Borsada çeşitli işlemleri gerçekleştirebilmek için farklı emir türleri kullanılır. Bu emirler, yatırımcıların kâr oranlarını doğrudan etkiler. Bu nedenle bireyler, doğru emir tiplerini seçerek kâr oranlarını maksimum seviyeye çıkarmayı hedefler. Borsa emirleri, yatırımcıların alım satım işlemlerine dair direktifler olarak tanımlanabilir. Borsada sık kullanılan bu direktiflerden biri de normal emirdir. Normal emir; 1 lot ve katlarından oluşur. Küsuratsız olarak verilen bu emirler, farklı çeşitleriyle yatırımcılara değişik kârlar sunar. Borsada normal emir nedir sorusuna kısaca bu şekilde yanıt verilebilir.

Normal Emir Ne İşe Yarar?   

Normal emirler, pek çok amaçla kullanılabilir. Kâr elde etmek ve piyasanın gidişatına göre aksiyon almak için tercih edilen normal emirler, girişimcilerin sağlıklı adımlar atmalarına olanak tanır. Risk oranı az olan bu emirler sayesinde kişiler doğru karar verebilir. Normal direktifler, yatırımcıların doğrudan işlem yapabilmeleri ve kâr oranlarını arttırabilmeleri adına son derece önemlidir. 

Normal emirler, işlevlerine göre farklı çeşitlere ayrılır. Bunlar; limit fiyatlı, özel limit fiyatlı, özel limit değerli, kalanı iptal et, açılış ve kapanış fiyatlı şeklinde sıralanır. Normal emirler genellikle kripto dışındaki borsalarda kullanılan bir direktif türüdür. Bu emir türü, borsa tarafından verilen fiyat ve çevresinde işlem yapmak için kullanılır. Özel emirler ise borsa tarafından belirlenen limitlerin üzerinde işlem yapmaya olanak sağlar.

Norveç Varlık Fonu'ndan Türk Şirketlerine 1,3 Milyar Dolar Yatırım!

Borsada Nasıl Emir Verilir?

Borsada yatırımcılar emirlerini doğrudan iletemez. Girişimciler, alım satım emirlerini aracı kurumlar vasıtasıyla borsaya bildirir. Aracı kurumların ise bu emir taleplerini piyasaya uygun şekilde düzenleyerek iletmeleri gerekir. Yatırımcıların öncelikle aracı kurumlara ilettiği bu direktiflere müşteri emri adı verilir. Bu kurumların, müşterilerden alarak borsaya ilettiği taleplere ise borsa emirleri denir. Borsa emirlerinin yazılı olarak iletilmesi gerekir. BIST normal emirler de aynı şekilde gerçekleştirilir.  

Aracı kurumlar, müşterilerinden gelen emir taleplerini borsanın koşullarına göre bu mecraya hitaben düzenler. Borsaya iletilen bu direktifleri, normal ve özel emir olarak ayırmak mümkündür. Özel emirler; günlük, anlık ve tarihli olmak verilebilir. Özel emirlerin gerçekleşmesi için borsanın onay verme şartı vardır. Normal emirlerin işleme alınması ise daha kolaydır.   

Nominal değer; para, çek, hisse senedi, tahvil ve pul gibi çeşitli menkul kıymetlerin üzerinde yazılı olarak belirtilen miktardır. Bahsedilen kavram, itibari değer olarak da bilinir. Nominalin kelime anlamı ise “yazılı olan ifade” şeklindedir. Söz konusu terim, finans ve ekonomide sıklıkla kullanılır. Nominal değer, alım gücünü temsil etmeyen yazılı miktar olarak da açıklanabilir. Bu açıdan reel kıymetten ayrılır. İtibari değer, par veya face value olarak da bilinir. 

Kıymet miktarını belirten bu terim, yalnızca hisse senedi veya tahvillerin üzerinde yazan değerdir. Bono nominal değer nedir sorusunun yanıtı ise senedin vadesinde ödenecek tutar şeklinde açıklanır. Kıymetli evrakta bu kavramda spekülatif veya değişken unsurlar, aksi belirtilmediği sürece yer almaz. Nominal değer nedir sorusuna bu şekilde cevap verilebilir.  

1 TL nominal değerli pay ne demek sorusunu kapsamlı bir şekilde açıklamak bu terimin çok daha iyi anlaşılmasını da mümkün kılar. Şirketler pay dağıtırken itibari kıymetleri baz alınır. Bu bağlamda 1 TL nominal değerli hisse miktarından söz edilebilir. Bahsedilen durumdaki pay dağıtımında, kıymeti en az 1 TL olan hisselere hak verileceği ifade edilir.

Borsada Hisse Seçme Rehberi: Beta Katsayısı Mucizesi

Hisse Senetlerinde Nominal Değer Nedir?

Hisse senetleri için de itibari değer kavramını bilmek önemlidir. Bu sayede yatırımcı belgitler üzerinde yer alması gereken bilgilere hâkim olur. Nominal değer hesaplamaları ile belirlenen tutar, senedin üzerinde bulunmalıdır. Pay belgitlerinin toplamı, şirketin esas sermaye tutarını gösterir. Türk Ticaret Kanunu’na göre ülkemizdeki en düşük nominal hisse değeri 1 kuruş olarak belirlenmiştir. Şirketler hisse senetlerindeki pay miktarını kanunen seçilenden yüksek olması şartıyla özgürce düzenleyebilir.

Hisse Senedinin Nominal Değeri Nasıl Hesaplanır?

Nominal değer nasıl hesaplanır sorusuna cevap vermek için senette belirtilen bilgilere göz atmak gerekir. Örneğin senet üzerinde 1 TL olarak gösterilen hissenin miktarı ele alınabilir. Bu miktarın itibari değer hesaplamasındaki karşılığı yine 1 TL’dir. Belgeler üzerinde fiilen yer alan miktar önemlidir. Hisse senedi nominal değeri nasıl hesaplanır sorusuna kısaca ödenmiş sermayenin, şirketin henüz bedelini vermediği belgit adedine bölünmesi şeklinde cevap verilebilir.  

Bir Payın Nominal Değeri Ne Anlama Gelir?

Nominal değer ne demek sorusu, pay üzerinden ele alındığında en küçük miktarı gösterir. Söz konusu kavram, şirketin en yüksek sermayesi kadar olabilir. Firmalar itibari değerleri kendileri belirleyebilir. Genellikle sermayenin dağıtımını kolaylaştırmak için katlanabilir veya bölünebilir miktarların kullanılması önerilir. İtibari değer, ara kazanç ticareti gibi çeşitli işlemlerin tahvilleri için de vade sonunda yatırımcının alacağı toplam bedeli ifade edebilir. Senet, faiz şartı taşımıyorsa belirtilen miktar kredi değeri ile aynı olur.

Bireysel ve kurumsal varlıkların sahip olduğu bir piyasa değeri vardır. Bu değerin bulunması için varlık ve yükümlülüklerin hesaplanması gerekir. Mevcut para, taşınmaz ve gayrimenkul değerinden borç miktarı çıkarılınca elde edilen sonuç, net aktif değeri olarak tanımlanır. Başka bir ifadeyle, bilançoda yer alan varlıklardan yükümlülükler çıkarılınca elde edilen sonuç net aktif değeridir.

Net aktif değer hesaplama örneklerinden bahsetmeden önce varlık ve yükümlülük kavramlarına değinmek faydalı olur. Piyasada değeri olan her unsur, varlık olarak tanımlanır. Örneğin; gayrimenkul, araba, hisse, nakit para ve teknolojik eşyalar birer varlıktır. Masraflar ve borçlar ise yükümlülük kapsamına girer. Net aktif değeri, varlık ile yükümlülük arasındaki farkı ifade eder.

Net aktif değer formülü, varlıkların cari piyasa koşullarında satılmaları durumunda kazanılması muhtemel nakit miktarını ifade eder. Bu formül; kişisel olarak sahip olunan malların yanı sıra şirket sermayeleri, taşınmazları ve yatırım fonları için de uygulanabilir. Söz konusu değer, enflasyon ve döviz kuru gibi etkenler hesaba katılarak belirlenir.

Borsada Hisse Seçme Rehberi: Beta Katsayısı Mucizesi

Net Aktif Değeri Yöntemi ile Hesaplama Nasıl Yapılır?

“Net aktif değeri nasıl hesaplanır?” sorusunu yanıtlarken güncel piyasa şartlarını göz önünde bulundurmak gerekir. Her varlığın piyasada belli bir değeri vardır. Enflasyon veya talebin artıp azalmasına bağlı fiyat değişiklikleri, bu değeri etkiler. Yükümlülükler de aynı şekilde enflasyondan veya döviz kurundaki artıştan etkilenebilir.

Net aktif değer formülü, yükümlülüklerin varlıklardan çıkarmasına dayalıdır. Gayrimenkul, hisse ve nakit varlıklarının toplam değeri 1.000.000 TL olan bir kişinin 250.000 TL borcu olduğunu varsayalım. Bu durumda kişinin varlıklarının net aktif değeri 750.000 TL olarak hesaplanır. Söz konusu hesaplama, varlık ve yükümlülüklerin mevcut piyasa koşullarındaki durumuna göre yapılır.

Yatırım Fonlarının Net Aktif Değeri Nasıl Hesaplanır?

Yatırım fonlarından bahsetmeden önce “Pay başına net aktif değer nedir?” sorusunu yanıtlamak faydalı olur. Bu kavram; belli bir hisseye veya fona paydaş kişilerin sahip oldukları varlıkların, değerlerin, alacak ve borçların hesaplanmasıyla elde edilen sonucu ifade eder. Yatırım fonlarının net aktif değer hesaplaması da bu çerçevede yapılır. Hisselerin sahip oldukları parasal varlıktan yükümlülükler çıkarıldığında söz konusu değere ulaşılır.  

Yatırım fonlarının net aktif değerleri, gün içinde değişiklik gösterir. Başka bir ifadeyle, gün sonunda elde edilen fon fiyatı, net aktif değer olarak tanımlanır. Söz konusu değer hesaplandıktan sonra elde edilen rakam paydaşlara eşit bir biçimde bölünür.

Şirketlerin Net Aktif Değeri Nasıl Hesaplanır?

Şirketlerin sahip oldukları parasal varlıklar, gayrimenkuller, taşınmazlar, alacaklar ve borçlar net aktif değerini belirler. Kişisel varlıklarda ve yatırım fonlarında olduğu gibi şirketlerde de bu değer, varlıklardan yükümlülüklerin çıkarılmasıyla hesaplanır. Firmaların değerleri yıllık sonuçlar üzerinden elde edilir. Şirketlerde net aktif değer, amortisman üzerinden belirlenir. Firma varlıkları, yıl sonunda hesaplanır ve amortisman bedelleri elde edilen sonuçtan düşülür. Böylece şirketlerin net aktif değeri bulunur.

Genellikle anonim ortaklıklar tarafından tercih edilen nama yazılı hisse senedi, sahibinin adını içeren kıymetli evrak türüdür. 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’na göre hisse senedi, yasal olarak pay senedi şeklinde isimlendirilmektedir. Bu nedenle nama yazılı hisse ile pay senedi kavramları aynı belgeyi ifade eder. 

Anonim şirketlerin payları, ana sözleşmenin sermaye maddesinde hamiline ya da nama yazılı şeklinde belirtilir. Bu kıymetli evrak çeşidinin üzerinde, hissedar kişinin adı ve adresi bulunur. Tüzel ya da gerçek kişilerde de bu durum aynı şekilde uygulanır. Payların tamamen ödenmediği bir şirket, hamiline hisse senedi çıkaramaz. Bu tür durumlarda şirket, paylarını nama yazılı olarak belirtmek şartıyla bastırabilir. Bu yöntem şirket için hem daha avantajlı hem de daha güvenli bir seçenektir. Nama yazılı hisse senedi nedir sorusunun cevabı bu şekilde açıklanabilir. 

Nama Yazılı Hisse Senedinin Basımı için Hangi Belgeler Gerekir?

Anonim şirket nama yazılı hisse senedinin basımı için çeşitli belgelere ihtiyaç duyar. Bu belgeler aşağıdaki gibi sıralanır:

• Anonim şirketin kuruluş gazetesi
• Limited şirket, anonim şirkete geçiş yaptıysa nevi değişikliği gazetesi
• Kuruluştan sonra sermaye artırımı yapıldıysa son sermaye artırım gazetesi
• Kuruluşun ardından unvan değişikliği yapıldıysa unvan değişikliği gazetesi
• Hisse senedinin basımıyla ilgili yönetim kararı
• Güncel hazirun cetveli (Hissedarların adres bilgileri)

Hisse basımıyla ilgili yönetim kararı alamayan şirketler, çeşitli danışmanlık hizmetlerinden yararlanabilir. Danışmanlık şirketleri, hissedar pay kupür düzenlemesi yaptıktan sonra kararı tarafınıza Word dokümanı şeklinde iletir.

Borsada Hisse Seçme Rehberi: Beta Katsayısı Mucizesi

Nama Yazılı Hisse Senedi Nasıl Devredilir?

Anonim şirketlerde nama yazılı hisse senedi devri oldukça kolay bir şekilde yapılır. Nama yazılı hisse senedi örneğinde yer alan devir tablosunu kullanarak bu işlemi dilediğiniz yerde gerçekleştirebilirsiniz. Belgede; devredenin adı, soyadı, imzası bulunur. Ayrıca devralanın adı, soyadı ve imzası bilgileri de mevcuttur. Bu sürecin ardından devir işlemini pay defterine kaydetmeniz gerekir. Kayıt ettirilmeyen devir işlemi, iki kişi arasında satış sözleşmesi olarak kalır. 

Nama yazılı hisse senedinin devrini kısıtlayan hükümler de vardır. Şirket, önemli bir sebepten ötürü devrin gerçekleşmesini engelleyebilir. Örneğin şirket, yararı için rakiplere pay devrini yasaklama hakkına sahiptir. Aynı zamanda payın devredilmesi için yalnızca şirketin kurucu aile bireyleri veya belirli meslek grupları tercih edilebilir.  

Nama Yazılı Hisse Senedinin Diğer Senetlerden Farkı Nedir?

Nama yazılı hisse senedinin en belirgin farkı, bu kıymetli evrak türünde hissedarın adı ve adresinin açıkça belirtilmiş olmasıdır. Tüzel ya da gerçek kişi fark etmeksizin bu işlem uygulanır. Bunun yanı sıra nama yazılı hisse senetlerinin devri de diğer kıymetli evrak türlerine nazaran oldukça kolaydır. Senedin arka tarafında bulunan tabloya gerekli bilgileri girerek kolayca devir işlemini tamamlayabilirsiniz.