Cari Açık

Ekonomik kalkınmada önemli rol oynayan cari açık, refah seviyesinin yükselmesi için dengeli bir profilde seyretmelidir. Bu dengenin negatife doğru kaydığı ülkelerde, ekonomik büyüme düşüktür. Ülke refahı açısından oldukça önemli olan cari açık nedir, nasıl kapanır sorularına geçelim. 

Cari açık; giderlerin gelirlerden daha fazla olması durumudur. Söz konusu işlemlerin tümü cari denge kalemlerini oluşturur. Bu kalemlerin belirli bir dönem içindeki değerleri üzerinden cari açığın varlığı tespit edilebilir. Kavram, negatif sonuç verdiğinde açık oluşturan kalemler şöyledir:

  • Dış Ticaret Dengesi (Mal Dengesi): İhracat – İthalat
  • Hizmetler Dengesi: Hizmet Gelirleri – Hizmet Giderleri
  • Net Faktör (Yatırım) Dengesi: Yatırım Gelirleri – Yatırım Giderleri
  • Cari Transfer Dengesi: Karşılıksız Olarak Elde Edilen Dış Gelirler – Karşılıksız Olarak Yapılan Dış Giderler

Yüzeysel olarak sadece ithalat ve ihracat verileri arasındaki fark üzerinden düşünülse de cari denge kalemleri oldukça geniş kapsamlıdır. Dolayısıyla dış ticaret dengesinin tek başına pozitif sonuç vermesi yeterli değildir. Totalde negatif sonucun çıktığı durumlar, cari açık olarak tanımlanır.

Cari Açık Nedenleri Nelerdir?

Cari açığın her ülkede farklı bir nedeni olabilir. Bu durumun oluşmasında rol oynayan bazı önemli unsurlar vardır. Etkisi yüksek olan bu etkenler, açığı ortaya çıkarmakla birlikte kapatılmasını da zorlaştırabilir. Cari dengede açık olmasının bazı nedenleri şu şekilde sıralanabilir:

  • Düşük ihracat
  • Yüksek ithalat
  • Aşırı yüksek döviz kuru
  • Hızlı yükselen enflasyon
  • Dış borçtaki artış

Bunların dışında, açığın kapatılması için yapılan yatırımlar da cari dengeyi negatif anlamda etkiler. Bu yatırımların başarısız sonuçlanması ise açığı büyütebilir. Kısaca bu nedenler arasında güçlü bir bağlantı söz konusudur. 

external link icon
yabanci (1)

Yabancı Yatırımcının İlgisini Çekebilecek Cazip Hisseler

Cari Açık Hesaplaması Nasıl Yapılır?

Cari açık hesaplama işlemlerinde birden çok kalem ele alınır. Bunları, ödeme dengesi bilançosu içerisinde yer alan cari denge kalemleri oluşturur. Dış ticaret, hizmetler, net faktör ve cari transfer dengelerini ifade eden veri grubunun toplanması ile hesaplama yapılır. Söz konusu cari açık verileri şöyle bir formülle bulunur. 

  • Cari Denge = Dış Ticaret Dengesi + Hizmetler Dengesi + Net Faktör Dengesi + Cari Transfer Dengesi

Formüldeki toplama işlemi yapıldıktan sonra elde edilen sonucun pozitif ya da negatif çıkmasına göre cari açığın varlığı tespit edilebilir. Sonuç 0 ise bir denklik söz konusudur. 0’dan büyük sonuçlar açık olmadığını gösterir. 0’ın altında kalan cari dengede ise açık mevcuttur. Cari açık oranlarını bulmanın bir diğer yöntemin de ise GSYİH verisi kullanılır.

Cari Açık Nasıl Kapatılır?

Cari dengedeki açığı etkileyen en yüksek oran dış ticaret dengesine aittir. Dolayısıyla açığın kapanması için yapılan ilk çalışmalar, genellikle bu alanda olur. Üretimin az olduğu ülkelerde ihracat yapmadan önce ithalata ağırlık verilir. Bu da açığın doğmasına sebep olur. İthalat işlemlerine kota getirilmesi de sıkça başvurulan bir uygulamadır. Ayrıca geçmiş yıllarda devalüasyon ile ülkeyi ucuzlatarak ihracatı artırmayı amaçlayan çalışmaların yapıldığı da görülmüştür. 

Çok Görüntülenen Başlıklar

Borsa Terimleri Sözlüğü

Türev Piyasası Nedir?

En basit hâliyle türev piyasaları, ileri bir vade için hem şartları hem de fiyatı önceden belirlenmiş ürünlerin alım satımlarının gerçekleştiği pazarlara verilen isim olarak...

Borsa Terimleri Sözlüğü

Açığa Satış Nedir? Açığa Satış Nasıl Yapılır?

Makaleyi sesli dinle Açık pozisyon, yatırımcıların düşmekte olan bir finansal varlıktan kâr etmek üzere başvurdukları bir alım-satım stratejisidir. “Short position” olarak da...

Borsa Terimleri Sözlüğü

Bedelsiz Sermaye Artırımı Nedir?

Bedelsiz sermaye artırımı, borsada düzenli şekilde yatırım yapan kişilerin karşılaştığı bir durumdur. Piyasaları yakından takip eden yatırımcılar için “Bedelsiz sermaye...

Borsa Terimleri Sözlüğü

Arbitraj Nedir?

Arbitraj, piyasalar arasındaki fiyat farklılıklarından yararlanarak döviz, hisse senedi ya da kıymetli madenleri alıp satmak suretiyle kâr etme mantığına dayanan bir finansal işlemdir. Bu...

Borsa Terimleri Sözlüğü

Broker Nedir? Kimlere Broker Denir?

Makaleyi sesli dinle Broker tanım olarak, ilgili işlemlerin tarafları arasında aracı niteliği taşıyan, başta emlak anlaşmaları olmak üzere birçok ticari işlemi de kolaylaştıran...