Cournot modeli, oligopol piyasaların dinamiklerini iyi anlamak açısından büyük önem taşıyor. Piyasa dengesini ve rekabeti analiz eden bu model, tüketici refahını ve pazar verimliliğini değerlendirmeye yardımcı oluyor.
Hem ekonomik teori hem de pratik uygulamalarda kritik öneme sahip Cournot modeli, tekelci (düşük çıktı, yüksek fiyat) ile rekabetçi seviyeler (yüksek çıktı, düşük fiyat) arasındaki fiyatlar ve miktarlarla mantıksal sonuçlar üretiyor. Ekonomik düzenlemeler ve rekabet politikalarının firmaların davranışlarını nasıl etkilediğine odaklanan bu model, ürünlerin piyasa fiyatı oluşum sürecine ışık tutuyor. Hadi, “Düopol nedir?” gibi merak edilen soruların cevapları ile birlikte Cournot modeline dair tüm öğrenilmesi gerekenlere birlikte göz atalım!
Cournot Modeli Nedir?
Cournot modeli, düopol (iki firma) piyasasındaki üretim ve fiyatlandırma kararlarını inceleyen bir piyasa analiz modeli. Endüstri yapısını tanımlayan modelin adı ise 1838 yılında modeli geliştiren Fransız matematikçi Augustin Cournot’dan geliyor. Augustin Cournot, ilk olarak oligopol piyasa modelinin bir parçası olan düopol üzerinde kurulan bu modelde iki maden suyu üreticisini örnek alıyor.
Cournot’nun fikirleri, birçok kişi tarafından modern matematiksel ekonominin kurucusu olarak kabul edilen İsviçreli iktisatçı Leon Walras tarafından da benimsenmiş ve popülerleştirilmiş. “Stratejik kararlar” teorisini de en güçlü ve en erken ortaya koyan model, oyun teorisinin öncüsü kabul ediliyor.
Cournot Modeli Özellikleri Nelerdir?
Cournot modelinde iki firmanın homojen bir malı aynı maliyetle ürettikleri varsayılıyor. Modelin temelinde, kâr maksimizasyonunu amaçlayan her firmanın üretim düzeyini belirlerken rakiplerinin üretim miktarlarını gözetmesi yatıyor. Böylece piyasada Nash dengesi oluşuyor ve firmalar kârı maksimize etme imkanı yakalıyor. Modeldeki iki firma da tam rekabet üretiminin üçte biri kadar üretim yapıyor. Dolayısıyla düopol üretimi tam rekabet üretiminin üçte ikisine eşit oluyor. Bu durumda üretim hacmi ise tam rekabetten küçük, monopolden ise büyük oluyor. Cournot modelinde kimi zaman ikiden fazla şirket de yer alıyor.
Cournot Modelinin Temel Varsayımları Nelerdir?
Cournot Rekabeti ve Cournot’un Duopol Modeli olarak da bilinen bu yaklaşımın temel varsayımları aşağıdaki gibi sıralanıyor:
- Cournot modelinde firmaların, ürettikleri mallara olan talebi net bir şekilde bilmesi gerekiyor. Aksi takdirde sistemin düzenli şekilde işlemesi mümkün olmuyor.
- Firmaların diğer firmaların üretim miktarına göre kârlarını maksimize ettiği bu modelde rekabeti fiyat değil, miktar belirliyor.
- Firmalar arasında hiçbir türlü iş birliği ve anlaşma yapılmıyor ve kararlar her zaman serbest bir şekilde veriliyor.
- Firmalar üretim kararını aynı anda alarak üretim miktarını birlikte belirliyor. Bir firma üretim miktarını değiştirdiği zaman ikinci firma da değişikliğe gidiyor.
- Piyasaya yeni giren ikinci firma, fiyat belirlerken ilk firmayı referans alıyor.
- Modele göre pazardaki firma sayısı her zaman sabit oluyor.
Cournot Modeliyle İlgili Ekonomik Kavramlar
Piyasa içi rekabet dinamiklerini analiz eden Cournot modeliyle bağlantılı ekonomik kavramlar şu şekilde sıralanabilir:
Cournot Modeli Bağlamında Oligopol Piyasa Nedir?
Oligopol piyasa, sınırlı sayıda büyük şirketin belirli bir pazara hakim olduğu piyasa modeline deniyor. Bu piyasa modeli daha küçük firmaların katılımını engellemiyor ancak pazarı büyük ölçüde hakim şirketler paylaşıyor.
Cournot Modeli Bağlamında Düopol Nedir?
Oligopole benzer bir piyasa türü olan düopol ise aynı veya benzer ürün veya hizmetleri, üreten ya da sağlayan sadece iki ana firma tarafından yönetiliyor. Her firma, eylemlerini diğerinin nasıl tepki vereceğini düşünerek planlıyor.
Cournot Modeli Bağlamında Nash Dengesi Nedir?
Oyun teorisinin bir bileşeni olan Nash dengesi, 1994 Nobel Ekonomi Ödülü sahibi John Nash tarafından tasarlanmış bir yaklaşım. Bu kavram, her oyuncunun stratejisini diğer oyuncuların stratejilerine karşı en iyi yanıt olacak şekilde tasarlamasıyla oluşan dengeyi tanımlıyor. Örneğin; iki firmanın rekabet ettiği bir pazarda her firma kendi üretim miktarını rakibinin üretim miktarına göre belirliyor. İki firmanın da stratejilerini değiştirmeyeceği varsayımı üzerinden en iyi planlamayı belirlemek Nash dengesini oluşturuyor.
Cournot modeli gibi daha birçok ekonomik kavramı Midas ile keşfetmeye devam edebilirsin. Fonlar ve yatırım stratejileri hakkında en güncel bilgiler için App Store ve Play Store üzerinden Midas uygulamasını sen de hemen indir!
Hisse senetleri riskli yatırım ürünleridir. Şirketlere ortaklık, hem kârlarına hemde zararlarına ortaklık anlamına gelir. Ana paranızdan kâr etme ihtimaliniz olduğu gibi, zarar etme ihtimalinizde bulunmaktadır.
