|
Makaleyi sesli dinle
|
Kur Korumalı Mevduat sistemi, Türk lirasının döviz karşısındaki değer kaybını durdurma hedefiyle hayata geçirilmiş bir uygulama. Ancak Türkiye ekonomisine getirdiği yük nedeniyle Ocak 2024 itibarıyla sonlandırılmış durumda. Artık yeni KKM hesabı açılamıyor, var olan hesaplara vade sonunda yenileme hakkı tanınmıyor. Peki, KKM neydi, ne işe yaradı, ne gibi zararlara yol açtı? Hadi öğrenelim!
Kur Korumalı Mevduat ya da kısa adıyla KKM, hem Türk lirasını korumak ve değerini artırmak hem de yatırımcıyı dövizin çalkantılı tablosundan uzak tutarak daha güvenli yatırıma sevk etmek amacıyla 2021 sonunda yola çıktı. Ancak yolculuğu kısa oldu. İlk başta TL’deki değer kaybını korumak isteyenlere avantajlı gibi görünse de faizlerin enflasyonun altında kalması nedeniyle KKM’ye gösterilen ilgi azalırken, sistemin Hazine’ye verdiği zarar da artınca çare tamamen vazgeçişte görüldü.
Yakın dönemde çokça konuşulan Kur Korumalı Mevduat hakkında hem bilgilerini tazelemek hem de tüm detaylara hakim olmak istiyorsan aradığın tüm bilgileri bu yazıda bulabilirsin. Hazırsan yazımıza “Kur Korumalı Mevduat Nedir?” sorusunu açıklayarak başlıyoruz!
Kur Korumalı Mevduat Nedir?
Kur korumalı Mevduat (KKM), Türk lirası üzerinden açılan mevduat hesaplarının döviz kuruna karşı güvence altına alınmasını içeren sisteme deniyor. Bu sistem yatırımcıları ve piyasayı TL’nin değer kaybından korumayı amaçlıyor. Rekabetçi bir mevduat ürünü olan KKM vadeli mevduat hesabı, vade sonunda döviz kurunun faiz oranından fazla olması durumunda kur farkı koruması sağlıyor. Kur değişim oranı, vade sonunda Merkez Bankası tarafından açıklanan alış kuru ile vade başlangıcındaki alış kuru arasındaki yüzdesel fark dikkate alınarak hesaplanıyor.
Yürürlüğe giriş tarihi 21 Aralık 2021 olan KKM bir anlamda eldeki TL’yi döviz kuruna sabitlemek anlamına geliyor. Bunun için öncelikle mevcut TL mevduatı kullanılarak ya da var olan döviz mevduatı TL’ye çevrilerek elde oluşan varlığın Vadeli KKM hesabına yatırılması gerekiyor. Böylece KKM hesabındaki TL mevduatları, açılan zaman itibarıyla döviz alış kuru üzerinden sabitlenmiş oluyor ve böylelikle dövizdeki kur artışından zarar görülmesi engelleniyor.
Kur Korumalı Mevduat Mantıklı mı?
KKM nedir sorusuna cevap verdikten sonra, şimdi de bu sistemin mantığını inceleyerek devam ediyoruz: Varlığını Türk lirası hesabında tutmak ama bunu yaparken de döviz kurlarındaki stabil olmayan tablodan kaçınmak istediysen Kur Korumalı Mevduat hesabı sana mantıklı bir seçenek sunuyordu. Çünkü bu şekilde TL yatırımın değerini korumuş olacaktı. Yani bu özellikleri arayan bir yatırımcıysan Kur Korumalı Mevduat’ı tercih etmek için bazı güçlü nedenlerin vardı.
Elbette mevcut Türk lirası hesabınla döviz alarak döviz kuru artışıyla kâr elde etme yoluna da gidebilirdin ama kurdaki dalgalanmaları takip edemiyorsan her zaman para kaybetme riskiyle karşı karşıyasın demektir. Bu nedenle döviz kurunun iniş çıkışıyla ilgili risk almak istemiyorsan kur koruma yöntemiyle TL varlığını güvence altına alman mümkündü.
Kur Korumalı Mevduat’ta Faiz Oranları Nasıl Oldu?
Kur Korumalı Mevduat’ta faiz oranları kamu ve özel bankalarda değişkenlik göstererek ilerledi. Eğer kurdaki artış faiz getirisinden yüksek hesaplandıysa aradaki fark mevduat sahibine geri ödendi. Faiz hesaplaması için TCMB tarafından yapılan günlük açıklamalar baz alındı.
KKM faiz oranlarının 2023’te düşüş eğilimine girerek yılı yüzde 10-20 aralığında faiz oranıyla kapatması haliyle beklentileri de zora soktu. Enflasyonun bir hayli altında kalan faiz oranları, Kur Korumalı Mevduat hesabı sistemine ilgiyi azaltan sebepler arasında geliyor. Bu nedenle pek çok kişi parasını vade sonu geldiğinde KKM’den çekip daha yüksek faiz getirisi sunan standart vadeli mevduata dönüştürmeyi seçti. Çünkü standart mevduat KKM’ye kıyasla yüzde 12 puan daha fazla faiz verir durumdaydı.
Kur Korumalı Mevduat Hesaplaması Nasıl Yapılır?
KKM hesaplamasında belirli bir formül uygulanıyor:
Vade sonundaki toplam tutar = ana para + (ana para × faiz oranı × vade süresi / 365)
Bu formülde yer alan unsurların açılımları ise şöyle:
- Ana para: Kur Korumalı Mevduat’a yatırılan parayı temsil ediyor.
- Faiz oranı: KKM’nin kapsadığı döneme uygun olarak hesaplanan faizi temsil ediyor.
- Vade süresi: KKM’nin genellikle gün, bazen de ay cinsinden süresini belirtiyor.
KKM hesaplaması bu formüle göre yapılıyor olsa da reel hesaplamayı bankaların kendisinin yapmış olduğunu unutmamalısın. Yani bilindiği üzere her banka, özel şartlarına bağlı olarak KKM’yi farklı hesapladı.
Kur Korumalı Mevduat’ın Faydaları Nelerdir?
Kur Korumalı Mevduat’ın getirdiği faydalar şu şekilde açıklanıyor:
- KKM temel amaç olarak döviz kurlarındaki artışa karşı parasını TL’de tutanların varlıklarını korumalarını sağladı.
- KKM hesaplamasında mevduat sahiplerine döviz kurundaki artıştan da faydalanma imkanı sunuldu.
- KKM, dövizdeki dalgalanmaları takip etmek istemeyenlerin işini kolaylaştırdı.
- Türk lirası bazlı yatırıma teşvik eden bu sistem, Türkiye ekonomisine katkı sundu.
- KKM sayesinde TL’ye ilgi ve güven arttı, bu da TL’nin döviz karşısında değer kaybının azalmasını sağladı.
Kur Korumalı Mevduatın Zararı Var mıdır?
Kur Korumalı Mevduat hesabının zararları şu maddeleri içeriyor:
- KKM enflasyona karşı yatırımcıyı korumakta yetersiz kaldı.
- Enflasyonun altında kalan kur artışını telafi etmek için Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankasının devreye girmesi kamusal zarar oluşturdu.
- Mevduatlarda stopajın “sıfır” olarak alınması vergi kaybına neden oldu.
- Şirketlerin döviz KKM’si kullanması sonucunda Kurumlar Vergisi’nden muaf olmaları da aynı şekilde vergi açığı yarattı.
Türkiye’de Kur Korumalı Mevduat 3 Ayda Ne Getirdi?
Kur Korumalı Mevduat’ın Türkiye’de 20 Aralık 2021 yılında devreye alınmasından sonraki üç ayda ortaya çıkan tablo, son zamanlarda bir hayli merak konusu oldu. O günlerdeki tabloda şu başlıkların öne çıktığı görülüyor:
- KKM’nin açıldığı ilk günler piyasa doların gerilemesine sahne oldu. Dolar 24 Aralık 2021’de 10,65’e kadar geriledi. Ancak 10 gün içerisinde yeniden yükselmeye başladı.
- KKM’nin açılışındaki ilk haftada 70 milyarlık bir geçiş kaydedildi.
- Uzmanlar tarafından KKM’nin varlık sahibine üç aylık dönemsel getirisi yüzde 20,2; yıllık getiri yüzde 81, bileşik getiri ise yüzde 111 olarak hesaplandı.
KKM’nin yürürlüğe girdiği ilk 3 ayın tablosuna daha detaylı bakmak için işte bir örnek:
Uygulamanın yürürlüğe girdiği 20 Aralık 2021’de dolar/TL kuru 11 TL seviyelerindeydi. 3 ay içerisinde dolar yüzde 26’lık bir artışla 15 lira seviyelerine çıktı.
Dolar 11 TL iken 10 bin TL ile KKM hesabı açan bir kişi, parasıyla yaklaşık 853,24 dolar alabildi. 3 ay sonra ise Merkez Bankasının açıkladığı kur 14,80 olduğu için aynı kişinin 853,24 dolarının karşılığı 12 bin 628 TL’ye yükseldi. Bu artışın, mevduat yatırımı için verilecek yüzde 16’lık artıştan fazla olduğu için farkın Hazine tarafından ödenmesi kararlaştırıldı. Bu da Türkiye ekonomisinin üzerine binen yüke en güçlü örneği teşkil ediyor.
Türkiye’de Kur Korumalı Mevduat Kalktı mı?
“KKM bitti mi?”, bugünlerde en çok merak edilen soruların başında geliyor. Bu sorunun cevabı yazımızın en başında da peşinen verdiğimiz üzere “evet!” 1 Ocak 2024 tarihinden itibaren Türk lirası dönüşümlü Kur Korumalı Mevduat sisteminde yeni hesap açılamıyor. TCMB’nin aldığı bu karar doğrultusunda daha önce KKM hesabı olanların da vade sonu geldiğinde yenilemesi yapılmıyor. Döviz dönüşümlü Kur Korumalı Mevduat’ta ise yeni hesap açılışlarına ve vade sonları gelen hesapların yenilenmesine devam ediliyor.
Kur Korumalı Mevduat hesabına dair güncel bilgileri takip etmek için sadece Midas uygulaması yeter! Midas yatırım hesabına istediğin her an her yerde ulaşabilmek için App Store ve Play Store üzerinden uygulamayı indir; en güncel ekonomi, finans ve yatırım haberlerini ilk öğrenen sen ol!
Hisse senetleri riskli yatırım ürünleridir. Şirketlere ortaklık, hem kârlarına hemde zararlarına ortaklık anlamına gelir. Ana paranızdan kâr etme ihtimaliniz olduğu gibi, zarar etme ihtimalinizde bulunmaktadır.
