap bakiyesi + açık pozisyon kâr/zarar) bu teminat miktarına oranını gösterir. Örneğin, 10.000 dolarlık hesapta 5.000 dolarlık teminat kullanıyorsan ve teminat seviyesi %200 ise hesabın hala rahat demektir. Fakat piyasada ters bir hareketle özsermaye düşerse bu seviye hızla geriler.
Hesabının güvenliğini sağlaman da Forex’te uzun vadeli başarı için şart. Teminat seviyesi düşükse aracı kurum pozisyonlarını otomatik olarak kapatabilir. Buna da “stop out” denir. Çoğu kurumda stop out seviyesi %20-50 arasındadır. Bu yüzden kaldıraç oranını seçerken ve pozisyon açarken dikkatli olmalısın. Yüksek kaldıraç, kâr potansiyelini artırsa da teminat seviyesini hızlıca düşürebilir. Forex’te diğer ölçütlerin yanı sıra teminat seviyesi, stop out gibi ölçütleri yakından takip ederek risklerini kontrol altında tutabilir ve hesabını ani çöküşlerden koruyabilirsin.
Teminat Seviyesini Hesaplama Yöntemleri
Hesabının teminat seviyesini bilmen piyasalarda kontrolü elinde tutmanı sağlar. Formül ise şöyledir: Teminat Seviyesi (%) = (Özsermaye / Kullanılan Teminat) x 100.
Özsermaye, hesap bakiyen ile açık pozisyonlarının kâr ya da zararının toplamıdır.
Kullanılan teminat ise açık pozisyonların sürdürebilmesi için gereken para miktarı.
Örnek Hesaplama: Hesabında 5.000 dolar var, 2.000 dolar teminat kullanıyorsun ve açık pozisyonlarında 500 dolar kârın var diyelim.
Özsermaye = 5.000 + 500 = 5.500 dolar. Teminat seviyesi = (5.500 / 2.000) x 100 = %275 olur, ve bu değerler hesabının sağlam olduğunu gösterir. Pratikte ise hesaplama sürekli değişir, çünkü piyasadaki fiyat hareketleri özsermayeni etkileyecektir.
Diğer örnek hesaplama: 10.000 dolarlık hesapta 3.000 dolar teminat kullanıyorsun ama pozisyonlarında 2.000 dolar zarar var.
Özsermaye = 10.000 – 2.000 = 8.000 dolar. Teminat seviyesi = (8.000 / 3.000) x 100 = %266,67 olur.
Eğer zarar artarsa seviye düşer ve teminat tamamlama çağrısı alabilirsin. Aracı kurumunun platformu genellikle bu oranı anlık gösterir, fakat formülü bilmen risklerini daha iyi tartmanı sağlar. Hesaplama yaparken unutmaman gerekenler pozisyon büyüklüğü ve kaldıraç oranıdır.
Hesaplamada Dikkat Edilecek Noktalar
Rakamları doğru yorumlamak, teminat seviyesini yönetmenin püf noktasıdır. Özellikle özsermaye, piyasadaki anlık fiyat hareketlerinden etkilendiğinden sürekli dalgalanır. Bu nedenle anlık bilgilere dayalı bir hesaplama daha doğru sonuçlar verecektir. Mesela, volatil piyasada pozisyonların hızla zarar yazarsa teminat seviyesi beklenmedik şekilde düşebilir. Hesaplama yaparken her zaman güncel piyasa verilerini takip etmeli ve bu verilere göre hareket etmelisin. Ayrıca bazıları daha yüksek teminat talep edebileceğinden farklı aracı kurumların teminat gereksinimleri değişebilir. Yani küçük ama hesaplamayı değiştirtebilecek tüm etkenleri dikkate almalısın.
Kaldıraç oranı da hesaplama sürecinde büyük rol oynar. 1:50 kaldıraçla işlem yapıyorsan 50.000 dolarlık pozisyon için 1.000 dolar teminat gerekir. Kaldıraç yükseldikçe teminat seviyesi daha hızlı düşer. Örneğin, 1:100 kaldıraçla 100.000 dolarlık pozisyon açtın diyelim, teminat ise 1.000 dolar. Zarar 900 dolar olursa özsermaye 100 dolara düşer ve teminat seviyesi %10’a iner. Bu da stop out riskini artırır.
Özet
Teminat seviyesi, kaldıraçlı işlemlerde hesabının özsermayesinin kullanılan teminata oranını gösterir ve hesabının güvenliğini ölçer. Forex’te bu seviye, pozisyonların sürdürülebilirliğini belirler. Çünkü düşükse teminat tamamlama çağrısı ya da stop out riski artar. Hesaplaması da özsermayeyi kullanılan teminata bölüp 100’le çarparak yapılır. Piyasa hareketleri bu oranı sürekli etkileyeceğinden önemli olan güncel veri kullanmaktır. Düşük kaldıraç, stop-loss emirleri ve küçük pozisyon gibi yönetim stratejileriyle riskleri azaltman mümkün.
Teminat seviyesi ve finansal piyasalar hakkında daha fazla bilgi için Midas Akademi’nin eğitim kaynaklarını keşfedebilir, güncel piyasa gelişmelerini yakalamak için Midas’ın Kulakları’na güvenebilirsin. Finansal yolculuğunda sağlam adımlar atmak istersen en güncel borsa haberlerini Midas’tan alabilirsin.
Hisse senetleri riskli yatırım ürünleridir. Şirketlere ortaklık, hem kârlarına hemde zararlarına ortaklık anlamına gelir. Ana paranızdan kâr etme ihtimaliniz olduğu gibi, zarar etme ihtimalinizde bulunmaktadır.
