Donald Trump’ın 20 Ocak’ta göreve gelmesiyle 110 seviyesinin üzerine çıkan dolar endeksi, yeni ABD Başkanı’nın ağır ticaret politikalarının yol açtığı piyasa belirsizliği karşısında istikrarlı bir düşüş eğilimi gösteriyor. Endeks, yıl başından bu yana 8% değer kaybederek 99 seviyelerine geriledi.
Yatırım bankaları, ABD ticaret politikasındaki dramatik değişikliklerden Amerikan varlıklarına yapılan büyük çaplı yabancı yatırımların potansiyel olarak geri çekilmesine kadar uzanan riskleri gerekçe göstererek, ABD dolarında potansiyel bir yapısal düşüş olacağı konusunda uyarıda bulunuyor.
Büyük kurumlar arasında hakim görüş, doların zayıf seyrinin süreceği yönünde.
Deutsche Bank geçen hafta “yapısal dolar düşüş trendi” öngörüsünde bulunurken, Barclays dolar endeksinin yıl başından bu yana düşüşüne dikkat çekerek bu zayıflığın “devam etme olasılığının yüksek” olduğunu belirtti.
Doların değer kaybı büyük ölçüde Trump’ın ticaret gümrük vergisi politikasına bağlanırken, diğerleri de Trump’ın Fed ve başkanına yönelik saldırılarının para birimine olan güveni zedelediğini belirtiyor.
1 trilyon dolardan fazla varlığa sahip İngiliz fon yöneticisi Schroders, bu önlemleri “ABD doları merkezli küresel para rejiminin fiilen reddi” olarak nitelendiriyor.
Schroders’ın emtia portföy yöneticisi Jim Luke, “Trump, gerçek ticaret engelleri değil, açıkların büyüklüğüne dayalı ağır gümrük vergileri önererek, ABD’nin serbest ticaret değil, dengeli ticaret istediğini açıkça ortaya koyuyor.” dedi.
Öte yandan, 2 Nisan’a kadar doların güçleneceğini öngören Goldman Sachs, 100 yıldan fazla bir süredir görülmemiş seviyelere çıkarılan gümrük vergilerinin “ABD varlıkları için daha az olağanüstü sonuçlara yol açacağını” belirtiyor.
Goldman Sachs’ın küresel döviz başkanı Kamakshya Trivedi, “Birkaç hafta önce dolar görüşümüzü değiştirdik. Bu kararın büyük bir kısmı, gümrük vergileri ve diğer ABD politika değişikliklerinin ABD’de belirsizliği artırması, piyasa duyarlılığını bozması ve ABD şirketlerinin kârları ile ABD hane halkının reel gelirleri üzerinde baskı yaratması nedeniyle alındı.” dedi.
Dolar daha ne kadar değer kaybedebilir?
Goldman Sachs’a göre ABD hisse senetlerine yatırılan yaklaşık 18 trilyon dolarlık yabancı sermaye ve Deutsche Bank’a göre 7 trilyon dolarlık tahvil, endişeleri daha da artırıyor.
Wall Street bankasına göre, yatırımcıların bu pozisyonlarını azaltmaya başladığına dair işaretler gelmeye başladı.
Goldman, Hazine ve fon akışı verilerini analiz ettikten sonra, son dönemdeki satışların “büyük kısmının” Avrupa yatırımcıları tarafından gerçekleştirildiğini tahmin ediyor. Banka, Çin, Kanada, İngiltere ve Japonya dahil diğer bölgelerden yatırımcıların son iki ayda çoğunlukla ABD hisse senetleri satın aldığını da ekledi.
Doların değer kaybetmesiyle birlikte, yatırımcılar döviz risklerini hedge etmeyi düşünebilir ve bu da devalüasyonu daha da şiddetlendirebilir.
Bank of America, yabancı yatırımcıların genellikle büyük miktarda ABD hisse senedi pozisyonlarını hedge etmediklerini (Avrupalılar için potansiyel olarak 6,5 trilyon dolar) tespit etti ve son dönemdeki dolar zayıflığının, ABD dolarının daha fazla satılmasını gerektiren “acil bir hedge ihtiyacı” yarattığını savundu.
Orta vadede Deutsche Bank döviz stratejistleri de doların önümüzdeki beş yıl içinde euro karşısında 1,30 dolar seviyesine gerileyerek pahalı dolar döneminin sona erebileceğini düşünüyor.
Ancak tüm analistler düşüşün devam edeceğini düşünmüyor.
Londra merkezli danışmanlık şirketi Capital Economics, doların son düşüşünün faiz oranları farkının lehine olmasına rağmen gerçekleştiğini vurguladı. Bu son derece olağandışı bir sapma, İngiltere’nin 2022 tahvil piyasası kargaşasına benzer şekilde, düzensiz politika yapımı ve piyasa bozulmalarıyla bağlantılı bir “risk primi”ni yansıtıyor olabilir.
Capital’in Piyasa Ekonomisti Shivaan Tandon, faiz oranları farkının yeniden ortaya çıkmasıyla doların “önümüzdeki aylarda kaybettiği değerinin bir kısmını geri kazanacağını” öngörüyor. Tandon, gümrük vergilerinin yol açtığı enflasyonun Fed’in faiz oranlarını yakın zamanda düşürmesini engelleyeceğini ve doların diğer para birimleri karşısında değer kazanacağını öne sürüyor.
Capital Economics, alışılmadık politikaların “güvene daha uzun süreli zarar verebileceğini” kabul etmekle birlikte, “inandırıcı alternatiflerin olmaması” nedeniyle doların bir süre daha küresel finansal sistemin merkezinde ve dünyanın en önemli rezerv para birimi olmaya devam edeceğini belirtiyor.
Dolar endeksi düşerken Dolar/TL neden yüksek kalıyor?
Küresel piyasalarda doların diğer para birimlerine karşı gücünü ölçen Dolar Endeksi (DXY), son dönemde aşağı yönlü bir seyir izliyor. Bu düşüş, ABD’de faiz artışlarının yavaşlaması, ekonomik yumuşama sinyalleri ve diğer ülkelerin para birimlerinin göreli olarak güçlenmesiyle yakından ilişkili.
Ancak bu küresel gevşeme Türkiye’de birebir aynı etkiyi yaratmıyor. Peki neden?
Türkiye’de durum farklı: Yüksek enflasyon, yüksek kur beklentisi
Türkiye özelinde bakıldığında, yüksek enflasyon, artan döviz talebi ve TL’nin reel değer kaybı gibi içsel dinamikler Dolar/TL üzerindeki baskıyı güçlü tutuyor.
Her ne kadar Dolar Endeksi gerilese de Türk Lirası’nın değer kazanabilmesi için iç dinamiklerde bir iyileşme olması gerekiyor – ki bu şu anda oldukça sınırlı.
Son açıklanan TCMB Piyasa Katılımcıları Anketi verileri de bunu destekliyor. Ankete göre, 2025 yıl sonu için Dolar/TL beklentisi 43,60 seviyesinde. Mevcut kur seviyesi ise 38,43 civarında. Bu fark, piyasanın önümüzdeki dönemde TL’de daha fazla değer kaybı yaşanmasını beklediğini gösteriyor.
Dolar endeksi neden TL’ye etki etmiyor?
Normalde Dolar Endeksi düştüğünde gelişmekte olan ülke para birimleri rahatlar. Ancak Türkiye’de durum farklı çünkü:
- Yüksek enflasyon yatırımcı güvenini zedeliyor.
- Rezerv ihtiyacı ve dış borç ödemeleri dövize olan talebi canlı tutuyor.
- Yatırımcılar ve hane halkı, TL’nin enflasyona karşı korunaksız olduğuna inanıyor.
Merkez Bankası’nın sıkı para politikasına rağmen, TL’ye geçiş sınırlı kalıyor.
Bu nedenlerle Dolar/TL, küresel dolar zayıflığından sınırlı ölçüde etkileniyor.
Yani, Dolar Endeksi düşse bile Türkiye gibi yüksek enflasyonlu ve dövize yüksek talep olan ülkelerde kur hareketini belirleyen ana unsur iç ekonomik koşullar oluyor.
Dolar/TL’nin gerilemesi için sadece DXY’nin değil, enflasyonun kalıcı olarak düşmesi, yatırımcı güveninin artması ve TL’ye olan ilginin canlanması gerekiyor.
Burada yer alan bilgiler yatırım tavsiyesi içermez. Bilgi için: Midas Sorumluluk Beyanı
Bu içerik hazırlanırken faydalanılan kaynak: CNBC
