Dünya yeni bir pandeminin eşiğinde mi?
Mpox, eski adıyla maymun çiçeği, dünya genelinde artan vakalarla yeniden gündemde.
Virüs İsveç, Pakistan ve Filipinler gibi ülkelere yayılmış durumda ve bu, Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) geçen hafta küresel bir halk sağlığı acil durumu ilan etmesine neden oldu.
DSÖ Genel Direktörü Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus, “Koordine bir uluslararası yanıtın gerektiği açık.” diyerek bu adımın salgınları durdurmaya ve hayat kurtarmaya yardımcı olacağını ekledi.
Peki Mpox nedir, virüsle mücadelede hangi şirketler ön planda? Hadi gel, birlikte inceleyelim!
🦠 Mpox nedir?
Mpox (monkey pox), ölümcül olabilen, ateş, ağrılar ve irin dolu yaralarla kendini gösteren bir virüstür. Virüs, iki tipe ayrılır: Şiddetli olan Clade I grubu (eski adıyla Kongo Havzası türü) ve Clade II varyantı (eski adıyla Batı Afrika türü). Clade II varyantı, 2022’de dünya genelinde yaklaşık 100.000 vakaya neden olan bir salgından sorumluydu, ancak Clade I, Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde Ocak ayından bu yana 1100’den fazla ölüme yol açan bir salgının ardından uluslararası olarak yayılmaya başladı.
2022 ile karşılaştırıldığında, Kongo Havzası türünün yeni bir varyantı olan Clade Ib’nin, şimdi daha rutin yakın temas yoluyla daha kolay yayıldığı görülüyor. Genellikle hafif seyretse de, bağışıklığı zayıf olanlar ve çocuklar gibi savunmasız kişiler için ölümcül tehlikesi var. Çin gibi bazı ülkeler, doğrulanmış mpox vakalarının bulunduğu bölgelerden gelen insanları taramak ve ülkeye giren malları dezenfekte etmek gibi giriş noktalarında gözetim önlemleri almış durumda, ancak diğerleri, belirli önlemler alındığı takdirde virüsün etkisinin düşük olacağına inanıyor.
Maymun Çiçeği Hangi Hisseleri Etkiler?
Tüm dünya son zamanlarda pandemi döneminde yaşananları tekrar düşünmeye başladı. Yeni bir pandemi olması durumunda neler yaşanır, hem günlük hayatımız hem ekonomimiz hem de yatırımlarımız bundan nasıl etkilenebilir diye düşünmekten kendimizi alıkoyamıyoruz. Pandemi sürecindeki deneyimlerimiz özellikle de hastalıkla mücadele eden şirketlerin o süreçte önemli yükselişler kaydettiğini göstermişti bizlere.
Umuyoruz ki aynılarını bir daha hiç yaşamayız. Ancak maymun çiçeği bir tehlike ise bu tehlike ile mücadelede hangi şirketler öne çıkıyor gel, birlikte bakalım.
Onaylı Tek Aşı Danimarkalı Şirketin
Danimarkalı biyoteknoloji şirketi Bavarian Nordic, DSÖ’nün duyurusunun ardından önemli bir yükseliş kaydetti. Danimarkalı şirket, dünyad mpox (maymun çiçeği) aşısı bulunan az sayıda şirketten biri. Hatta; ABD, Avrupa, Kanada ve Birleşik Krallık’ta onaylı tek aşı.
Şirket, aşılarını Jynneos, Imvamune ve Imvanex marka adları altında satıyor. Sağlık hizmeti sağlayıcıları, daha uygun risk profili nedeniyle bu aşıyı tercih ediyor. Son beş gün içinde Bavarian Nordic’in hisseleri %48’den fazla arttı.
Şirket, cuma günü yaptığı açıklamada, aşının 12 ila 17 yaş arası ergenler için kullanılabilmesi amacıyla Avrupa düzenleyicilerine klinik veri sunduğunu belirtti. Aşı şu anda yalnızca 18 yaş ve üzeri yetişkinler için onaylanmış durumda.
Başka Hangi Aşılar Var?
Japonya’nın KM Biologics firması, 2022’deki mpox salgını sırasında LC16 aşısı için yerel onay almış olsa da, bu aşı dünya genelinde yaygın olarak kullanılmamaktadır. Rusya ise çiçek hastalığına karşı geliştirilen ve mpox’a çevrilebilen bir başka aşıyı onaylamıştır.
Emergent’in (EBS) ACAM2000 aşısı da çiçek hastalığına karşı geliştirilmiş olup, mpox’a karşı da etkili olabileceği düşünülmektedir. Ancak, bu aşının ciddi yan etki riskleri nedeniyle yaygın kullanımı sınırlıdır. Analistler, bu aşının mpox’a karşı kullanım için onay alması durumunda, şirketin bu alanda önemli bir destek alabileceğini öngörmektedir.
Hangi Şirketler Ön Plana Çıkabilir?
Mpox gibi bulaşıcı hastalıklar için test üreticisi olan Co-Diagnostics’in (CODX) hisseleri, mpox salgınının ciddiyeti arttıkça, testlerine olan talebin artabileceği beklentisiyle yükseldi.
Ayrıca Virax Biolabs (VRAX) ve GeoVax (GOVX) gibi biyoteknoloji firmaları, mpox ve benzeri hastalıklar için geliştirdikleri aşı ve tedavilerle haftalık olarak %150’nin üzerinde getiri elde ettiler. Bu şirketler, mpox ve benzeri hastalıklar için aşılar ve tedaviler geliştiren biyoteknoloji firmalarıdır. Mpox vakalarının artması bu şirketlerin ürünlerine olan talebin artabileceği anlamına gelebilir.
Applied DNA Sciences (APDN) da hastalığın gündeme gelmesi ile önemli bir yükseliş gerçekleştirdi. Şirket, genetik testler ve biyoteknoloji alanında faaliyet gösteren bir şirket olarak, mpox gibi salgın hastalıklarla mücadelede önemli bir rol oynayabilir. Şirket, Eylül 2022’de New York Eyaleti’nde ve New York’un CLEP/CLIA sertifikasını tanıyan diğer eyaletlerdeki hastane sistemleri ve klinik laboratuvarlar için bir klinik referans laboratuvar test hizmeti olarak maymun çiçeği testi başlatmıştı.
Siga Technologies’in (SIGA), antiviral ilacı tecovirimat TPOXX, Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde gerçekleştirilen bir denemede, çok ağır mpox (maymun çiçeği) hastalarının, plasebo verilenlere göre daha hızlı iyileşmesine yardımcı oldu. Şirket, bu tedavinin şu anda Afrika’nın bazı bölgelerinde yayılan hastalığın kontrol altına alınmasında rol oynayabileceğini belirtti.
Maymun Çiçeği ile Mücadele Etmesi Beklenen ABD’li Şirketler
- Emergent BioSolutions (EBS)
- Co-Diagnostics (CODX)
- Virax Biolabs (VRAX)
- GeoVax (GOVX)
- Applied DNA Sciences (APDN)
- Siga Technologies (SIGA)
Borsa İstanbul’da Maymun Çiçeği ile Mücadele Eden Şirketler Hangileri?
Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde başlayan Mpox virüsü nedeniyle toplamda 12.000’den fazla vaka tespit edilirken, en az 470 kişinin bu sebeple öldüğü açıklandı. Türkiye’de ise henüz tespit edilen bir vaka yok. Ancak yakın geçmişte yaşanan pandemi sebebiyle hastalığa dair gelişmeler büyük bir endişe ile takip ediliyor.
Oncosem Onkolojik Sistemler (ONCSM) Afrika Kıtası’nda yayılan “Maymun Çiçeği” virüsüne ilişkin çalışma başlatma kararı aldı.
Şirketin geçtiğimiz cuma KAP’a yaptığı bildirimde, virüsün kıtada yayılmasıyla birlikte “acil durum” ilan edildiği, ek olarak Dünya Sağlık Örgütü’nün de gelişmelere yönelik olarak “küresel acil durum” ilan ettiği ifade edilerek, bu kapsamda şirketin “Maymun Çiçeği” virüsü ile ilgili çalışmalar başlatacağı belirtildi.
Yapılan açıklamada şirketin küresel Covid-19 salgını döneminde “çok kısa sürede” ilk yerli antikor ve antijen hızlı test kitleri ürettiği ve bu ürünler ile Türkiye’nin ihtiyacının etkili bir şekilde karşılanarak, 22 ülkeye de hızlı test kiti ihracatı gerçekleştirildiği hatırlatıldı.
RTA Lab (RTALB) da maymun çiçeği haberlerinin gündem gelmesiyle yükseliş hareketine başlayan şirketler arasında. Şirketin son 1 haftalık yükseliş hareketi 50%’nin üzerinde. Pandemi dönemindeki harekette de RTALB, virüs haberlerine en sert ve en hızlı tepki veren şirketlerden olmuştu. Ayrıca hızlı test kitleri üreten ve medikal tanı cihazları yatırımları buluna Anatolia Tanı ve Biyoteknoloji (ANGEN) de son 1 haftada 35%’in üzerinde yükseliş kaydetti.
Öte yandan Koza Polyester (KOPOL) Afrika başta olmak üzere dünya genelinde artan Maymun Çiçeği vakalarına ilişkin olarak açıklama yaptı.
Şirket yaptığı açıklamada, Dünya Sağlık Örgütü’nün söz konusu virüse karşı küresel acil durum ilan ettiğini hatırlatarak, bu tür olası bölgesel ve küresel salgın vakalarının mücadelesinde kullanılan dokumasız kumaş (nonwoven) üretimindeki ana hammaddelerden birinin şirketin başlıca üreterek sattığı polyester elyaf olduğu bildirildi.
Şirket bu kapsamda yaptığı açıklamada mevcutta üretilen polyester elyaf üretimlerinin 50%’sinin hijyen ve medikal ürünlerin üretiminde kullanıldığını ifade ederek, ilerleyen dönemlerde ihtiyaç duyulması halinde tüm üretimin, hijyen ve medikal ürünlerine kaydırılabileceği ifade edildi.
Bu içerik, içeriğin yayınlandığı günkü veriler baz alınarak hazırlanmıştır. İçerikte geçen hedef fiyat tahminleri, uzman ve analist yorumları bu içeriğin yayınlandığı tarihte geçerlidir. Bu tahmin ve yorumlar zaman içinde değişkenlik gösterebilmektedir. Bu sayfada yer alan haberler ve haberlerin içerdiği şirketler hakkındaki bilgiler yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Kullanılan hisse işlem görselleri; hisse adı, fiyatı ve grafikleri de dahil temsilidir, yatırım tavsiyesi değildir.
Detaylı bilgi için: Midas Sorumluluk Beyanı
Bu içerik hazırlanırken faydalanılan kaynaklar: BBC News, Reuters, SeekingAlpha, Euronews
