Bir çalışan için maaş, sadece yapılan işin karşılığı değil; aynı zamanda çeşitli yasal ve finansal düzenlemelerin uygulandığı kapsamlı bir hesaplama sürecinin sonucudur. Her ay çalışanlara sunulan maaş bordrosu, bu sürecin en somut belgesi olarak öne çıkar. Bordroda yer alan kalemler, sadece alınan net maaşı değil; hangi kesintilerin yapıldığını, hangi oranların uygulandığını ve sosyal güvenlik sistemine nasıl katkıda bulunulduğunu da gösterir. Bu içerikte, “Bordro Nedir?”, “Yasal kesinti nedir?” ve “Brüt maaş kesintileri nelerdir?” gibi sorularının yanıtını bulabilirsin.
Bordro Nedir?
Bordro, bir çalışanın belirli bir dönemde hak ettiği brüt maaş üzerinden yapılan yasal ve özel kesintilerle birlikte net maaşını gösteren, işveren tarafından hazırlanan resmi bir belgedir. Bu belgede çalışanın adı, çalışma dönemi, brüt ücret, SGK ve vergi kesintileri, varsa ek ödemeler ve net maaş gibi bilgiler yer alır. Bordro, hem işverenin yasal yükümlülüklerini yerine getirdiğini belgelemesi hem de çalışanın maaşının doğru hesaplanıp hesaplanmadığını kontrol etmesi açısından önem taşır. Gelir Vergisi Kanunu, Sosyal Güvenlik Mevzuatı ve İş Kanunu kapsamında hazırlanması zorunludur. Ayrıca bordroda, çalışanın medeni durumu, çocuk sayısı veya engellilik durumu gibi bireysel parametreler de maaş hesaplamalarında dikkate alınır.
Maaştan Yapılan Kesintiler Nelerdir?
Maaştan yapılan kesintiler, çalışanın brüt maaşından düşülen ve net maaşı belirleyen yasal ve özel kesintiler olmak üzere iki gruba ayrılır. Yasal kesintiler, mevzuat gereği zorunlu olarak yapılan ve ilgili kamu kurumlarına aktarılan tutarlardır. 2025 yılı itibarıyla bu kesintiler arasında; %14 oranında SGK işçi primi, %1 oranında işsizlik sigortası primi, artan oranlı tarifeye göre uygulanan gelir vergisi (ilk dilim %15) ve binde 7,59 oranında alınan damga vergisi yer alır. Bu kesintiler, çalışanın sosyal güvenlik haklarından yararlanmasını, işsizlik durumunda gelir desteği alabilmesini ve devlete karşı vergi yükümlülüklerinin yerine getirilmesini sağlar.
Özel kesintiler ise çalışanın isteğine, iş sözleşmesine veya yasal yükümlülüklere bağlı olarak yapılan indirimlerdir. Bu kesintiler arasında bireysel emeklilik katkı payı (BES), özel sağlık sigortası, avans, sendika aidatı, nafaka, icra kesintisi, iş yeri yemek ya da servis ücretleri gibi kalemler yer alabilir. Bordroda bu kesintilerin ayrı ayrı belirtilmesi zorunludur çünkü hem işverenin şeffaflık ilkesine uygun hareket etmesini sağlar hem de çalışanın maaşının doğru hesaplanıp hesaplanmadığını anlamasına yardımcı olur.
Maaştan Sigorta Kesintisi Nedir?
Maaştan yapılan sigorta kesintisi, çalışanın sosyal güvenlik sistemine dahil olmasını sağlayan ve brüt maaş üzerinden hesaplanan zorunlu bir ödemedir. 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu uyarınca hem çalışan hem de işveren prim ödemekle yükümlüdür. 2025 yılı itibarıyla çalışanların maaşlarından %14 oranında SGK işçi primi ve %1 oranında işsizlik sigortası primi kesilir. SGK işçi payı; emeklilik, hastalık, analık ve iş kazası gibi risklere karşı sigorta güvencesi sağlarken, işsizlik sigortası primi işsiz kalma durumunda maddi destek sunar. Bu kesintiler, çalışanların emeklilik haklarından sağlık hizmetlerine kadar birçok sosyal güvenlik hakkından faydalanabilmesini mümkün kılar. İşveren ise ayrıca %20,5 oranında işveren payını ödeyerek bu sürece katkıda bulunur. Tüm bu kalemlerin bordroda doğru şekilde yer alması, hem yasal yükümlülüklerin yerine getirilmesi hem de çalışan açısından şeffaflık açısından önemlidir.
Sen de bordronu sık sık kontrol ederek yasal kesintileri görebilir, hem yasal hem de özel kesintiler hakkında daha fazla araştırma yaparak maaşınla ilgili hakların konusunda daha bilinçli davranabilirsin.
