ABD Başkan Donald Trump, dün ABD’ye ithal edilen çoğu ürüne 10% gümrük vergisi açıklamanın yanı sıra düzinelerce rakip ve müttefike çok daha yüksek vergiler uygulayacağını söyledi.
Trump’ın bu hamlesi enflasyonu körükleme ve büyümeyi durdurma tehdidi oluşturan küresel bir ticaret savaşı endişelerini artırdı. Ekonomistlerin “olabilecek en kötü senaryo” olarak adlandırdırdığı bu açıklamalar karşısında piyasalarda güçlü bir satış dalgası görüldü.
Dün Beyaz Saray’ın Gül Bahçesi’nde açıklanan kapsamlı vergiler, dünya piyasalarında anında türbülansa yol açtı ve on yıllardır küresel düzeni şekillendiren ticaretin serbestleştirilmesi döneminin sona ermesiyle karşı karşıya olan diğer liderlerin kınamalarına neden oldu.
ABD’nin yakın müttefikleri arasında Avrupa Birliği’ne 20%, Japonya’ya 24%, Güney Kore’ye 25% ve Tayvan’a 32%’lik vergiler açıklandı. Beyaz Saray tarafından X’te yayınlanan listeye göre, Antarktika’daki bazı küçük bölgeler ve ıssız adalar bile gümrük vergilerinden etkilendi.
Açıklanan temel vergiler 5 Nisan’da, daha yüksek karşılıklı vergiler ise 9 Nisan’da yürürlüğe girecek.
Trump “karşılıklı” vergilerin ABD mallarına uygulanan gümrük vergileri ve diğer vergi dışı engellere bir yanıt olduğunu söyledi. Yeni vergilerin yurtiçindeki imalat istihdamını artıracağını savundu.
Ekonomistler gümrük vergilerinin küresel ekonomiyi yavaşlatabileceği, resesyon riskini arttırabileceği ve ortalama bir Amerikan ailesinin yaşam maliyetlerini binlerce dolar arttırabileceği konusunda uyardı.
Günün erken saatlerinde yönetim, Trump’ın geçen hafta açıkladığı otomobil ithalatına yönelik ayrı bir gümrük vergisi setinin de bugün yürürlüğe gireceğini söyledi.
Hisseler nasıl tepki verdi?
Söz konusu vergi açıklamalarıyla dün piyasa sonrası işlemlerde başlayan düşüş bugün de devam etti. Yatırımcıların tahvil ve altın gibi güvenli liman varlıklarına hücum etmesiyle Dow ve S&P 500 vadeli işlemleri 2%’nin üzerinde değer kaybederken, Nasdaq 3% geriledi.
Piyasa değeri bakımından en büyük ABD’li şirketler arasında Apple 6%, Amazon 4%, Tesla ve Nvidia 3%, Alphabet 2% ve Microsoft 1% değer kaybetti.
Söz konusu satış dalgasının ardından analistler açıklanan vergilerin etkileri hakkıda uyardı. Wedbush analisti Dan Ives, gümrük vergileri listesini, Wall Street’in korktuğu “en kötü senaryodan daha kötü” olarak tanımladı:
“Teknoloji hisseleri, talep yıkımı, tedarik zincirleri ve özellikle tarifelerin Çin/Tayvan kısmıyla ilgili endişeler nedeniyle bu duyuru üzerine büyük bir baskı altında kalacak.”
Ayrıca Janus Henderson analisti Adam Hetts de “Ülkeler bazında açıklanan bu gümrük vergileri ‘müzakere taktiği’ diye bağırıyor ve bu da öngörülebilir gelecekte piyasaları diken üstünde tutacak. Yönetimin piyasaların acı çekmesine karşı şaşırtıcı derecede yüksek bir toleransı olduğunu gördük; şimdi asıl soru, müzakereler ilerledikçe gerçek ekonomik acıya ne kadar tolerans göstereceği.” yorumunu yaptı.
Ülkelerden misilleme açıklamaları
ABD borsalarındaki düşüşe paralel olarak Asya’da Pekin ve Tokyo borsaları son ayların en düşük seviyelerine geriledi.
Dünyanın iki numaralı ekonomisi Çin, ABD’ye ihracatta 54% gümrük vergisiyle karşı karşıya kalırken, Çin, ABD’yi son gümrük vergilerini derhal iptal etmeye çağırdı ve kendi çıkarlarını koruma sözü vererek dünyanın en büyük ekonomilerini küresel tedarik zincirlerini altüst etmesi muhtemel bir ticaret savaşının derinliklerine sürüklemekle tehdit etti.
Avrupa Birliği de karşı önlemler alma sözü verdi: Washington’un dostları ve düşmanları, küresel ticarete yıkıcı bir darbe vuracağından korktukları önlemleri eleştirmekte birleşti.
AB Başkanı Ursula von der Leyen yaptığı açıklamada “Sonuçları dünya çapında milyonlarca insan için korkunç olacak” dedi ve 27 üyeli bloğun Washington ile görüşmelerin başarısız olması halinde karşılık vermeye hazırlandığını sözlerine ekledi.
Amerika’nın Asya’daki “şerif yardımcısı” olarak tanımlanan Avustralya’nın Başbakanı Anthony Albanese “Bu bir dostun yapacağı bir şey değil. Trump yönetiminin gümrük vergilerinin hiçbir mantık temeli yoktur ve iki ulusun ortaklığının temeline aykırıdır.” dedi.
ABD’nin bölgedeki başlıca müttefikleri olan Japonya, Yeni Zelanda, Tayvan ve Güney Kore liderleri Trump’ın bu hamlesine ateş püskürdü. Japonya’nın misilleme yapıp yapmayacağı sorusuna Ticaret Bakanı Yoji Muto, “Japonya için neyin en iyi ve en etkili olduğuna dikkatli ama cesur ve hızlı bir şekilde karar vermeliyiz” dedi.
Burada yer alan bilgiler yatırım tavsiyesi içermez. Bilgi için: Midas Sorumluluk Beyanı
Bu içerik hazırlanırken faydalanılan kaynak: Reuters1, 2, CNBC
