🚨 Devre kesici terimi, borsada alım-satımı geçici olarak durduran bir acil durum önlemini ifade eder.
-
Devre kesiciler; panik satışını engellemeyi amaçladığı gibi, söz konusu panik alımlar olduğunda da tetiklenebilir. S&P 500 ve BIST 100 gibi geniş piyasa endeksleri yanı sıra hisse senetleri için de yaygın olarak kullanılır.
Devre kesiciler; dünya çapındaki borsalarda, fiyatlar önceden tanımlanmış seviyelere ulaştığında borsada alım-satımı otomatik olarak durdurarak çalışan geçici önlemlerdir.
1. Borsa İstanbul Genelinde Devre Kesici
Borsa İstanbul’daki en büyük 100 şirketin yer aldığı BIST100 endeksinin ilk eşik olarak belirlenen 5% ve daha fazla düşmesi halinde devre kesici uygulanır. İkinci eşikte ise 7% veya daha fazla düşmesi halinde uygulanır.
Devre kesici de emirlerim gerçekleşir mi?
Kısa cevap: Hayır, hemen gerçekleşmez!
Devre kesici uygulandıktan sonraki ilk 20 dakikada hiçbir alım-satım işlemi gerçekleşmez.
Ardından gelen 5 dakikalık süreç içerisinde, hisse senedinin devre kesici uygulandığı andaki sabit fiyatı üzerinden “tek fiyat yöntemi” ile emirler toplanır.
Bundan sonra gelen 5 dakikalık süre içerisinde bu emirler eşlenerek, aralarından en çok sayıda emrin gerçekleşmesini sağlayacak “tek bir fiyat seviyesinden” gelen bütün emirler gerçekleştirilir.
20+5+5 olmak üzere toplamda 30 dakikanın ardından devre kesicinin kalkmasıyla da “sürekli fiyat yöntemi” ile BIST’te işlemler kaldığı yerden devam eder.
2. Hisse Özelinde Devre Kesiciler (BIST Pazarlarına Göre)
Borsa İstanbul’da bulunan hisse senetleri büyüklüklerine göre 3 farklı pazar içerisinde bulunur. Devre kesici eşiği ve süresi bu pazarlara göre değişkenlik gösterir.
Yıldız Pazar’da Bulunan Hisseler
- Devre kesici eşiği: 10%
- Emir toplama süresi: 5 dk.
- Emir eşleştirme süresi: 2 dk.
Ana Pazar’da Bulunan Hisseler
- Devre kesici eşiği: 7,5%
- Emir toplama süresi: 15 dk.
- Emir eşleştirme süresi: 2 dk.
Alt Pazar’da Bulunan Hisseler
- Devre kesici eşiği: 5%
- Emir toplama süresi: 15 dk.
- Emir eşleştirme süresi: 2 dk.
Bu pazarlarda bulunan hisse senetlerinin detaylı listesi için burayı ziyaret edebilirsiniz.
Borsa İstanbul’un resmi web sitesinde ise devre kesici şöyle açıklanıyor 👉
“BIST 100 endeksinin gün içerisinde, önceki günün kapanışına göre ilk eşik olarak %5 veya daha fazla ve ikinci eşik olarak 7% veya daha fazla oranda düşmesi halinde Endekse Bağlı Devre Kesici Sistemi devreye girecek ve Hisse (Pay) Piyasası, Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasasındaki (VİOP) paya ve pay endekslerine dayalı sözleşmeler ile Borçlanma Araçları Piyasası Pay Repo Pazarı'nda işlemler geçici olarak durdurulacaktır.
EBDKS uygulaması kapsamında referans olarak alınacak endeks, değişim yönü ve oranları gelişen şartlara göre önceden duyurulmak suretiyle Borsa tarafından değiştirilebilecektir.
Uygulamanın devreye girmesi ile birlikte Pay Piyasasında;
“.E”, “.F1”, “F2”, “.G” sıralarındaki işlemler (paylar, gayrimenkul yatırım fonları, girişim sermayesi yatırım fonları, gayrimenkul sertifikaları) 20 dakika boyunca geçici olarak durdurulacaktır. EBDKS’nin devreye girme anında tek fiyat işlem yöntemi kapsamında eşleştirme seansında olan sıralarda, emirlerin eşleştirilip işlemlerin gerçekleşmesinin ardından durdurma olacaktır. Bu aşamada emir iptali veya değişikliği yapılamayacaktır.
20 dakikalık durdurmanın ardından;
-
Sürekli işlem yöntemiyle işlem gören sıralarında 5 dakika boyunca tek fiyat emir toplama uygulanacak ve sonraki 5 dakika içinde eşleştirme yapılarak işlem fiyatları belirlenecek ve duyurulacaktır.
- Tek fiyat işlem yöntemi ile işlem gören paylar tek fiyat emir toplama ile açılacak asgari 10 dakika sürecek emir toplama seansı sonrasında seans akışı kaldığı yerden devam edecektir.” Kaynak
