ABD Başkanı Donald Trump’ın gümrük vergilerinin finans piyasalarında yol açtığı tahribat, bu haftada da hız kesmeden devam etti. Geçtiğimiz haftaki 5 trilyon dolarlık kaybın ardından ABD piyasalarındaki çalkantılı seyir devam ederken, Asya ve Avrupa piyasaları pazartesi günkü düşüşten toparlanmaya çalışıyor.
Trump’ın geçtiğimiz hafta açıkladığı gümrük vergilerinin ardından hedef alınan ülkelerle müzakerelerde hafta sonu boyunca herhangi bir ilerleme kaydedilmesiyle oluşan belirsizlik, cuma günkü piyasa çöküşünü artırdı.
Geçen hafta cuma günü S&P 500, Mart 2020’den bu yana en kötü iki günlük düşüşünü yaşayarak 5 trilyon doların üzerinde değer kaybetti ve gösterge endeks 6% düştü. S&P 500 endeksinin haftalık 9,1%’lik düşüşü, beş yıl önce pandeminin başlamasından bu yana görülen en büyük düşüş oldu. Teknoloji ağırlıklı Nasdaq 100 de zirve seviyesinden 20% gerileyerek ayı piyasasına girdi.
Yatırımcıların hafta başındaki şoku atlatma çabaları ve Trump’ın gümrük vergisi müzakereleri için kapıyı açık bırakmasıyla toparlanmaya çalışan piyasalar, Beyaz Saray’ın en yüksek vergi açıkladığı Çin’in geri adım atmamasıyla ekside kaldı.
Çin’in ABD’ye misilleme vergiler açıklamalarının ardından, Washington’un Çin tarifeleri bugün resmen devreye girdi ve dünyanın en büyük iki ekonomisi arasındaki ticaret gerilimi tırmanmaya devam etti.
Söz konusu belirsizliğin yol açtığı endişelerle S&P 500 üç gün üst üste düşerek dün son bir yıl sonra ilk kez 5.000 seviyesinin altında kapandı.
Fed’den 5 faiz indirimi bekleniyor
Ayrıca JPMorgan ve Goldman Sachs’ın ABD’de resesyon beklentilerini yükseltmesi de piyasaların Fed’in bu yıl beklenenden daha fazla faiz indirimine gideceğini fiyatlamasıyla dolar ve ABD Hazine tahvili getirileri de düştü.
Wall Street devleri, şu anda küresel durgunluk riskini sırasıyla 60% ve 45% olarak değerlendiriyor. Bu beklentiler ve gümrük vergileri karşısında piyasalar, Fed’in mayıs ayı gibi erken bir tarihte faizleri indirme ihtimalini 54% olarak değerlendiriyor. Ayrıca merkez bankasının bu yıl 5 faiz indirimine gitme olasılığı 100% olarak fiyatlanıyor.
Vergi detayları
Trump, geçtiğimiz haftaki “Kurtuluş Günü”nde ABD’ye ithal edilen çoğu ürüne 10% gümrük vergisi açıklamanın yanı sıra düzinelerce rakip ve müttefike çok daha yüksek vergiler uygulayacağını söyledi.
Geçen hafta Beyaz Saray’ın Gül Bahçesi’nde açıklanan kapsamlı vergiler, dünya piyasalarında anında türbülansa yol açtı ve on yıllardır küresel düzeni şekillendiren ticaretin serbestleştirilmesi döneminin sona ermesiyle karşı karşıya olan diğer liderlerin kınamalarına neden oldu.
ABD’nin yakın müttefikleri arasında Avrupa Birliği’ne 20%, Japonya’ya 24%, Güney Kore’ye 25% ve Tayvan’a 32%’lik vergiler açıklandı. Beyaz Saray tarafından X’te yayınlanan listeye göre, Antarktika’daki bazı küçük bölgeler ve ıssız adalar bile gümrük vergilerinden etkilendi.
Dünyanın iki numaralı ekonomisi Çin, ABD’ye ihracatta 54% gümrük vergisiyle karşı karşıya kalırken, Pekin, ABD’yi son gümrük vergilerini derhal iptal etmeye çağırdı ve kendi çıkarlarını koruma sözü vererek dünyanın en büyük ekonomilerini küresel tedarik zincirlerini altüst etmesi muhtemel bir ticaret savaşının derinliklerine sürüklemekle tehdit etti.
Açıklanan yüksek karşılıklı vergiler bugün yürürlüğe girdi. Trump “karşılıklı” vergilerin ABD mallarına uygulanan gümrük vergileri ve diğer vergi dışı engellere bir yanıt olduğunu söyledi. Yeni vergilerin yurtiçindeki imalat istihdamını artıracağını savundu.
Trump endişeli değil
Piyasalardaki bu karmaşaya rağmen dün Air Force One uçağında gazetecilere konuşan Trump, dünya genelinde hisse senedi piyasalarından trilyonlarca dolar değer kaybetmiş olan kayıplar konusunda endişe duymadığını belirtti:
“Hiçbir şeyin çökmesini istemiyorum. Ancak bazen bir şeyi düzeltmek için ilaç almak zorunda kalırsınız.”
Trump hafta sonu Avrupa ve Asya’dan liderlerle görüştüğünü ve bu hafta yürürlüğe girecek olan 50%’ye varan gümrük vergilerini düşürmeye ikna etmeyi umduklarını söyledi.
“Masaya geliyorlar. Konuşmak istiyorlar ama bize yıllık bazda çok para ödemedikleri sürece konuşmak yok.” diyen Trump’ın geçen hafta açıkladığı gümrük vergileri, diğer liderler tarafından şaşkınlıkla karşılanmış ve dünyanın iki numaralı ekonomisi olan Çin’in misilleme vergilerini tetiklemişti.
Trump’ın başkan adaylığını destekleyen Stanley Druckenmiller’dan Bill Ackman’a milyarder fon yöneticileri, Trump’ın Washington yararına küresel ticareti şekillendirmeyi amaçlayan gümrük vergilerini eleştirdi. Ackman, “ekonomik bir nükleer savaşı” önlemek için vergilerin durdurulması çağrısında bulundu.
Hedge fonları harekete geçti
Hedge fonları, Trump’ın gümrük vergilerinin küresel finans piyasalarında bir çöküşü tetiklemesinin ardından, Covid’in 2020’de küresel ekonominin büyük bölümünü kapatmasından bu yana en büyük marj çağrılarıyla karşı karşıya kaldı.
Wall Street bankaları, hedge fonu müşterilerinden, varlıklarının değeri düştüğü için kredilerine teminat olarak daha fazla para vermelerini istedi. Birkaç büyük banka, 2020’nin başlarında pandeminin başlangıcından bu yana müşterilerine en büyük teminat çağrılarını yaptı.
Teminat çağrıları, geçen haftanın sonunda küresel piyasalarda yaşanan yoğun çalkantının altını çiziyor. Trump’ın açıkladığı devasa gümrük vergileri iki gün içinde ABD hisse senetlerinden 5,4 milyon dolar silerken, Çin’in de kendi vergileriyle karşılık vermesi küresel ekonomide resesyon korkularını derinleştirdi.
Yatırımcılar altına akın etti
Gümrük vergilerinin yol açacağı küresel ticaret savaşı ve ABD’de olası bir resesyon endişeleriyle, yatırımcılar pandemiden bu yana görülmemiş seviyelerde altın fonlarına yöneliyor.
Altın, ABD Hazine tahvilleri ve nakit gibi liman varlıklarına yönelik geniş çaplı kaçışın bir parçası olarak salı günü ons başına 3.148,88 dolara ulaşarak rekor kırdı. Daha sonra 3.114 dolara geriledi ve 1986’dan bu yana en güçlü üç aylık performansı da dahil olmak üzere bu yıl 17%’den fazla artış gösterdi.
Standard Chartered’ın hesaplamalarına göre, küresel ticaret savaşı korkularının arttığı bir ortamda, yatırımcılar bu yılın ilk çeyreğinde altın destekli borsa yatırım fonlarına 19,2 milyar dolardan fazla para akıttı. Bu, pandemiden bu yana dolar bazında en büyük girişe işaret etti.
Bank of America tarafından gerçekleştirilen son fon yöneticisi anketine göre, yatırımcıların portföylerindeki nakit miktarı -bir ihtiyat göstergesi olarak görülüyor- son beş yılın en büyük aylık miktarında artış gösterdi.
Analistler ne diyor?
Hedge fonu Ten Cap Pty’nin kurucusu Jun Bei Liu: “Hisse senedi piyasasında anlaşılır bir kapitülasyon görüyoruz. Bu dalgalanma bir süre daha devam edecek.”
KCM Trade’in baş piyasa analisti Tim Waterer: “Yatırımcılar en büyük iki ekonominin gümrük vergileri konusunda karşı karşıya gelmesini endişeyle izliyor ve her ikisinin de uzun süreli bir ekonomik kavgadan nakavt darbeleri alabileceğinden korkuyor. Ne ABD ne de Çin birbirlerine yeni gümrük vergileri uygulama konusunda geri adım atmıyor ve bu gerilimli ortamda risk varlıklarından vebadan kaçar gibi kaçınıldığını görmek şaşırtıcı değil.”
Brown Brothers Harriman’dan Win Thin: “Vergilerden kaynaklanan piyasa düşüşünün bu hafta da devam etmesini bekliyoruz. (Trump’ın piyasalardaki görünümü düzeltmek için herhangi bir hamlede bulunmayacağı) mesajı göz önünde bulundurulduğunda, hisse senedi piyasalarında muhtemelen satışlar devam edecek ve Hazine tahvilleri muhtemelen yükselmeye devam edecek.”
Burada yer alan bilgiler yatırım tavsiyesi içermez. Bilgi için: Midas Sorumluluk Beyanı
Bu içerik hazırlanırken faydalanılan kaynak: Bloomberg1, 2, The Financial Times, Reuters
