Etkin piyasa, bir çeşit hipotezdir. Bir piyasada, işlemde olan menkul kıymetlerin mevcut değerlerine bakılarak onlara ilişkin elde edilebilir tüm bilgilere ulaşıldığı varsayılır. Etkin piyasa hipotezinde fiyatı, alıcıların ve satıcıların belirlediği düşünülür. Pazar işlemcilerinin erişilebilir bilgilere, aynı anda ve simetrik olarak ulaştığı temel alınır. Bu doğrultuda ortaya çıkan para, denge fiyatı olarak algılanır. Etkin piyasa nedir sorusu bu şekilde açıklanabilir.
Bu hipotez, finansal piyasaların bilgi yönünden oldukça aktif çalıştığını gösterir. Buna göre bono ve senet gibi ticarete konu varlıklar, mevcut veriyi yansıtır. Ek olarak bu tez, yeni bilgiye en yüksek hızla tepki verildiğini savunur. Bu hipoteze göre yeni bilgi, şu anda bilinmeyendir. Ancak bu veri, gelecekte rassal bir şekilde ortaya çıkar.
Norveç Varlık Fonu'ndan Türk Şirketlerine 1,3 Milyar Dolar Yatırım!
Etkin Piyasa Özellikleri Nelerdir?
Etkin piyasada tüm bilgiler kullanıcılara aktarılır ve bu kişiler tarafından verilerin değerlendirilmesi beklenir. Etkin piyasa özellikleri arasında, fiyatların rassal oluştuğu düşüncesi yer alır. Değerlerin birbirinden bağımsız oluştuğu varsayılır. Bu fiyatlar, elde edilen bilgiler ışığında değer alır. Yatırımcılar, elde ettikleri veriler doğrultusunda karar verir.
Etkin piyasalarda senet fiyatları ve beklentiler, önceden elde edilen bilgiler ışığında oluşur. Piyasa fiyatı, beklentinin altındaysa hisse senedi alışı gerçekleşir. Ancak menkul kıymetlerin fiyatı, pazarın üzerinde kalıyorsa hisse senedi satışı yapılır.
Senet ve bono gibi menkul kıymetlerin değerlerini; geçmiş fiyat bilgileri, ulaşılan veriler ve iç bilgiler etkiler. Bu veriler zayıf, yarı güçlü ve güçlü olarak sınıflandırılır. Zayıf formdaki etkinliklerde, menkul kıymetlerden az da olsa bir getiri sağlamak için eski fiyat hareketleri temel alınır. Yatırımcılar, geçmişteki ve şu anki fiyatları karşılaştırarak gelecekteki değeri kestirmeye çalışır.
Yarı güçlü formda hem piyasada oluşan fiyatlar hem de geçmiştekiler incelenir. Bunlara ek olarak kamuya açıklanmış bilgiler göz önünde bulundurulur. Bu formda tüm bilgiler fiyatlara yansır. Bundan dolayı, normalin üstünde getiri elde etmek mümkün olmaz. Güçlü formda ise piyasa fiyatları, geçmiş değer bilgileri ve kamuya açıklanan tüm veriler incelenir. Bunlara ek olarak firma içi bilgiler de göz önünde bulundurulur. Bu formda da firma sahipleri ortalamanın üzerinde gelir elde edemez.
Etkin Piyasa Koşulları Nelerdir?
Piyasada anomali gözlemlenebilir. Bu durum, sunulan veriler ile olağan olmayan eylemlerin uyuşmamasından doğar. Hipotez kapsamında fiyatta sapma mümkündür. Etkin piyasa koşullarında, bu durum mevsimsel ve fiyat anomalisi olarak ikiye ayrılır. Mevsimsel, bir dönem öncesi ya da sonrası oluşan sapmaya denir. Fiyat anomalisi ise aşırı ya da düşük reaksiyondan kaynaklı piyasada oluşan sapma durumunu ifade eder.
Etkin piyasada, doğru koşulların sağlanması önemlidir. Yatırımcıların gerekli tüm verilere erişimi sağlanmış olmalıdır. Bu doğrultuda yatırımcılar, hisse senetlerinin alım ve satımını etkin piyasa modeli doğrultusunda gerçekleştirebilir.
