Bir kuruluşun, başka şirketlerin sermayesine ortak olması ya da kapitalin pay sahibi konumunda bulunması iştirak kavramının kapsamındadır. Kâr artırmak için gerekli düzeyin üzerinde varlığa sahip olan şirketler, diğer kuruluşların sermayelerine ortak olarak bir yatırım yapabilir. Mevcut ürünlerinden ve hizmetlerinden daha fazla kazanç sağlamak maksadıyla şirket değerini artıracak kuruluşlara da yatırım yapmayı tercih edebilirler. İştirak nedir sorusuna en kısa hâliyle şirketlerin değer artırma ya da kâr sağlama gibi amaçlarla gerçekleştirdiği bir işlemdir şeklinde yanıt vermek mümkündür.
İştirak Ne Anlama Gelir?
Bu kelime; ortaklık, paydaşlık etme ve katılma gibi anlamlar taşır. İştirak ne demek sorusunu kısa ve net olarak bu şekilde yanıtlamak mümkündür. Ortaklığın söz konusu olması için, sahip olunan payların oranlarının yüzde 10 ila 50 arasında bulunması gerekir. Kelimenin anlamını göz önünde bulundurarak söz konusu kavramı ortaklık şirketleri özelinde açıklamak daha basit olacaktır.
Şirketler, finansal getiri ve kâr öncelikli yatırımcı mantığı ile hareket ederek gereksinim duyulan miktarın üzerinde olan fonlarıyla başka işletmelerin sermayelerine katılabilir. Bu tür bir işlemin sonucunda şirketin varlığının getiri potansiyelini artırmak mümkün olur. Karşılıklı iştirakler, yatırım aracılığı ile başka ortaklıkları kontrol etmeyi mümkün kılar.
İştirak Çeşitleri Nelerdir?
İki farklı iştirak çeşidi mevcuttur. Bunlar, bağlı ve bağımsız ortaklık olarak bilinir. Bağlı ortaklıklar, hızlı büyüme stratejisi ile hareket etmek isteyen taraflar için idealdir. Ana şirket, ortak olduğu işletmede yüzde 50’den fazla oy hakkına sahipse bağlı ortaklık söz konusu olur. Bu gibi durumlarda yönetim kurulu üyelerinin çoğunu atamak ya da görevden almak gibi yetkiler de büyük hissedara aittir.
Herhangi bir ortaklık dâhilinde çoğunluk, ana şirkette değil ise basit iştirak durumundan söz edilebilir. Bu durum, bağımsız ortaklık olarak da isimlendirilebilir. Basit karşılıklı iştirak ise şirketlerin karşılıklı en az dörtte bir oranında hisse sahibi olmaları durumunda gerçekleşir. Bu durum, nitelikli karşılıklı iştirak olarak da adlandırılır. Bağlı ortaklıklara nazaran karar yetkisinin eşit paylaşıldığı durumlardır. Bağlı ortaklıklar, basit iştiraklerden farklı olarak “finansal grup” adıyla bir şirket hâlinde değerlendirilir.
İştirakler Hesabı Ne İşe Yarar?
Şirketlerin işletmelerin yönetimlerine dâhil olduğu süreçte, ortaklık payı ve hisse senetleri gibi değerler bahsi geçen hesap üzerinden takip edilir. Tam ve dar mükelleflerin sahip olduğu anonim şirket hisse senetlerinin yanı sıra limited ortaklık payları bu noktada iştirake ait değerlerdir. Sermaye taahhüdü ya da hisse senedi alımlarında ortaya çıkan borç, söz konusu hesapta kayıt altına alınır. Senet ihracı durumunda ise mevcut tutar alacak olarak söz konusu hesaba yansır.
