Duran varlık, bir yıldan kısa sürede nakde dönüştürülmesi planlanmayan işletme değerlerine verilen isimdir. Kavrama dair detaylı bir açıklama yapmadan önce bilançonun temelini oluşturan varlık ve kaynak dengesinden bahsetmekte fayda vardır. İşletmelerin mali özetini gösteren bilançoda her varlığa ayrılan bir kaynak bulunur. Bilanço temel denkliği olarak adlandırılan bu eşitlik ise muhasebe hesapları aracılığıyla kurulur. Sabit varlıklar, bahsi geçen hesapların yer aldığı gruplardan biridir.
Duran varlık, işletmenin mevcut değerlerini ve alacaklarını gösterir. Bir yıldan kısa süre içerisinde satılmayacak olan bu varlıkların faydası birden fazla mali döneme yayılır. Yakın zamanda nakde dönüştürülmesi düşünülmeyen bu değerler, işletmeye uzun vadeli yarar sağlar. Binalar, taşıtlar, arazi ve arsalar söz konusu hesap grubunda yer alan işletme varlıklarından bazılarıdır.
Borsada Hisse Seçme Rehberi: Beta Katsayısı Mucizesi
Duran Varlık Özellikleri Nelerdir?
Bilanço, işletmelerin belirli bir tarihteki mali durumunu gösteren tablodur. Bu tabloda yer alan varlık hesapları ise likidite yani nakde çevrilme kabiliyetlerine göre duran ve dönen olmak üzere ikiye ayrılır. Dönen varlık, en fazla bir yıl içerisinde nakde çevrilmesi düşünülen değerleri kapsar. Bunun dışında kalan mevcutlar ve alacaklar da sabit varlıklar kapsamına girer. Birden fazla dönemde kullanılabilen bu değerlerin özellikleri şöyledir:
- Firmanın ticari ve ticari olmayan işlemlerinden doğan alacaklar burada değerlendirilir.
- Fiziksel açıdan var olmayan ancak işletmeye fayda sağlayan değerleri de içerir.
- Üretim sırasında tükenen ve yenisini bulmanın mümkün olmadığı varlıklar bu kapsamda yer alır.
- İçinde bulunulan mali dönemde gerçekleşen ancak gelecek yıllara yansıyan gelir ve giderleri kapsar.
Sabit varlıkların özelliklerinden yola çıkarak bu değerlerin hangi sektörlerde daha çok yer aldığını belirlemek mümkün olur. Makineler ve demirbaşlar aracılığıyla üretim faaliyetlerinin yürütüldüğü sanayi alanında bu varlıkların oranı oldukça yüksektir. Öte yandan, söz konusu unsurların yer almadığı hizmet sektöründe bu oranın daha düşük olduğu söylenebilir.
Hangi Hesap Grupları Duran Varlık İçine Girer?
Bilançonun aktif kısmını oluşturan duran varlıklar, birden fazla hesap grubundan meydana gelir. Bu gruplarda yer alan hesapların kodu “2” ile başlar. İlgili hesap gruplarının tamamını aşağıda görebilirsiniz:
- 22- Ticari Alacaklar
- 23- Diğer Alacaklar
- 24- Mali Duran Varlıklar
- 25- Maddi Duran Varlıklar
- 26- Maddi Olmayan Duran Varlıklar
- 27- Özel Tükenmeye Tabi Varlıklar
- 28- Gelecek Yıllara Ait Giderler ve Gelir Tahakkukları
- 29- Diğer Duran Varlıklar
Söz konusu grupların her birinde alt hesaplar yer alır. Örneğin Ticari Alacaklar grubu, 220 Alıcılar Hesabı ve 221 Alacak Senetleri Hesabı gibi alt dallara sahiptir. Varlığın türü, fiziki yapısı, elde edilme yöntemi ve vadesi gibi hususlar bu ayrımı belirler.
Maddi ve Maddi Olmayan Duran Varlık Arasındaki Fark Nedir?
Sabit varlıklar, fiziki niteliklerine göre birbirinden ayrılır. Maddi duran varlıklar, firmanın faaliyetlerinde kullanılan değerleri kapsar. Binalar, taşıtlar, makine ve cihazlar bu grupta yer alan kalemlerden birkaçıdır. Maddi olmayan duran varlıklar ise fiziksel yapıya sahip olmayan ancak işletmeye bir yıldan daha uzun süreli yarar sağlayan değerlerdir. Bu kapsamda değerlendirilen varlıklar arasında lisans, şerefiye ve marka değeri gibi unsurlar yer alır.
Duran Varlık Nasıl Hesaplanır?
İşletmeler, makine ve ekipman gibi sabit varlıkları aracılığıyla hangi oranda gelir elde edeceğini ölçmek ister. Bunun için de sabit varlık devir hızı formülünden yararlanır. Duran varlık hesaplamasında kullanılan formüller şöyledir:
- Sabit Varlık Devir Hızı = Net Satışlar / Ortalama Net Duran Varlıklar
- Sabit Varlık Devir Hızı = Net Satışlar / (Brüt Duran Varlıklar – Birikmiş Amortisman)
Formülde yer alan birikmiş amortisman kavramı, varlıkların değerinde kullanıma bağlı olarak meydana gelen azalmayı ifade eder. Brüt sabit varlık ise değer kayıplarının henüz yansıtılmadığı hesaplardır. Bahsi geçen değerleri ayrı ayrı belirledikten sonra formül üzerinden hesaplama işlemini gerçekleştirebilirsiniz.