Hisse Senedi Nedir? Hisse Senedi Çeşitleri Nelerdir?

Yatırımcılar için son derece kıymetli bir finansal varlık olan hisse senetleri, yatırım dünyasına girmek isteyen herkes için bilinmesi gereken en önemli kavramlar arasındadır. “Ben yatırım dünyasında daha yeniyim” diyorsan hisse senedi nedir, hisse senedi türleri nelerdir, şirket nedir ve halka arz ne demektir; öğrenmek için en doğru yerdesin!

👩‍💻 En kısa haliyle: Hisse senedi nedir?

10 bin daireden oluşan bir apartman ve her dairenin ayrı 10 bin tapusu olduğunu hayal edelim. İşte bu apartman halka açık bir şirketi, her bir dairenin tapusu ise bu şirketin hisse senedini temsil eder.

Nasıl ki bir apartman dairesinin tapusu, o dairenin mülkiyetinin yani sahipliğinin kimde olduğunu gösterirse, hisse senetleri de bir şirketin belirli bir parçasının sahipliğinin kimde olduğunu gösterir. Halka açık bir şirketin tek bir adet hissesine dahi sahip olmanız, o şirketin ortağı olduğunuzu gösterir.

• Bu yüzden hisse senetlerinin bir diğer adı da “pay senedi”dir. Şirketin bir payının sahipliğinin kimde olduğunu temsil eder.

Halka arz olmuş her şirketin hisse senedinin alım ve satım işlemleri herkese açıktır.

Hisse senedi alırken nelere dikkat etmen gerekir?

Öncelikle dikkat etmen gereken noktalardan bazılarını şöyle sıralayabiliriz:

• Şirketin sunduğu ürün veya hizmetin geleceği nasıl?
• Şirket en yüksek gelirini hangi faaliyetinden kazanıyor?
• Şirket gelirlerinin ne kadarlık kısmı kâr?
• Rakip şirketlerin ürünlerine göre şirketin ürünlerinin rekabet avantajı nasıl?
• Şirketin sektördeki payı ne kadar?
• Şirket her sene düzenli olarak kârını artırıyor mu?

👉 Peki, bir hisse senedi nasıl ortaya çıkar? Hisse senetlerinin ortaya çıkabilmesi için bir şirketin sadece kurulmuş olması yeterlidir. Şirketler kuruldukları andan itibaren önceden belirledikleri ortaklık yapısına uygun olarak hisse senetlerini çıkarır.

• Öte yandan bir şirketin hisse senedini alabilmek için, ilgili şirketin “halka arz” olması gerekir. Bu yüzden her şirketin hisse senedini alamayız. Yani şirketlerini halka açmaları, aslında hisse senetlerini halka açmaları anlamına gelir. Böylece halkın kendi şirketlerine yatırım yapmalarına izin vermiş olurlar.
• “Şirketler neden ve nasıl halka arz olurlar veya bu halka arzlara nasıl katılabilirim?” gibi soruların varsa, detaylı bilgi için Halka arz nedir? içeriğimize buradan ulaşabilirsin.

Hisse senetleri hem halka arz olan şirket için hem de potansiyel yatırımcı için büyük önem taşır. Bunun sebebi; hisse senetlerinin her iki taraf için de fayda sağlamasıdır.

Halka arz olarak hisse senetlerini yatırımcılara sunan şirket için bu olay bir sermaye artırma aracı, yani gelecekteki yatırımları, borçları, planları ve hedefleri için bir para kaynağı olur. Yatırımcılar için de hisse senetleri hem birikimlerini değerlendirmeleri hem de sevdikleri markaların üretimlerine dahil olmaları için bir fırsat sağlar.

🤔 Şöyle düşünebiliriz: Gündelik yaşantımızın içerisinde neredeyse onlarca markanın ürün ve hizmetini kullanıyor yani “tüketiyoruz.” Bu markaların ürün ve hizmeti ise aslında hayatımızın birçok noktasında yaşantımızı daha kolay ve keyifli hale getiriyor. İşte hisse senetleri, ürünlerini severek kullandığımız bu markaların sadece tüketiminde değil, üretiminde de rol almamızı sağlıyor.

• Sabah kahvemizi Starbucks’tan alırken kasada ödeme yapmak kadar kolay bir şekilde Starbucks hisselerine yatırım yapabiliriz. iPhone’dan Uber çağırmak kadar kolay bir şekilde Uber hissesi veya Apple hissesi alabiliriz. Ya da Instagram’da story paylaşmak kadar kolay bir şekilde Facebook (Meta) hissesi de alabiliriz.

Günlük hayatımızda yer edinen markaların ürünlerini sadece tüketecek miyiz yoksa üretimlerinde de rol alacak mıyız; işte bu tamamen bize kalmış.

Uzun lafın kısası, “Hisse senetleri; şirket ortaklarının sahipliğini belgelendirir.” deyip detaylara inelim.

🗳 Hisse senetleri yatırımcılarına ne gibi haklar sağlar?

• Yatırım yaptığın şirket, eğer yıllık gelirinin bir bölümünü kâr payı yani temettü olarak dağıtma kararı alırsa, bu temettüden almaya hak kazanırsın.
• Eğer ilgili şirket, genel kurulunda yatırımcılarına oy kullanma hakkı veriyorsa, elinde hisse senedin olduğu için sen de ortaklardan sayılırsın ve şirketin genel kurullarında oy kullanabilirsin. Örnek olarak, Apple her sene ocak ayında düzenlediği yıllık hissedar toplantılarında yatırımcılarına oy kullanma hakkı sunar. Midas’la aldığın her hisse senedi, senin adına yazıldığı için bu oy kullanma hakkını kullanabilirsin.

👥 Hangi şirketler hisse senetlerini halka arz edebilir?

Şirketlerin hisse senetlerini halka arz edebilmeleri için belirli bir yapıda olmaları gerekir. Bu şirket yapılarından bazıları şunlardır:

1. Anonim şirketler
2. Paylı komandit şirketler
3. Özel kanunlarla kurulmuş şirketler

Bunlarla beraber hisselerin ihraç edilebilmesi için ilgili denetim kurumlarından onay alınması gerekir.  Örneğin, ABD borsasına hisse ihraç etmek isteyen şirketler U.S. Securities and Exchange Commission – SEC (ABD Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu) denetiminden geçmeli, Türkiye borsasında hisse ihraç etmek isteyen kuruluşlar ise Sermaye Piyasası Kurulu (SPK)’ndan onay almalıdır.

🔎 Hisse Senedi Türleri Nedir?

🚀 Büyüme Hisse Senetleri 

“Yeni doğacak bir Amazon’a, Apple’a veya Google’a Geç Kalmadan Yatırım Yapmak İster miydin?”

Yatırımcıların gözünde diğer şirketlere kıyasla çok daha güçlü büyüme potansiyeline sahip olan şirketlerin hisse senetleridir. Bu hisse senetlerinin performansları tarihsel olarak diğer hisse senedi türlerine oranla çok daha yüksek bir volatiliteye (oynaklığa) sahiptir.

• Yani yükselen bir büyüme hissesi çok fazla yükselebilirken, düşen bir büyüme hissesi de çok hızlı ve büyük bir oranda düşme ihtimaline sahiptir.

Yatırımcıların büyüme hisselerinden asıl beklentileri, ne temettü (kâr payı) kazandırmaları ne de hisselerin zor zamanlarda stabil kalarak değerlerini korumalarıdır. Çünkü büyüme hisseleri kazandıkları gelirleri temettü (kâr payı) olarak yatırımcılarına dağıtmaz.

• Bunun yerine kazandıkları bu gelirleri mevcut işlerine tekrar yatırarak kısıtlı bir zaman içerisinde hızlı bir büyüme ivmesi yakalamaya çalışırlar.

Büyüme hisseleri aynı zamanda çok yüksek F/K (Fiyat/Kazanç) oranlarına sahiptir. Yani borsada işlem gördükleri fiyatları, kazançlarına oranla çok daha yüksektir.

• Bunun birincil nedeni, büyüme hisselerinin sahip olduğu çok yüksek beklentilerdir. Yatırımcılar “Bir sonraki Apple’ı / Tesla’yı keşfetmek” hayaliyle bu şirketlere yatırım yaparlar. Böylece ileride hisse fiyatlarının yükseleceği beklentisi F/K değerini yükseltebilir. Yani, büyüme şirketleri “şu anda” kazandıkları gelirleri üzerinden değil, “gelecekte” kazanacakları gelirleri üzerinden fiyatlanırlar.
• Bir diğer nedeni ise büyüme şirketlerinin AR-GE, pazarlama, üretim maliyeti ve yeni yatırımlar gibi yüksek giderleridir. Bu giderler gelirlerini büyük oranda silerek, net kârlarını düşürür. Kimi zaman da zarar etmelerine neden olur.

Bu yüzden büyüme hisselerinin F/K değerleri çoğu zaman ya çok yüksek ya da negatiftir.

Midas’ta bulunan bazı büyüme hisseleri:

💰 Temettü Hisse Senetleri

“Yatırımlarından Aylık Maaş Alır Gibi Para Kazanmak İster miydin?”

Temettü şirketlerinin hisseleri, yatırımcılarına pasif gelir sağlayan şirketlerin hisse senetleridir. Aylık, üç aylık, 6 aylık veya yıllık frekanslarla düzenli olarak temettü (kâr payı) ödemeleri gerçekleştirirler. Hatta bu temettüler bazen o kadar yüksek olur ki sadece bu kârdan yatırımcılar aylık ihtiyaçlarının büyük bir çoğunluğunu karşılayabilir.

Midas’ta bulunan ve düzenli olarak temettü veren hisseler:

💎 Değer Hisse Senetleri

“Gerçek Değerine Ulaşmadığını Düşündüğün Hisse Senetleri Var mı?”

Değer hisseleri yukarıda bahsettiğimiz büyüme hisselerinin tam tersi konumunda yer alan, görece “ucuz” hisse senetleridir. Büyüme hisselerinin çok yüksek olan hisse fiyatlarına zıt olarak, kazandıkları gelire ve kâra oranla daha düşük hisse fiyatlarına sahiptirler. Bu yüzden yatırımcılar bu şirketleri “değer” hisseleri olarak görür.

• Sektörlerine oranla sahip oldukları düşük hisse fiyatları yüzünden, değer hisseleri düşük F/K değerlerine sahiptir. Yani hisse “fiyatı”, “kazançlarına” oranla daha düşüktür.

Şirket performanslarına ve finansal güçlerine oranla daha düşük hisse fiyatlarına sahip olan değer hisseleri, genellikle gelirlerinin büyük bir kısmını temettü (kâr payı) olarak yatırımcılarına dağıtmayı tercih eder.

• Değer hisseleri büyüme hisselerine kıyasla daha stabil hisse fiyatlarına sahiptir. Kötüleşen bir ekonomik ortamda daha güçlü durmayı başarırlar. Öte yandan yükselen bir ekonomik ortamda büyüme hisseleri kadar yüksek bir hisse performansı sergilemezler.

Midas’ta bulunan bazı değer hisseleri:

👑 Birinci Sınıf Hisse Senetleri

“Dünya devlerine ortak olmak!”

Dünyanın en büyük şirketlerinin içerisinde yer aldığı bu hisse senetleri, muazzam kazançları ve dünya pazarındaki dominansları nedeniyle kendi iş alanları içerisinde neredeyse “tekel” konumundadırlar. İş modelleri kendilerine has ve herhangi bir ekonomik krizde kolay kolay dize gelmeyecek kadar da finansal güce sahiptirler.

Özellikle Amerikan borsalarına yeni giren yatırımcıların ilgilerini çeken bu hisse senetleri, Apple veya Google gibi günlük hayatımızın vazgeçilmezleri arasındadır.

Midas’ta bulunan bazı birinci sınıf hisseler:

🛡 Defansif Hisse Senetleri 

“Fırtınalı Bir Ekonominin Sığınak Hisseleri”

Borsaların durumu ne olursa olsun, düzenli olarak kâr eden ve temettülerini dağıtmaya devam eden şirketlerin hisse senetleridir. Genelde gıda, ilaç üreticileri ve kamu şirketleri gibi hayati önemde ürünler sunan firmalar oldukları için ürünlerine olan talep her zaman yüksektir. Böylece düzenli bir gelir dengesine ve kâr oranına sahiptirler.

• Geçmişte borsaların büyük düşüş yaşadığı dönemlerde diğer hisselere oranla daha az düşerek yatırımcıların portföylerini korumuşlardır.
• Öte yandan, karşılaştırmalı olarak daha az hareketli (volatil) hisse performanslarına sahiptirler. Bu yüzden güçlü yükseliş dönemlerinde diğer hisselere oranla daha az kazandırabilirler.

Midas’ta bulunan bazı defansif hisse senetleri

🇹🇷 Borsa İstanbul (BIST) Hisse Senetleri 

Tostunu Arçelik tost makinesinde kızartıp atıştırmalıklarını Ülker’den tercih ediyorsan veya alışverişini BİM’den yapıp seyahatlerinde Türk Hava Yolları’nı tercih ediyorsan neden bu şirketlere yatırım yapmayasın? Tüketimlerinde rol aldığımız Türk şirketlerinin üretimlerinde de rol almak, Borsa İstanbul’a yatırım yaparak mümkün.

Borsa İstanbul (BIST) içerisinde 436 adet Türk şirketinin hisse senedi kayıtlıdır ve hisse senetleri burada günlük olarak işlem görür.

• Not! Amerikan Borsalarından farklı olarak BIST’te işlem gören hisse senetleri en fazla %10 artar veya azalır. Bu kural pandemi döneminde yatırımcıları oynak fiyat hareketlerine karşı korumak amacıyla konulmuştur ve “Tavan-Taban” uygulaması olarak bilinir.

Türkiye’nin ve dünyanın belirli sektörlerini takip edip yatırım yapanlar, Borsa İstanbul’un sektör bazlı endekslerini inceleyebilir. BIST içerisinde yatırımcıların birikimlerini değerlendirebileceği 23 adet sektör bulunmaktadır. Sabancı Holding, Akbank, Türk Hava Yolları, Petkim gibi ulusal sektör devleri dahil olmak üzere 436 şirketin hisse senedine ev sahipliği yapar.

Hisse senedi türlerini öğrendiğimize göre o halde şimdi de hisse senetlerinin kilit noktası olan şirketler hakkında biraz bilgi edinelim.

‼️ Hisse senedi yatırımında nelere dikkat etmen gerek?

Hisse senetlerinin borsada en çok işlem gören yatırım aracı olduğu bir gerçek. Peki hisse senedi yatırımı yapmak için dikkat etmen gereken şeyler neler? Biz senin için birkaç önemli noktayı buraya bırakıyoruz:

• Yatırımda bulunacağın şirketin analizini (kalitesini ve geçmiş vakalarını) iyi yapmalısın.
• Küçük adımlarla borsada deneyim kazandığından emin olmalısın.
• Yatırım yapacağın sektörü iyi seçmelisin. Bildiğin bir sektörde yatırım yapmak daha akıllıca olacaktır.
• Beklenen getiri hakkında gerçekçi olmalı, portföyünü belirli aralıklarla takip etmelisin.
• Hisse senedinin hızlı bir şekilde nakde çevrilebileceğini unutmamalısın.
• Dalgalanmalara dikkat etmelisin. Dalgalanma aralığı yükseldiğinde veya hızlandığında risk de yükselir.
• Alacağın risk karşısında sahip olacağın getirinin analizini iyi yapmalısın.
• Zaman ufkunu, yani hisse senedini elinde ne kadar tutacağını belirlemelisin.

Hisse senetlerinin değerleri şirketin bilançosuna, aldığı yatırım kararlarına ve daha pek çok nedene bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Bu yüzden risk nispeten yüksektir. Sana tavsiyemiz yatırım yapmadan önce hem borsada hem de yatırım yapmayı planladığın sektörde deneyim kazanman olacaktır.

🤔 Bu yazımızda neler öğrendik?

• Hisse senedi nedir?
• Şirket nedir ve hisse senedi neden önemlidir?
• Şirketler neden halka arz olurlar?
• Hisse senedi yatırımı yaparken nelere dikkat etmen gerekir?

Bu içerik, içeriğin yayınlandığı günkü veriler baz alınarak hazırlanmıştır. İçerikte geçen hedef fiyat tahminleri, uzman ve analist yorumları bu içeriğin yayınlandığı tarihte geçerlidir. Bu tahmin ve yorumlar zaman içinde değişkenlik gösterebilmektedir. Bu sayfada yer alan haberler ve haberlerin içerdiği şirketler hakkındaki bilgiler yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Kullanılan hisse işlem görselleri; hisse adı, fiyatı ve grafikleri de dahil temsilidir, yatırım tavsiyesi değildir.

Detaylı bilgi için: Midas Sorumluluk Beyanı

Bu konuyu Midas+ YouTube kanalımızdan da öğrenebilirsin;