Borsa sabrı zorlayan bir yer.
Bir gün endeksler yükselir, ertesi gün sert bir satış gelir. Bu iniş çıkışlarda, yatırımcının en büyük silahı ise hazırlıklı olmak.
İşte opsiyonlar, kayıpları sınırlamak için kullanabileceğin araçlardan biri.
Charles Schwab opsiyon koçu Brent Moors’un anlattığı yedi yöntem, yalnızca zararı sınırlamakla kalmayıp, piyasada daha bilinçli adım atmana yardımcı olabilir.
1. Sınırlı riskle hareket et
Opsiyonlarda en büyük tuzak, kaybın sınır tanımadan büyüyebilmesi.
Mesela tek başına put satmak cazip görünebilir: prim gelir, “küçük bir ek kazanç” hissi verir. Ama hisse sert düşerse, kayıp da hızla büyür.
Daha güvenli bir yaklaşım, aynı anda bir put satıp, daha düşük fiyatlı bir put almak (short put vertical) olabilir. Bu strateji, prim gelirini biraz azaltır ama en kötü senaryoda kaybının ne kadar olacağını bilmeni sağlar.
Örneğin, hisse 50 dolardan satılık bir put’la korunuyor ve 45 dolardan da put satın alıyorsun. Hisse 40 dolara düşse bile, kaybın önceden belirlenmiş sınırın ötesine geçmez.
Bu basit ama güçlü bir psikolojik rahatlık sağlar; panik satışları yapmana gerek kalmaz.
2. Portföyünün Delta’sını bil
Delta, portföyünün piyasaya ne kadar hassas olduğunu gösterir.
Toplam delta +15 ise, endeks bir puan düştüğünde portföyün yaklaşık 15 dolar kaybeder. Küçük gibi görünebilir; ama endeks %1 düşerse, bu rakam yüzlerce dolara ulaşabilir.
Delta’yı kontrol altında tutmak için birkaç yol var:
- Yüksek delta getiren pozisyonları azaltabilirsin.
- Negatif delta sağlayan işlemler ekleyebilirsin (örneğin endeks put’ları).
- Endekse karşı hedge açabilirsin.
Delta’yı bilmek, portföyünün piyasa karşısındaki açıklığını ölçmek demek. Bunu bilmek, ani dalgalanmalarda kafanın karışmasını önler ve stratejini önceden planlamanı sağlar.
3. Kârı zamanında realize et
Kâr almak, portföy riskini azaltmanın en basit yollarından biri.
Diyelim Tesla put’unda kârdasın. Satıp cebe koymak, sadece kârını realize etmeni değil, aynı zamanda portföyün volatilitesini düşürmeni de sağlar.
Örneğin 5.000 dolarlık bir pozisyonun %20 kârda. Satarsan hem 1.000 doları cebe koyarsın hem de endeksteki ani düşüşlerde artık bu pozisyon için endişelenmezsin.
Bu küçük gibi görünebilir, ama bu alışkanlık uzun vadede portföyünü ciddi şekilde korur.
4. Hedge ile düşüşe karşı sigortala
Portföyün çoğunlukla banka veya teknoloji hisselerinden oluşuyor ve düşüş ihtimali artıyor diyelim. Endeks üzerine put almak, kaybı sınırlayan bir sigorta gibidir.
Mesela portföyün endeksle paralel hareket ediyor ve endeks %5 düşerse portföyün 3.000 dolar kaybedebilir. Aldığın put opsiyonu 1.200 dolar kazandırırsa, net kayıp 1.800 dolara düşer. Bu, olası büyük düşüşlerde portföyünü ciddi şekilde korur.
Unutma, hedge’in de maliyeti var. Prim zamanla erir, piyasa yükselirse hedge zarar yazabilir. Ama büyük düşüşleri düşününce, bu maliyet çoğu zaman mantıklı bir sigorta bedelidir.
5. Stop-Loss emirleri ile kaybını sınırla
Stop emirleri kusursuz olmasa da ama pratik bir çözüm. 100 dolardan aldığın hisse 110 dolara çıkmış diyelim, 105 seviyesine stop koyarsan, fiyat hızla düşse bile kayıp belirli bir seviyede sınırlı kalır.
Daha kötü bir fiyattan gerçekleşebilir, ama hiç stopsuz kalmaktan iyidir.
Stop kullanırken dikkat et: Küçük dalgalanmalarda tetiklenmemesi için fiyat seviyesini iyi seç.
Yanlış stop, seni erken çıkarmak zorunda bırakabilir; doğru stop, panik satışlarını önler.
6. Portföyünü çeşitlendir
Portföy sadece farklı hisselerden değil, farklı sektörlerden de oluşmalı.
Enerji, sağlık veya tüketim gibi bazı sektörler endeksle düşük korelasyona sahiptir. Bu sektörleri portföye eklemek, dalgalanmayı yumuşatır.
Örneğin endeks %10 düşerken enerji hisseleri %2 yükselebilir. Böylece portföyün toplam kaybı sınırlanır.
Çeşitlendirme, tek başına risk yönetimi değil; aynı zamanda fırsat yaratma aracıdır.
7. Kendine “Piyasa %10 düşerse ne olur?” sorusunu sor
Tarihsel olarak %10’luk düzeltmeler sık yaşanır, %30’u aşan düşüşler ise yaklaşık on yılda bir görülür.
Bu senaryoları kafanda canlandırmak, panikle yanlış hamle yapmanı engeller.
Portföyünü farklı senaryolara karşı test etmek, yatırımcının en değerli alışkanlıklarından biridir.
Örneğin bir senaryo tablosu çıkar: piyasa %5 düşerse portföyün kaybı X dolar, %15 düşerse Y dolar. Böylece hangi seviyelerde hangi önlemleri alman gerektiğini önceden görebilirsin.
Son söz
Opsiyonlar her zaman hızlı getiri için değil çoğu zaman da portföyü korumak için vardır.
Sınırlı riskli stratejiler, hedge’ler, stop emirleri ve çeşitlendirme ile dalgalanmalara karşı güçlü bir kalkan inşa edebilirsin.
Önemli olan, piyasaya uygun zamanda ve bilinçli şekilde kullanmak.
Burada yer alan bilgiler yatırım tavsiyesi içermez. Bilgi için: Midas Sorumluluk Beyanı
