Finans sektöründe sıkça karşılaşılan bir terim olan konsolide, en temel tanımıyla şirketleri finansal açıdan bir araya getirmektir. İş dünyasının önemli kavramları arasında yer alan konsolidasyon, finansal anlamda uygulanan yöntemleri ve takip edilen süreçleri ifade eder. Konsolidasyon işleminde ayrı şirketler bir araya gelerek faaliyet alanlarında yeni bir tüzel kişilik yaratılır.
Konsolide, şirketlerin ana ortaklık ile birleşme sürecini tanımlamak için kullanılan bir kavramdır. Ayrı şirketler, bu ana ortaklığın kontrolü sayesinde mali tablolarını birleştirir. Bu işlem sonucunda ortak bir mali tablo ortaya çıkar. Ayrıca konsolidasyon, iş alanında doğrudan raporlama ve muhasebe süreçleriyle de ilişkilidir. Firmaların muhasebe departmanları tarafından yürütülen konsolide süreci, ayrı şirketlerin tek sistem üzerinden daha yüksek performans göstermesine yardımcı olur. Uluslararası piyasalarda yatırım yapan şirketlerin üretim alanında birleşmesiyle konsolide işlemi gerçekleşir.
Finansal Konsolidasyonun Şirketler için Önemi Nedir?
Finansal konsolidasyon, birden fazla departmana veya tüzel kişiliğe sahip olan şirketler için çeşitli avantajlar sağlar. İş dünyasında önemli bir işlem olan konsolide, bir kuruluş ile yan şirketlerin finansal verilerini birleştirme ve raporlama için kullanılır. Konsolide raporları ise sermaye bağı olan şirketlerin varlıkları, öz kaynakları, gelirleri ve giderleri gibi mali verilerin okunmasına yardımcı olur. Konsolidenin şirketler için önemini şu maddelerle açıklayabiliriz:
- Performans: Finansal konsolidasyon; yöneticilerin, yatırımcıların ve analistlerin şirket performansını görmesini sağlar. Çeşitli mali raporları tek bir tabloda birleştirmek şirket durumuyla ilgili önemli bilgiler sunar.
- Strateji: Birden fazla şirketin finansal raporlarını birleştirmek, bütçe planlamasını daha düzenli şekilde yapmaya yardımcı olur. Böylece mali verilerle ilgili doğru stratejiler geliştirilebilir.
- Verimlilik: Şirketlerin mali raporlarını tek bir finansal tabloda birleştirmesi maddi kaynakların daha verimli yönetilmesini sağlar.
Konsolide raporlar doğrultusunda finansal durumlarını kontrol altına alan şirketler, faaliyet alanları kapsamında firma ortaklarının daha doğru bilgi edinmesine yardımcı olur. Ayrıca çok ortaklı yapılanmalarda, bu şekilde fon sağlayan kuruluşlara açık bilgilendirme yapılır. Konsolide olmayan şirketler, firmaya bağlı ortaklarla aynı finansal raporları kullanmadıkları için yatırım kontrolü noktasında bilgilendirme karmaşası yaşayabilir.
Konsolidasyon Yöntemleri Nelerdir?
Ayrı şirketlerin finansal tablolarının birleştirilmesi anlamına gelen konsolide etmek çeşitli yöntemler kullanılarak yapılır. Hisse senedi ve fon gibi yatırım araçlarıyla finansal piyasalarda işlem gören şirketler, bu mali raporlar aracılığıyla maliyet analizi noktasında güvenilir verilere sahip olur. Şirketlerin uygulayabileceği konsolidasyon yöntemleri ise şunlardır:
- Tam konsolidasyon
- Kısmi (oransal) konsolidasyon
- Öz kaynak yönetimi
İşletmelerin finansal analizlerini önemli ölçüde etkileyen konsolidasyon yöntemleri, bilgilerin güvenilir verilere dayandırılmasını sağlar. Şirketlerin birleştirilmesi sonucu ortaya çıkan tek bir ekonomik birim sayesinde finansal tablolar oluşturmak daha kolay hâle gelir.
Tam Konsolidasyon Yöntemi
Tam konsolidasyon yöntemi; birleşme kapsamındaki ana ortaklıklara ait olan mali tablolarda bir bütün olarak işlem yapılan bir tekniktir. Bu yöntemde şirketlere ait finansal tablolarda borç, öz kaynak, gelir ve gider pay oranı gibi hususlar dikkate alınmaz. Şirkete bağlı ortakların tüm mali kaynakları tek bir işletme tarafından gerçekleşmiş gibi birleştirilir. Söz konusu yönteme göre hazırlanan finansal raporlar, ortaklıklar arasındaki kontrol gücü kriterine göre düzenlenir.
Kısmi (Oransal) Konsolidasyon
Kısmi diğer bir deyişli oransal konsolidasyon yönteminde finansal durum tablosu, birleştirilen şirketlerin pay oranına göre hazırlanır. Buna göre konsolidasyon içine alınan ortaklara ait mali tablolarda borç, öz kaynak, gelir ve gider verileri şirketlerin pay yüzdesine uygun olarak belirlenir. Konsolide bilanço çıkarılırken gelir tablosu kısmen kontrol edilen işletmenin gelir ve gider payını içerir.
Öz Kaynak Yöntemi
Öz kaynak yönetimi, tam konsolideden farklı bir şekilde ortak şirketlerin kaynaklarının ve varlıklarının tek bir kalemde netleştirilmesini ifade eder. Bu yöntem kapsamında ilk olarak söz konusu ortaklık sürecine dâhil olan şirketlerin payları muhasebeleştirilir. İştirak yani şirket sermayesine ortak olmanın ardından net varlığa yatırım yapan şirketin payı dikkate alınır. Konsolide bütçe oluşturulurken yatırım yapan şirketin payına bağlı olarak oranlar artırılır veya azaltılır.
